آیا سال۹۸ نسبت به سال۹۷ سال سخت‌تری خواهد بود؟ این مهمترین سوالی است که این روزها ذهن افکار عمومی جامعه را به خود درگیر کرده است. سال۹۷ با فراز و نشیب‌ها و البته چالش‌های مهم اقتصادی برای مردم ایران در حال پایان است و مردم تنها با درک شرایط کشور و چالش‌های بین‌المللی، سختی‌های معیشتی را تحمل کردند. با این وجود براساس اظهارات مسئولان فروش نفت ایران در سال آینده کاهش پیدا کرده و در نتیجه درآمد دولت کاهش پیدا می‌کند.
در چنین شرایطی احتمال گرانی مجدد کالاهای اساسی مردم وجود دارد و در نتیجه فاصله درآمد خانواده‌ها با سبد معیشتی آنها بیشتر از گذشته خواهد شد. در نتیجه به‌نظر می‌رسد در سال آینده مسئولان کشور و به خصوص دولت حسن روحانی با چالش‌های جدید و بزرگی مواجه خواهند بود. چالش‌هایی که ممکن است واکنش‌های متفاوتی را در بین مردم ایجاد کند. به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی مهمترین مشکلات کنونی مردم و چالش‌های احتمالی سال آینده «آرمان» با حجت‌الاسلام سیدرضا اکرمی نماینده پنج دوره مجلس شورای اسلامی و عضو جامعه روحانیت مبارز گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به رویکرد دولت آقای روحانی و مشکلاتی که پیرامون دولت به وجود آمد پیش‌بینی می‌کردید کار تا به این اندازه برای دولت سخت شود و وضعیت نامناسب معیشتی مردم تا به این اندازه برای دولت چالش آفرین باشد؟
جمهوری اسلامی از ابتدای انقلاب تاکنون به شکل‌های مختلف مورد تحریم قرار گرفته است. آقای روحانی در ابتدای اینکه به ریاست جمهوری رسیدند با رویکرد مسالمت‌آمیزی که در ارتباط با کشورهای مختلف جهان در پیش گرفتند قصد داشتند جایگاه ایران را در عرصه بین‌المللی ارتقا بدهند. به همین دلیل نیز توافق‌نامه برجام منعقد شد. با این وجود با روی کار آمدن ترامپ به یکباره ورق برگشت و ترامپ از برجام خارج شد و تا آنجا که می‌توانست علیه ایران جنگ روانی و تبلیغاتی به راه انداخت. در نتیجه نمی‌توان تاثیر فشارهای خارجی و تحریم‌های ظالمانه آمریکا را در به وجود آمدن شرایط کنونی و مشکلات معیشتی مردم نادیده گرفت. با این وجود مسائل داخلی نیز در تشدید مشکلات مردم نقش تعیین کننده‌ای داشته است. متاسفانه در شرایطی که کشور بیش از همیشه به آرامش و انسجام نیاز دارد برخی یأس و ناامیدی به مردم تزریق می‌کنند و مشکلات را به شکلی نشان می‌دهند که حل کردن آن از عهده مسئولان برنمی آید. نکته دیگر اینکه افزایش فساد اداری، اختلاس و رانتخواری در کشور نیز مزید برعلت شده تا شرایط زندگی مردم روزبه‌روز سخت‌تر شود.
با این وجود بنده معتقدم مشکلات کشور دارای راه‌حل است و اگر مسئولان تلاش و جدیت بیشتری به خرج بدهند بدون شک این مشکلات از بین خواهد رفت و یا اینکه کاهش پیدا خواهد کرد. در مرحله نخست ما باید نقدینگی سرگردان را در تولید کشور به کار بیندازیم و تلاش کنیم با رونق تولید داخلی و تاکید بر توانایی‌هایی داخلی نیاز کشور به خارج از کشور را کاهش داده و یا از بین ببریم. سال۹۷ سال سختی برای مردم ایران بود. به همین دلیل امید داریم در سال۹۸ دولت و ملت در کنار هم اراده جدی‌تری برای حل مشکلات کشور از خود نشان بدهند تا ان‌شاءا... در سال آینده شرایط زندگی مردم بهتر از گذشته شود.
