از مجموع ۳۶۰ هزار میلیارد بودجه عمومی دولت در سال ۹۷، تنها کمتر از ۱۰ هزار میلیارد تومان برای دولت باقی می ماند

از مجموع ۳۶۰ هزار میلیارد بودجه عمومی دولت در سال ۹۷، تنها کمتر از ۱۰ هزار میلیارد تومان برای دولت باقی می ماند.

جدول ۱۷ حذف نشده است، بلکه بودجه دستگاه های زیر مجموعه آن با بودجه وزارت ارشاد تلفیق شده است.

بیشترین بودجه تخصیصی به پرداخت حقوق کارمندان و بازنشستگان تعلق دارد.

دستگاه ها برای کمک به دولت، خودشان سهم‌شان را از بودجه ۹۷ کاهش دهند.

لایحه بودجه سال ۹۷، بحرانی که نزدیک به یک ماه گریبان دولت را گرفته است. اين لايحه و مشكلاتي كه داشت از سوی افکار عمومی انتقادات فراواني را به خود اختصاص داد. مهم‌ترین انتقاد به تخصیص بودجه موسسات، نهاد ها و سازمان های جدول ۱۷ بازمي‌گشت که دولت هیچ پاسخی در رابطه با هزینه کرد این بودجه از سوی اعضای این جدول دریافت نمی کند. بعد از این انتقادات بود که حسن روحانی در جلسه ای با روسای کمیسیون های مجلس درد دلش باز شد و از وضعیت بودجه عمومی دولت به عنوان بودجه اصلی اداره کشور سخن گفت. روحانی در این دیدار اعلام کرد که بیش از ۵۰ درصد از بودجه ای که در لایحه بودجه آمده است در اختیار دولت قرار نمی گیرد؛ بودجه ای که اگر در اختیار دولت قرار بگیرد دست دولت را برای رسیدن به اهداف خود باز تر می کند.

روحانی در این دیدار چه گفت؟

شش روز قبل بود که حسن روحانی در دیدار با بهارستانی‌ها کمی از حرف های دلش درباره بودجه دولت را بازگو کرد. رییس جمهور در این دیدار با اشاره به وعده دولت به مردم در راستای از بین رفتن فقر مطلق در کشور،اظهار داشت:« اجرای این کار نیاز به منابع دارد و طرح دولت در بودجه این است که در سال آینده به مردم اعلام کنیم کسانی که درآمد آن‌ها از حداقل مستمری که به افراد ضعیف داده می شود، کمتر است، ثبت نام کرده و ما به آن‌ها کمک کنیم». رییس جمهور با بیان اینکه سالانه ۶۰ هزار میلیارد تومان از جیب دولت به دليل کمبود های صندوق های بازنشستگی، می رود، گفت: «دلیل آن بيشتر به تصمیمات مجلس و دولت در گذشته مربوط می‌شود؛ با تصویب بازنشستگی زودهنگام، ورودی پول به این صندوق کم شده و خروجی آن زیاد می‌شود و نتیجه آن کسری در صندوق است که هر سال نیز بدتر می‌شود و سال آینده باید پول بیشتری برای آن بگذارید».

