دومینوی استیضاح‌های دولت شروع شده است. روز گذشته سه وزیر پایشان به استیضاح باز شد و گمانه‌زنی‌ها درباره وزرای دیگر از جمله وزیر آموزش و پرورش هم مطرح شده است. اما با مروری بر وضعیت دولت روحانی در دو سال اخیر شاید بتوان نگاه دقیق‌تری از این وضعیت ارائه داد.
اواخر مهرماه سال۹۷ بود که عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی در نامه‌ای سرگشاده به حسن روحانی، استعفای خود را از حضور در هیئت دولت اعلام کرد. آخوندی در متن نامه خود به نکته‌ای مهم اشاره کرده بود.
اوگفته بود، خودش با سیاست دولت در بازار و روش ساماندهی امور اقتصادی به لحاظ شرایط موجود بازار هماهنگی ندارد. وزیر سابق راه و شهرسازی در ادامه کنایه خود به روحانی از او می‌خواهد وزیری همراه انتخاب کند.
از ابتدای سال ۹۷ با ایجاد مشکلات زیادی که در دولت در مواجهه با مشکلات ارزی پیش آمد، موج استعفاها افزایش یافت. برخی از تحلیل‌گران بر این عقیده بودند که این ترک کردن‌ها نتیجه اختلافات در دولت است و چون دولت در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی با مشکلات زیادی روبه‌رو است، در نتیجه وزرا می‌خواهند در این وضعیت روحانی را تنها بگذارند. اسحاق جهانگیری هم در نطق مشهور خود به برخی سیاست‌های دولت تاخته بود و یادآور شد که نمی‌تواند یک منشی را در دولت تغییر دهد و برخی دیگر نیز عنوان می‌کردند، دیدار با رئیس‌جمهور هم برایشان میسر نیست.
یکی دیگر از استعفاهای جنجالی در دولت هم به نام قاضی‌زاده هاشمی وزیر بهداشت رقم خورد. او که از چندی پیش سفرهای استانی زیادی را انجام می‌داد و با نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه درگیری کلامی دوری داشت، در یک سفری گفته بود که استعفا داده است و متن آن را هم در فضای مجازی منتشر کرد. وی دلیل اصلی استعفایش را آن چنان که در متن آمد، « ناهماهنگی‌ها و خلف‌وعده‌های» صورت گرفته در تخصیص بودجه از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوانده بود.
زمانی رئیس‌جمهور برند اصلی دولت خود را ظریف معرفی کرده بود و می‌گفت اگر برخی از وزرای ما اسامی‌شان در دنیا مثل یک برند جذاب به نظر می‌رسد ظریف در صدر آنها قرار دارد. اما ظریف هم در پیامی غیر منتظره بعد از آن که حافظ اسد به تهران آمد، اعلام انصراف کرد. وزیر مستعفی وزارت خارجه ایران هم مانند اسلاف خود از طریق فضای مجازی و صفحه شخصی خود استعفایش را اعلام کرد. استعفای او جنجالی اما با مخالفت روحانی ناتمام ماند.
باید در آینده منتظر ماند و دید آیا دولت استعفاهای دیگر هم دارد یا نه. ناگفته نماند در جلسه اخیر هیئت دولت بود که خبرنگاران از واعظی درباره استعفای حجتی و صالحی وزرای جهاد کشاورزی و فرهنگ و ارشاد اسلامی سوال کردند که او این موضوع را تکذیب کرد. امیر محبیان از تحلیل‌گران سیاسی اصول‌گرا، فشار روحانی را دلیل استعفای ظریف دانست و آن را تیر به پای خودش تشبیه کرد. غیر از استعفاها هم حالا فشار نمایندگان مضاعف شده و آنها در تلاش هستند تا برخی از وزرا را استیضاح کنند.
اکبر ترکان، مشاور عالی پیشین رئیس‌جمهوری در گفت‌وگو با «همدلی» از چالش‌های و مشکلات دولت می‌گوید. او توضیح می‌دهد:«متاسفانه به نمایندگان محترم مجلس بیش از اندازه لازم اجازه مداخله در قوه مجریه داده می‌شود؛ به‌طوری که نمایندگان محترم در انتصاب فرماندارها و در انتصاب بخشدارها و انتصاب مدیران استانی مداخله گسترده‌ای دارند. هر کسی و هر نماینده‌ای که در انتخابات مجلس پیروز شده، بخشدار، فرماندار، مدیران و مسئولانی را که مدافع و طرفدار او نبوده‌اند حذف کرده است. یا فلان رئیس اداره‌ای را که در انتخابات مجلس از او حمایت نکرده است، کنار گذاشته است.