مردم ایران در دهه‌های گذشته با مساله تحریم به شکل‌های مختلف آشنایی داشتند و آن را درک کرده‌اند. با این وجود تحریم‌های اخیر و فشار اقتصادی در ماه‌های گذشته فشار زیاد و غیرطبیعی به مردم وارد کرده و تا حدودی مردم را عصبی کرده است. به‌نظر شما تحریم‌های کنونی با تحریم‌های گذشته چه تفاوتی داشته که مردم واکنش متفاوتی نشان می‌دهند؟
بنده به صراحت عنوان می‌کنم که مسئولان با مردم رودربایستی دارند. اگر رودربایستی ندارند باید به‌صورت شفاف مشکلات و موانع را با مردم در میان بگذارند تا مردم از جزئیات تصمیم‌گیری‌های کشور اطلاع پیدا کنند. آقای روحانی باید با مردم صحبت کند که چرا قیمت مواد پتروشیمی و فولاد به یکباره در کشور افزایش پیدا می‌کند؟ نکته مهم دیگر اینکه برخی فروشندگان و صاحبان مشاغل نیز در تشدید مشکلات مردم دخالت دارند و با یکدیگر مسابقه گرانی گذاشته‌اند. هنگامی که موضوع تحریم‌ها مطرح شد و قیمت دلار دچار نوسان شد این افراد از این وضعیت سوء استفاده کرده و در یک مسابقه گرانی تا آنجا که می‌توانستند قیمت اجناس را افزایش دادند. استدلال اغلب این افراد نیز بالا رفتن قیمت ارز در کشور بود. سوال اینجاست که افزایش قیمت دلار چه ارتباطی با اجاره خانه و خدمات اجتماعی دارد که با افزایش دلار قیمت خدمات اجتماعی نیز افزایش پیدا کرده است؟ این مسائل نشان می‌دهد که نظارت صحیح و دقیقی بر وضعیت معیشتی مردم وجود ندارد و از سوی دیگر برخی نیز انصاف خود را از دست داده‌اند. برای برخی وجدان مطرح نیست و در شرایطی که مردم در وضعیت مناسب اقتصادی قرار ندارند مسابقه سودجویی گذاشته‌اند و از این آب گل‌آلود به سود خود ماهی می‌گیرند.
مقام معظم رهبری سال۹۷ را سال حمایت از تولید داخلی نام گذاری کردند. انتظار این بود که مسئولان در این راستا حرکت کنند و توجه بیشتری به تولید داخلی داشته باشند. با این وجود وارداتچی‌ها چهار برابر سال گذشته کالا سفارش دادند. از سوی دیگر هنگامی که صادرات ۳۰میلیارد دلاری صورت می‌گیرد تنها۱۰میلیارد آن را به دولت برمی‌گردانند و بقیه را بازپس نمی‌دهند. در نتیجه همه این عوامل توسط بخش‌های دولتی و خصوصی و حتی تعاونی‌ها دست به دست هم داده تا این نارضایتی‌ها در سطح جامعه به وجود بیاید.
با توجه به اینکه فروش نفت ایران در سال۹۸ کاهش پیدا می‌کند و پیامدهای تحریم‌ها بیشتر خود را نشان می‌دهد، چه تحلیلی از وضعیت اقتصادی و سیاسی سال۹۸ و واکنش مردم نسبت به این وضعیت دارید؟
بنده برخلاف برخی که از هم اکنون عنوان می‌کنند سال۹۸ نسبت به سال۹۷ سال سخت‌تری برای مردم خواهد بود موافق نیستم و معتقدم همه چیز دست خودمان است و اگر تلاش کنیم و در مسیر صحیح قرار بگیریم سال ۹۸ سال سختی نخواهد بود. نکته دیگر اینکه اقتصاد کشور در طول چهل سال گذشته همواره متکی به نفت بوده و به همین دلیل بیمار شده است. این در حالی است که ظرفیت‌های زیادی در کشور وجود داشته و دارد که می‌تواند وابستگی اقتصاد کشور به نفت را کاهش داده و یا حتی از بین ببرد. بنده معتقدم بودجه کشور باید به دو بخش تقسیم شود. یک بخش عمرانی که متکی به فروش نفت باشد و بخش دیگر مدیریت مسائل جاری کشور که درآمد آن از طریق دریافت مالیات تامین شود. بدون شک اگر این تقسیم بندی صورت بگیرد وضعیت هم از وابستگی کشور به نفت کاهش پیدا کرده و هم سطح ارائه خدمات اجتماعی افزایش پیدا خواهد کرد. در شرایط کنونی کشور با بحران فرار مالیاتی بزرگی مواجه است. برخی رقم این فرار‌های مالیاتی را بین ۱۰هزار‌میلیارد تومان تا۳۰هزار‌میلیارد تومان تخمین می‌زنند که رقم بسیار بالایی است.