اصل بودجه سالانه کجا هزینه می شود؟

حسن روحانی در هزینه کرد ۲۰۰ هزار میلیارد بودجه عمومی دولت گفت:« از ۳۶۰ هزار میلیارد تومان بودجه عمومی، ۶۰ هزار میلیارد تومان برای صندوق های بازنشستگی و بیشتر از ۴۰ هزار میلیارد تومان برای یارانه نقدی تخصیص پیدا می کند؛ ۶۰ هزار میلیارد تومان نیز به صندوق توسعه ملی و ۱۰ الی ۱۱ هزار میلیارد تومان به عنوان پاداش بازنشستگی می‌دهیم؛ علاوه بر آن برای توسعه کشاورزی نیز یارانه هایی ارائه می کنیم که در مجموع نزدیک به ۲۰۰ هزار میلیارد تومان از این ۳۶۰ هزار میلیارد تومان به دليل مسایلی که در اختیار دولت نیست، از دست ما می‌رود».رییس جمهور ادامه داد: «آن ۶۰ هزار میلیاردی که به صندوق‌ها کمک می‌کنیم حاصل یک فرآیندی است که در طول سال‌ها انجام شده و به اینجا رسیده است؛ تقصیر ما نیست اما باید حل کنیم». این هزینه هایی است که بیشتر پول سالانه دولت را به خود اختصاص داده است. هزینه هایی که دولت راهی جز پرداخت آن ندارد و درصورتی که بتواند مقداری از این هزینه ها را کاهش دهد دستش برای فعالیت اقتصادی در دولت باز تر می‌شود.

باقی بودجه عمومی چگونه هزینه می شود؟

از مجموع باقی مانده بودجه، نزدیک به ۵۰ هزار میلیارد از بودجه در اختیار نهاد های نظامی کشور است. از سویی ۱۰۰ هزار میلیارد از این ۱۱۰ هزار میلیارد باقی مانده به پرداخت حقوق کارکنان دولت اختصاص دارد و در نهایت اعتباری که دولت برای پروژه های خود از محل بودجه عمومی در اختیار دارد تنها ۱۰ هزار میلیارد است. البته بنا بر آنچه مسئولان دولتی می گویند ۶۰‌هزار میلیارد از بودجه عمومی کشور در اختیار صندوق توسعه ملی قرار می گیرد که شاید دولت مي‌تواند برای پیشبرد اهدافش بخشی از این ۶۰ هزار میلیارد نیز استفاده کند. به اين ترتیب سهم استفاده دولت از بودجه عمومی و برای پیشبرد برنامه هایش تنها نزدیک به ۱۰ هزار میلیارد از بودجه ۳۶۰ هزار میلیاردی است.

حذف جدول ۱۷ یا تلفیق؟

در این میان بخش پرحاشیه لایحه بودجه، جدول ۱۷ به حساب مي‌آمد. جدولی با رویکرد فرهنگی که بیش از ۴هزار میلیارد از بودجه سالانه کشور را به خود اختصاص داده بود. نکته مهم درباره این جدول و موسسات و نهاد های زیر مجموعه اش این است که شاید این جدول از لایحه بودجه سال آینده حذف شده باشد اما این موسسات هنوز بودجه خود را از دولت می گیرند و آن گونه که غلامعلی جعفر زاده ایمن آبادی گفته‌است بودجه این موسسات ذیل وزارت ارشاد قرار می گیرد. جعفرزاده درباره بودجه این موسسات گفته است که دیگر برای این دستگاه‌ها بودجه ریزی مستقیم نخواهد شد، بلکه بودجه آن‌ها در اختیار وزارت فرهنگ قرار گرفته و این وزارتخانه بر حسب صلاحدید خود به آن‌ها بودجه خواهد داد. این بودجه بر اساس گفته جعفرزاده، عضو کمیسیون برنامه و بودجه به عنوان کمک در اختیار کمک به این دستگاه ها قرار می گیرد. اما ماهیت این موسسات چیست؟

خالی کردن بودجه فرهنگی به نام کمک

بر اساس گزارش ها، ۶۰ نهاد، در این جدول بحث برانگیز قرار مي‌گيرند. موضوع پرداخت‌ها «کمک به اشخاص حقوقی غیردولتی» است. اما ملاک انتخاب این موسسات چیست؟ کسی نمی‌داند که انتخاب این نهادها توسط چه کسانی صورت گرفته و معیار این انتخاب چه بوده است. مهم‌تر آنکه کسی نمی‌داند این «کمک‌ها» صرف چه کاری می‌شوند و از کجا سر در می‌آورند. ماجرا تا جایی شور شده که مهدی کوچک‌زاده دو سال پیش در رابطه با همین جدول گفته بود: «ملاک و معیار انتخاب این تعداد نهاد برای دریافت کمک‌های مالی نامشخص بوده در صورتي كه هزاران موسسه غیردولتی در کشور دایر است. سوال من این است که این ردیف بودجه، چرا به برخی افراد خاص تعلق می‌گیرد؟ نهاد یا موسسه مزبور ممکن است مبالغ دریافتی را برای خرید اتومبیل، خانه یا مواردی از این دست هزینه کند که در این صورت نیز قابل‌حسابرسی و نظارت نیستند.

