آقای آشنا! سُرنا را از سرِ گشاد آن ننوازید

به گزارش عصر ایران، این توییت را آقای حسام‌الدین آشنا در استقبال از سخنان رییس جمهوری منتشر کرده است. آقای روحانی اما چه گفته بود؟

سخن رییس جمهوری این است: «باید مثل ژاپن بعد از جنگ جهانی روزی چند ساعت مجانی کار کنیم.»

دربارۀ این گفته و آن توییت چند نکته گفتنی است:

۱. تعبیر «ژاپن اسلامی» نه ربطی به سخنان آقای روحانی دارد نه مرحوم هاشمی رفسنجانی. این تعبیر یا تشبیه را اول بار آقای «غلامعلی حداد عادل» و درآستانۀ مجلس هفتم به کار برد.

توییت آقای آشنا از حیث نادرستیِ اجزای آن، یادآور ضرب المثل مشهور است که «خَسَن و خُسین دختران مخاویه‌اند»؛ گزاره‌ای سراسر نادرست.

در توییت ایشان هم با  خَسن و خُسین «ژاپن اسلامی و هاشمی رفسنجانی» رو به رو هستیم. چون مدل مورد نظر آقای هاشمی ژاپن نبود. مالزی و ماهاتیر محمد بود و در مقطعی چین و دنگ شیائو پینگ و هیچ وقت رؤیای ژاپن نداشت و چنان که گفته شد ژاپن اسلامی را آقای حداد عادل به کار برده بود.

۲. آقای آشنا همین چندی پیش به مهم ترین حامیِ «زندۀ» روحانی طعنه زد و «تَکرار» را به سُخره گرفت و حالا سراغ حامیِ فقید رفته است. آن را باور کنیم یا این را؟

۳. خوب است آقای روحانی بگویند اگر قرار باشد روزی چند ساعت مجانی کار کنیم اولا مخاطب ایشان چه کسانی هستند؟ ثانیا دقیقا چه کار کنیم که دستمزدش را نخواهیم؟ در بخش صنعت یا خدمات یا کشاورزی؟

آیا بهتر نیست به جای این سخنان بودجه های شبه فرهنگی را حداقل مادام که فروش نفت عادی نشده به اقلام ضروری مانند «کنجاله و ذرت» برای خوراک مرغ اختصاص دهند تا مشکلی پیش نیاید؟ 

مشکل کار کردن و نکردن مجانی نیست چون همین حالا هم با احتساب قیمت دلار به جز مدیران و رانت خواران بقیه در واقع روزی چند ساعت مجانی کار می کنند!

نویسنده مجانی کار کند تا حقوق ممیزان تأمین شود تا جلوی کتاب بعدی او را بگیرند؟ کشاورز مجانی کار کند تا بدنۀ حجیم بوروکراسی حقوق و مزایا دریافت کند یا همین بدنه از بخشی از حقوق خود صرف نظر کند؟ یا مجانی کار کنیم تا سالی ۱۸۰۰ میلیارد تومان بودجه به سازمانی بدهد که مجری محبوب مردم را کنار می گذارد و متفکران را دعوت نمی کند و شاعر و نویسنده را در غربت و انزوا نگه داشته است؟

۴. هر چند بخش غالب وضعیت کنونی واقعا ناشی از بازگشت تحریم‌ها و رفتار دونالد ترامپ است اما مردم ایران چنین سختی هایی را در دوره دکتر مصدق و اوایل جنگ در دهۀ ۶۰ هم تجربه کرده بودند. پس چرا در آن زمان دکتر مصدق یا امام یا نخست وزیر وقت نخواستند مجانی کار کنید؟ چون مردم احساس مشارکت می کردند. در دولت رجایی وزیر ماهی هفت هزار تومان می گرفت و کارشناس ۶ تومان و فاصله این قدر زیاد نبود.

