ریزش حمایت اجتماعی از روحانی

گمانه‌زنی‌ها درباره کابینه دولت دوم حسن روحانی کماکان ادامه دارد. برخی از اعمال فشارها بر او می‌گویند و اینکه شاید دست رییس‌جمهور در انتخاب وزرایش آنچنان هم باز نیست. در عین حال برخی اصلاح‌طلبان از لزوم توجه بیشتر روحانی به نیروهای خواهان تغییر می‌گویند و اینکه اصلاح‌طلبان بیشترین نقش را در پیروزی روحانی داشته‌اند. از سوی دیگر گروهی و از جمله خود رییس‌جمهور از کابینه‌ای فراجناحی سخن می‌گویند؛ کابینه‌ای که فراتر از مرزهای حزبی و گروهی، تشکیل‌یافته از اعضای جناح‌ها و جریان‌های مختلف باشد.

اما معلوم نیست سازوکار کابینه فراجناحی و حتی ضرورت آن چیست، آن هم با توجه به اینکه آرای حسن روحانی در انتخابات اخیر حتی بیشتر از سال ۱۳۹۲ بود. کابینه فراجناحی غالبا در شرایطی تشکیل می‌شود که اکثریت قاطعی وجود ندارد و گروه‌های مختلف برای تشکیل کابینه از روی اضطرار دست به ائتلاف می‌زنند. در چند دوره اخیر در ایران هم کابینه‌ها، حزبی و گروهی بوده‌اند. در واقع اگر انتخابات سال ۱۳۷۶ را آنچنان که برخی معتقدند، اولین انتخابات کاملا رقابتی پس از انقلاب بدانیم، می‌بینیم که از آن سال جناح پیروز همواره تمامیت کابینه را در اختیار داشته است. آرایش سیاسی پیش از سال ۷۶ متفاوت بود. مرزبندی‌های جدید صورت نگرفته بود،.

از طرف دیگر ریاست‌جمهوری چهره‌ای مانند‌ هاشمی‌رفسنجانی و کاریزمای او می‌توانست کابینه‌ای را مدیریت کند که واجد افرادی از جناح‌های مختلف باشد. پیشتر هم در دهه ۶۰ که کابینه‌ها فراجناحی بود شاهد اختلاف نظرهای اساسی در کابینه‌ها بودیم که تا حدودی در پیشبرد امور خلل ایجاد می‌کرد. اما از سال ۷۶ این مرزبندی‌ها شکل روشن‌تری یافت.

از آن روز جناح پیروز عملا دولت را فتح کرده است و وزرا از جناح پیروز بوده‌اند. شاید هم خصلت طبیعی دموکراسی انتخاباتی همین باشد. برای مثال طبیعی بود در سال ۷۶ که خواست تغییر به رساترین شکل ممکن فریاد زده شد، کابینه‌ای انتخاب شود که در راستای این تغییر باشد. هر دو کابینه اصلاحات در اختیار اصلاح‌طلبان بود. پس از آن نیز کابینه‌های محمود احمدی‌نژاد کاملا در اختیار طیف‌های اصولگرایی بود و تقریبا هیچ نشانی از چهره‌های اصلاح‌طلب که سوابق مدیریتی طولانی هم داشتند، دیده می‌شد.

دولت اول حسن روحانی توقفی بود بر این روال. شاید هم نه‌چندان خودخواسته. شرایط سیاسی کشور و حساسیتی که در نتیجه اتفاقات سال ۱۳۸۸ وجود داشت، روحانی را ناگزیر ساخت از خیلی از مهره‌های تاثیرگذار چشم بپوشد و احتیاط بیشتری داشته باشد. اما شرایط امروز متفاوت است. فضا بازتر شده است و حمایت‌های اجتماعی از روحانی افزون شده است. روحانی می‌داند که چینش کابینه باید مبتنی بر خواست رای‌دهندگانش باشد در غیر این صورت ممکن است حمایت اجتماعی‌اش را از دست بدهد. رای‌دهندگان انتظار دارند کابینه نه مبتنی بر ملاحظات سیاسی که بر مبنای خواست اصلاح‌طلبانه آنها باشد. بنابراین حتی نباید کابینه حزبی را بدعتی نامبارک دانست.

 محمد هدایتی