ژاپن کشوری است که در حدود۱۳۰میلیون نفر جمعیت دارد که تعداد کارمندان دولت در این کشور۲۳۰هزار نفر است. این در حالی است که ایران با ۸۰میلیون جمعیت در حدود ۴میلیون کارمند دارد که کارمندان بازنشسته را نیز دربر می‌گیرد. به همین دلیل نیز در یک ترافیک امور جاری و شاغلین مواجه شده‌ایم که چالش‌های زیادی برای مدیریت جامعه ایجاد کرده است. در نتیجه خانه تکانی در دولت و چابک کردن دولت یک نیاز ضروری و غیرقابل اجتناب برای دولت به شمار می‌رود. این حرکت نیز باید به سمت مردمی شدن باشد. زمان آن فرارسیده که تصدی‌گری به مردم واگذار شود تا مردم با حضور فعال در بخش‌های مختلف شرایط را برای حرکت جامعه آسان‌تر کنند. تنها در این چنین شرایطی است که فشارهای خارجی و تحریم‌ها نمی‌تواند در وضعیت زندگی مردم تاثیرگذار باشد و هر دولتی در آمریکا یا در هر کشوری که روی کار بیاید امکان پیدا نمی‌کند که اقتصاد کشور را تحت‌الشعاع سیاست‌های خود قرار بدهد.
شما چند دوره به‌عنوان نماینده در مجلس حضور داشته‌اید. آیا پتانسیل لازم در مجلس دهم برای حل مشکلات کشور و مردم وجود دارد؟ آیا رویکردی که مجلس دهم در پیش گرفته در نهایت به سود کشور خواهد بود؟
در مرحله نخست ما باید این نکته را در نظر داشته باشیم که لایحه بودجه در ابتدا توسط دولت طراحی و تدوین می‌شود و سپس مجلس آن را مورد بررسی قرار می‌دهد. اعضای دولت نیز عنوان می‌کنند باید از پشت میز‌ها خارج شد و به میان مردم رفت تا مشکلات آنها را از نزدیک لمس کرد. با این وجود این مسائل تنها در مرحله حرف متوقف می‌شود و هیچ‌جنبه عملی پیدا نمی‌کند. دولت باید در خانه تکانی اهتمام جدی داشته باشد. از سوی دیگر نقدینگی سرگردانی که در جامعه وجود دارد و اتفاقا رقم قابل ملاحظه‌ای نیز است در اختیار تولید داخلی و اقتصاد کشور قرار بگیرد می‌توان به حل شدن بسیاری از مشکلات کشور امیدوار بود.
امروز دولت عنوان می‌کند که در حدود۴هزار طرح نیمه تمام در کشور وجود دارد که حاضر است به بخش خصوصی نیز واگذار کند. در چنین شرایطی بخش خصوصی و تعاونی باید وارد میدان شود و با ظرفیت‌هایی که در اختیار دارد این طرح‌های نیمه تمام را به پایان برساند. مشکلات کشور هیچ‌گاه به‌صورت فردی و توسط یک گروه حل نخواهد شد و بلکه تنها راه‌حل مشکلات کشور اراده همه قوا و نهادهای مسئول و همدلی و هم فکری دستگاه‌های اجرایی خواهد بود.
