دود سفید هسته‌ای بار دیگر از تهران بلند شد؛ دیروز و در پایان سفر دو‌روزه رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، به ایران که ملاقات با رئیس‌جمهور بخش پایانی آن بود، گروسی که متولی نهاد بین‌المللی ناظر در توافق هسته‌ای ایران است و علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، با صدور بیانیه مشترکی از رسیدن به توافق در زمینه همکاری‌های مشترک در ادامه راه خبر دادند. طبق این بیانیه، ایران به‌طور داوطلبانه پذیرفته است به دو مکان مدنظر آژانس دسترسی دهد. پیش‌تر، بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، در گفت‌وگو با شبکه العالم این دو مکان را مشخص کرده بود: «یکی بین شهر‌رضا و آباده و یکی هم نزدیک تهران است»؛ البته در بیانیه نام مکان‌ها مطرح نشده است.
در این بیانیه همچنین تأکید شده که آژانس هیچ سؤال دیگر و درخواستی برای دسترسی به مکان‌هایی فراتر از آنچه از سوی ایران تحت موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی اظهار شده‌اند، ندارد. همچنین طبق این توافق، آژانس با حفاظت از تمامی اطلاعات محرمانه پادمانی، نگرانی‌های امنیتی ایران را همچنان مدنظر قرار خواهد داد. علاوه بر این، به موجب این بیانیه مشخص شده این موضوعات مرتبط با اجرای پادمان، منحصرا مربوط به مواد و فعالیت‌های هسته‌ای تحت پادمان بر اساس موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی هستند.
روحانی: توافقی خوب که به حرکت در مسیر درست کمک می‌کند
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، در دیدار با گروسی با تأکید بر اهمیت حفظ استقلال، بی‌طرفی و حرفه‌ای‌بودن آژانس و ابراز امیدواری به حفظ جایگاه حرفه‌ای آژانس در افکار عمومی، بر حفظ دستاوردهای گذشته همکاری‌های ایران و آژانس تأکید کرد و گفت: «در این سفر هم توافق خوبی حاصل شد که می‌تواند به حرکت در مسیر صحیح و درست برای حل‌وفصل نهایی مشکلات کمک کند». روحانی همچنین گفت: «امیدواریم آژانس بهعنوان حمایت از چند‌جانبه‌گرایی از لحاظ فنی، علمی و حرفه‌ای اهمیت ماندن برجام و اجرای آن را برای جهانیان توضیح دهد». گروسی نیز در این دیدار با ابراز خرسندی از توافق حاصل‌شده با سازمان انرژی اتمی ایران در این سفر، بر تعمیق و گسترش بیش از پیش همکاری‌های ایران و آژانس تأکید کرد. او گفت: «برجام به معنای واقعی کلمه دستاورد و معیاری بزرگ برای همه طرف‌ها بود و برای حفظ آن، وظیفه مهمی به ما محول شده است. مدیرکل آژانس با ابراز امیدواری نسبت به حل همه مسائل با همکاری بیش از پیش ایران و آژانس افزود: «عملکرد آژانس فنی و حرفه‌ای است و هر زمان سؤالی داشته باشیم، با مذاکره و انجام چنین ملاقات‌هایی آن را برطرف خواهیم کرد».
استقبال روسیه: پیشرفتی واقعی
روسیه که جدی‌ترین حامی مواضع ایران در بحث برجام و مخالف اصلی رویکرد ایالات متحده در این زمینه علیه ایران بوده است، اولین واکنش بین‌المللی به اعلام توافق ایران و آژانس را نیز داشت. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین، در توییتی در واکنش به این خبر نوشت: «پیشرفتی واقعی؛ بازدید رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران به توافقی مهم خصوصا در زمینه دسترسی به دو سایت مشخص‌شده از سوی آژانس منجر شد. این مدرک دیگری است مبنی بر اینکه گفت‌وگو از اعمال فشار سازنده‌تر است. به هر دو طرف تبریک می‌گویم».
توافق ایران با داور برجام در بزنگاه هسته‌ای
بیانیه مشترک ایران و آژانس در حالی منتشر می‌شود که بزنگاه‌های مهمی در رابطه با گزارش آژانس، نشست کمیسیون مشترک برجام، توافق هسته‌ای ایران و قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد در راه هستند. مدیرکل آژانس پس از دیدارهایش با علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، در حالی از ایران می‌رود که به‌زودی موعد ارائه گزارش دوره‌ای آژانس درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران طبق برجام می‌رسد. با توجه به این توافق، برخلاف چند گزارش اخیر این نهاد که تردیدهایی نسبت به برنامه هسته‌ای ایران مطرح کرده بودند، گزارش بعدی بار دیگر و به روال گزارش‌های قبلی آژانس، همکاری ایران با آژانس را تأیید خواهد کرد. گزارش‌های منتقدانه آژانس در هفته‌های اخیر محل استناد قطع‌نامه‌ای شدند که در راستای خواست ایالات متحده و با پیشنهاد تروئیکای اروپایی، علیه ایران تصویب شد. حال با صدور این بیانیه مشترک، اروپایی‌هایی که در مسئله حفظ توافق برجام با آمریکا اختلاف‌نظر دارند، در حالی مسیر بحث‌ها را ادامه خواهند داد که بار دیگر تأییدیه آژانس را نسبت به عملکرد توافق هسته‌ای با خود دارند.