مشاور عالی پیشین رئیس‌جمهوری توضیح می‌دهد: این مداخلات منجر به این شده است که نمایندگان خارج از قوه مقننه، وارد قوه مجریه شدند. بعضی از وزرا نسبت به این موضوع مهم بی‌تفاوت هستند، اما بعضی از وزرا واکنش نشان می‌دهند و اجازه دخالت نمی‌دهند. بعضی از وزرا باج دادن جزو عادات‌شان شده است و معامله‌گری الان راه افتاده است.
ترکان ادامه می‌دهد: حالا اگر کسی روبه‌روی اینها بایستد و واکنش نشان دهد و معامله‌گر نباشد، تکلیفش چیست؟ معلوم است که حذف می‌شود. به نظر من همه باید سرجای خودشان برگردند. یعنی قوه مجریه باید در مدیریت کشور عمل کند و قوه مقننه در قانونگذاری و نظارت. اینکه مدیرعامل فلان شرکت را نماینده مجلس تعیین کند، عضو هیات مدیره را نماینده مجلس تعیین کند و انتصابات مدیران قوه مجریه توسط نمایندگان قوه مقننه انجام شود، رویه اشتباهی است. این روند و رویه انتظارات زیاد و نابه‌جایی را برای بعضی درست کرده است که دیگر نمی‌توان جلوی آن را گرفت. نمی‌توان گفت که بعضی‌ها دخالت کنند و بعضی دخالت نکنند. نمایندگان فکر می‌کنند که اگر دخالت نکنند کلاه سرشان رفته است. وقتی نماینده کناری‌شان دخالت می‌کند آنها هم نمی‌توانند بی‌تفاوت بنشینند. این موارد منجر به یک ناهنجاری شده است که روابط بین قوه مقننه و قوه مجریه را به هم زده است.
وزرا علیه رئیس‌جمهوری
او در پاسخ به این سوال که آیا در دولت‌های گذشته هم این دخالت‌ها و اتفاقات می‌افتاد، می‌گوید: در دولت آقای احمدی‌نژاد این‌طور نبود. او اجازه مداخله نمی‌داد. در این وضعیت سعه‌صدر آقای روحانی، ظرفیت بالای او و نوع تعاملش باعث این وضعیت شده است و به بسیاری از این موارد واکنش نشان نمی‌دهد. از دیگر سو وزرای خود روحانی می‌روند و علیه سیاست‌های دولت با نمایندگان لابی می‌کنند. برای مثال دولت می‌خواهد یک تصمیمی در یک زمینه‌ای بگیرد، اما وزیری که مخالف این تصمیم است نمایندگان را می‌شناسد و با آنها لابی می‌کند که مثلا شما با این تصمیم مخالفت کنید و خلاف این سیاست دولت رای بدهید. اگر آقای احمدی‌نژاد یک وزیرش چنین کاری می‌کرد به سرعت عزلش می‌کرد، اما این اتفاق در موارد بسیاری برای آقای روحانی پیش آمده است، اما او این کار را نکرده، در حالی که طرف باید عزل می‌شد.
از روز اول نباید باج بدهند
مشاور عالی پیشین رئیس‌جمهوری در پاسخ به این سوال که چرا روحانی چنین برخوردی نمی‌کند و چنین سیاستی را در پیش نمی‌گیرد، توضیح می‌دهد: من نمی‌دانم. چرا وزرا باید علیه سیاست‌های رئیس‌جمهوری لابی کنند؟
اما ترکان در پاسخ به این پرسش همدلی که برای برون‌رفت دولت روحانی از وضع موجود چه باید کرد؟ پاسخ می‌دهد: این مجلس ماه‌های آخرش را می‌گذراند و دارد تمام می‌شود. در وهله اول باید به خواسته‌های غیرقانونی بی‌اعتنایی کرد تا مجلس جدید سرکار بیاید. در مجلس جدید هم از روز اول روی مواضع قانونی بایستند و خارج از حدود اختیارات اجازه دخالت نمایندگان را در قوه مجریه ندهند. این چند ماه باید سرسختانه مقاومت کنند و جلوی این عادت‌های بد بایستند تا این نمایندگان بروند. مجلس بعدی با ترکیب جدید به‌وجود می‌آید و از روز اول نباید باج بدهند.
آسو محمدی
- 15
- 5