تا زمانی که هر کدام از نهادهای مسئول مشکلات را به گردن دیگری می‌اندازد و خود از زیر بار مسئولیت فرار می‌کند هیچ‌مشکلی حل نخواهد شد. برخی عنوان می‌کنند قدرت و کارآیی مجلس نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده است. با این وجود بنده چنین اعتقادی ندارم و معتقدم نمی‌توان یک نهاد را مقصر مشکلات کشور قلمداد کرد. در شرایط کنونی در حدود هفت ماه است که دولت سخنگو ندارد و هنوز هیچ‌دلیلی برای این مساله وجود ندارد که چرا مسئولان دولت هیچ‌کسی را به‌عنوان سخنگو معرفی نمی‌کند. این در حالی است که اطلاع رسانی و تنویر افکار عمومی یکی از ضروریات غیرقابل انکار دولت آقای روحانی به شمار می‌رود. این انتقادی بوده که اغلب کارشناسان نسبت به دولت عنوان کرده‌اند و لزوم اطلاع رسانی دقیق را به دولت گوشزد کرده‌اند.
هنگامی که دولت سخنگو ندارد و از تیم اطلاع رسانی قوی و تاثیرگذار برخوردار نیست فرصت برای مخالفان دولت فراهم می‌شود که اقدامات دولت را تخطئه کنند و دولت را در منظر افکار عمومی ناکارآمد و ناتوان جلوه بدهند. نکته دیگر اینکه ما برای حل مشکلات کشور باید نگاه به داخل و ضعف‌های داخلی داشته باشیم و به جای اینکه فرش قرمز را برای خارجی‌ها پهن کنیم باید برای تولید‌کنندگان داخلی فرش قرمز پهن کنیم ما باید بپذیریم که در شرایط کنونی در یک وضعیت خاص و حساس قرار داریم. پژوهشگران باید این مساله را بررسی کنند که در سال۹۷ چه اتفاقی در زمینه تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و سیاسی در کشور رخ داده که یکباره وضعیت تغییر کرد؟ آیا در کشور جنگ، قطحی یا خشکسالی رخ داده که همه چیز از این رو به آن رو شد؟ دولت یازدهم با جان کندن تورم بالای کشور را یک رقمی کرد اما به یکباره مشخص نشد چه اتفاقی در کشور رخ داد که تورم به ۵۰ یا ۶۰درصد رسیده است. تنها اتفاقی که در این زمینه رخ داد این بود که آمریکا از برجام خارج شد و ترامپ ایران را تهدید و سپس تحریم کرد. با این وجود به‌نظر می‌رسد برخی از تحریم‌های ترامپ حریص شده‌اند.
دیدگاه شما درباره انتخاب آقای رئیسی به‌عنوان رئیس قوه قضائیه چیست؟ آیا با حضور ایشان می‌توان انتظار تحول در قوه قضائیه داشت؟
بنده معتقدم امورات کشور نباید به شخص گره بخورد و نباید با حضور یک فرد و رفتن فرد دیگری به بهبود وضعیت کشور امیدوار بود. هیچ‌مدیری نمی‌تواند به تنهایی معجزه کند و یک‌تنه همه مشکلات را حل کند. در نتیجه اگر قرار است در قوه قضائیه تحول ایجاد بشود باید در همه مجموعه‌هایی که به نوعی با قوه قضائیه همکاری دارند تحول به وجود بیاید. بنده یک بار در یک جلسه به آقای آملی لاریجانی گفتم وظیفه قوه قضائیه پیشگیری از جرم است. به همین دلیل شما باید به همه دادگستری‌های سراسر کشور عنوان کنید که هر چند وقت یک بار همه مسئولان استان‌ها و شهرستان‌ها دور هم جمع شوند و دوران مدیریت خود وضعیت پرونده‌های موجود را آسیب شناسی کنید و سپس به‌صورت علمی و با دوراندیشی زمینه‌های افزایش جرم را در کشور از بین ببرید. با این وجود این اتفاق رخ نداد و در نهایت شاهد بودیم که در سال۹۷ در حدود ۱۶میلیون پرونده قضایی در کشور وجود داشته است. سیگاری شدن و هروئینی شدن جوانان که ارتباط به دلار و تحریم‌های بین‌المللی ندارد. دلیل اصلی این مسائل نداشتن اراده لازم در مسئولان برای ریشه‌کن کردن آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی است.
حجت سپهوند / احسان انصاری
- 19
- 4