بهتر است این بودجه‌ها در قالب یک قرارداد خدمت معین و مشخص به این نهادها پرداخت شود، تا براي مثال روند کاری نهادی که می‌خواهد با این پول مقبره سعدی را مرمت یا نو‌سازی کند، قابل‌نظارت و پیگیری باشد. بهتر است با شفاف‌سازی، از هزینه‌کردن این مبالغ در جاهای غیرضروری جلو‌گیری کرد». نمایندگان زیادی از جناح سیاسی مقابل، خواستار حذف این جدول بودند. نمایندگانی از محمود صادقی اصلاح‌طلب گرفته تا نادر قاضی‌پور اصولگرا که اعلام کرده‌اند وجود این جدول در بودجه سالانه کشور «ناعادلانه» است و باید «حذف» مي‌شد.

تغییر بودجه به نفع مردم

بي‌شك بايد در بودجه تامل كرد، تا معناي سخن حسن روحانی در اجلاس ملی گزارش اجرای حقوق شهروندی خطاب به منتقدان لایجه امسال بودجه را كه گفت:«مساله بودجه ۹۷ را رها نکنید و ببینید در بودجه چه خبر است»، دريابيم. زيرا پولی که برای دولت و اداره كشور با اين همه هزينه باقي می ماند در برابر مبلغي كه به موسسات فرهنگي مذكور اختصاص داده مي‌شود، تاحدودي هيچ است. همين مساله سبب شد تا بعد از صحبت‌های او بسیاری از منتقدان با امضای بیانیه ای خطاب به دولت و مجلس که تا کنون بیش از ۲۰ هزار نفر آن را امضا کردند از آن‌ها خواستند که بودجه را به نفع مردم تغییر دهند و از پرداخت بودجه به موسسات و نهاد هایی که پرداخت بودجه به آن ها لزومی ندارد خودداري كند و جلوی باب شدن پرداخت بودجه بدون چون و چرا را به برخی از نهاد‌ها و دستگاه ها بگیرد.

دستگاه ها پیشقدم شوند

اگر بخواهیم از لحاظ اقتصادی اين بازه را یک برهه حساس برای کشور بدانیم؛ روزهاي حساس مذكور، وضعیت کنونی كشور است. به نظر می‌رسد موسسات، نهاد ها و سازمان هایی که نسبت به پرداخت بودجه آن‌ها انتقاداتی وارد است باید پیشقدم شوند و بودجه خود را از ابتدا کاهش دهند تا دست دولت برای پیشبرد برنامه هایش بازتر شود. کاری که می تواند به جلب اعتماد عمومی نسبت به نظام و دولت کمک کند. اینکه حسن روحانی از رسانه ها و منتقدان بودجه سال ۹۷ می خواهد بودجه امسال را رصد کنند تا ببینند در آن چه خبر است نشان از وضعیت وخیم اقتصادی دولت در سال آینده دارد. امید دولت در طول سال آینده بالارفتن قیمت نفت به عنوان اصلی ترین منبع درآمد زایی کشور است اما اگر این اتفاق در سال آینده رخ ندهد کشور وضعیتي بحرانی را تجربه خواهد کرد. دولت می تواند بیش از ۱۰ برابر بودجه ای را که در نهایت از بودجه سالانه عمومی در اختیارش می ماند با کم کردن تخصیص بودجه های غیر ضروری احیا کند ولي اين اتفاق نيازمند همياري دستگاه‌هاي مختلف است.