مگر می توان از مردم خواست چند ساعت مجانی کار کنید ولی نظر مردم را دخالت ندهید؟ 

علی شریعتی می گوید: «تو چگونه زیستن را به من بیاموز. من چگونه مردن را خود خواهم آموخت». حسن روحانی هم می تواند از «انتخابات آزاد» دفاع کند یا اگر احساس می‌کند به کلمۀ «آزاد» حساسیت دارند و مناقشه برانگیز است بگوید «انتخابات رقابتی» تا مجلس حاصل از چنین انتخاباتی تصمیماتی بگیرد و هزینۀ این تصمیمات را ملت بپردازند و باید هم بپردازیم. یا همین حالا لایحه ببرد و تصویب کنند. این که دیگر اف ای تی اف نیست تا دو سال در مجمع گیر کند.

آری، تحریم است. می دانیم. بد، تحریمی هم هست. می دانیم. برجام به مشکل خورده. به بد مشکلی هم خورده، فروش و صادرات نفت پایین آمده و حیف که نمی توانم بنویسم چقدر و می دانیم که اصل درآمد ما از نفت است و بقیه درآمدها تکافوی این همه هزینه واقعی و ریخت و پاش را نمی کند. همه رامی دانیم. اما این هم نمی‌شود که آقای رییس جمهوری تنها به فکر سیاست خارجی باشد. مگر دکتر مصدق از بام تا شام تنها در فکر کارشکنی‌های انگلستان بود و کارهای دیگر را زمین گذاشته بود؟ کِی مصدق گفت مجانی کار کنید یا مثل ژاپن باشید؟ در حالی که دولت او معاصر دولت زاپن بعد جنگ هم بود. مصدق، اوراق قرضه منتشر کرد. طلب کار مجانی نکرد.  

۵. ما کجا، ژاپن کجا؟ ما در جنگ های جهانی اول و دوم کجای بازی بودیم؟! در جنگ اول که کم مانده بود ایران تجزیه شود و اگر در روسیه و آلمان انقلاب نشده بود و عثمانی فرونپاشیده بود چه بسا ایران ما هم چند پاره شده بود. ژاپن در جنگ دوم جهانی متحد آلمان بود و به امریکا حمله کرد. ما هنوز هم صنعتی نشده ایم. این مقایسه ها دیگر چیست؟ 

چند سال در اوایل دهۀ ۵۰ پول بادآوردۀ نفت نصیب مان شد و سطح رفاه بالا رفت و توانستیم مصنوعات مدرن و از جمله آنچه را که ژاپنی ها ساخته بودند وارد زندگی مان کنیم. 

اقتصاد ما کشاورزی و خدماتی است و هیچ گاه صنعتی نشدیم. از این حیث مقایسه با ژاپن از بن نادرست است. با امارات مقایسه کنیم یا مالزی درست است اما ژاپن به گروه خونی ما نمی خورَد و اگر هم قبلا می خورد حالا نمی خورد!

مادام که احساس تبعیض وجود دارد، مادام که مردم درست یا نادرست باور دارند بودجه‌ها به عدالت توزیع نمی‌شود و برخی دستگاه‌ها بی دلیل پول می‌گیرند و به صرف این که سال‌های قبل می‌گرفته اند باز هم می‌گیرند، مادام که همۀ صداها در پارلمان نمایندگی ندارند، مادام که رییس جمهوری وعده‌های دیگر را فرونهاده و فکر و ذکر خود را متوجه سیاست خارجی کرده و «مادام‌»های دیگر دعوت به کار مجانی شکل مدرن‌تری از همان یک وعده غذا در روز است که دست‌مایۀ ریشخند گویندگان امروز شده بود. 

انگیزۀ اصلی این نوشتار البته این است که آقای آشنا نشانی نادرست ندهد. چرا که هاشمی اوایل دهه ۷۰ از «مانور تجمل» می‌گفت و بحث کار مجانی و ژاپن را پیش نکشید. 

سُرنا بنوازیم اما نه از سرِ گشادِ آن.