تأیید عملکرد ایران در آستانه لغو تحریم‌های تسلیحاتی
علاوه بر این، ایالات متحده در ماه‌های اخیر به دنبال جلوگیری از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران بوده است که طبق قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، بهعنوان قطع‌نامه مربوط به برجام، در مهر پیش‌رو رخ خواهد داد. بعد از رد قطع‌نامه آمریکا در زمینه تمدید تحریم‌های ایران، ایالات متحده اکنون مدعی استناد به مکانیسم‌های توافقی شده است که دو سال پیش از آن خارج شده بود. اعضای برجام و نیز اعضای دائم و غیردائم شورای امنیت، به‌جز جمهوری دومینیکن، در روزهای گذشته استدلال آمریکا را در استناد به قطع‌نامه‌ای که با خروج از برجام و بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران از سوی خود آمریکا نقض شده است، رد کرده بودند. حال با توجه به این توافق، تأییدیه نهاد ناظر برجام نیز به موضوع اضافه می‌شود و به این ترتیب، ادعای نقض توافق از سوی ایران که ادعای ایالات متحده در این زمینه بوده نیز از موضوعیت خواهد افتاد. به این ترتیب به نظر می‌رسد سفر تعیین‌کننده گروسی به تهران، عملکردی مانند سفر آمانو به ایران پیش از به‌نتیجه‌رسیدن برجام داشته و مؤید مواضع ایران در زمینه برنامه هسته‌ای‌اش، توافقات انجام‌شده و قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل شده است.
بیانیه مشترک رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و جمهوری اسلامی ایران توافق نمودند تا همکاری‌های خود را بیش از پیش تقویت کرده و اعتماد متقابل را به‌منظور تسهیل اجرای کامل موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی به آن که از ١۶ ژانویه ٢٠١۶ به صورت موقت توسط ایران در حال اجراست، ارتقا بخشند.
بعد از مشورت‌های فشرده دوجانبه، ایران و آژانس در خصوص حل‌وفصل توأم با حسن‌نیت موضوعات مشخص‌شده توسط آژانس در ارتباط با اجرای پادمان به توافق رسیدند. در این ارتباط، ایران به‌طور داوطلبانه به دو مکان مشخص‌شده توسط آژانس دسترسی داده و فعالیت‌های راستی‌آزمایی آژانس را برای حل‌وفصل این موضوعات تسهیل خواهد کرد. تاریخ‌های مربوط به دسترسی‌های آژانس و فعالیت‌های راستی‌آزمایی، مورد توافق قرار گرفته است. فعالیت‌های راستی‌آزمایی آژانس مطابق با موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی و رویه استاندارد راستی‌آزمایی آژانس، همان‌گونه که برای همه کشورهای دارای موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی اجرا می‌شود، به صورت برابر و بدون تبعیض اجرا خواهد شد.
در چارچوب قطع‌نامه GOV/2015/72 که در تاریخ ١۵ دسامبر ٢٠١۵ توسط شورای حکام به تصویب رسید، آژانس و ایران تأیید می‌کنند که این موضوعات مرتبط با اجرای پادمان، منحصرا مربوط به مواد و فعالیت‌های هسته‌ای تحت پادمان بر اساس موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی می‌باشند.
در این چارچوب حاضر، بر اساس تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات در اختیار آژانس، آژانس هیچ سؤال دیگری از ایران و هیچ درخواستی برای دسترسی به مکان‌هایی فراتر از آنچه توسط ایران تحت موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی اظهار شده‌اند، ندارد.
دو طرف تصدیق می‌کنند که استقلال، بی‌طرفی و حرفه‌ای‌گری آژانس همچنان لازمه اجرای فعالیت‌های راستی‌آزمایی هستند.
آژانس با حفاظت از تمامی اطلاعات محرمانه پادمانی مطابق با اساسنامه آژانس، مفاد مرتبط در موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی و محرمانگی رژیم، استانداردها و رویه‌های تثبیت‌شده آژانس، نگرانی‌های امنیتی ایران را همچنان مدنظر قرار خواهد داد.
*روح‌اله نخعی
- 9
- 1
