انتخابات ریاست‌جمهوری روسیه به روزهای حساس خود نزدیک می‌شود؛ هرچند به نظر نمی‌رسد که در غیاب رقبایی جدی، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این کشور مشکل خاصی برای تمدید حضور خود در کاخ کرملین داشته باشد. البته همین مسجل‌بودن پیروزی پوتین در انتخابات پیش‌رو به پاشنه‌آشیل کرملین نیز بدل شده است. در شرایطی که پوتین بدون تردید تا سال ٢٠٢٤ در سمت خود ابقا خواهد شد
اما این مسئله به تنهایی برای کرملین کفایت نمی‌کند و آنها خواهان یک نمایش ملی‌اند که در آن پوتین با رأی بالا بر کرسی ریاست‌جمهوری تکیه بزند. در واقع همین فقدان رقبای جدی بسیاری از رای‌دهندگان را نسبت به حضور در انتخابات مأیوس کرده و این چیزی که است موجبات نگرانی کرملین را فراهم آورده است. به نظر کرملین در روزهای باقی‌مانده از هیچ‌گونه اقدامی برای ترغیب مردم برای حضور پای صندوق‌های رأی فروگذار نخواهد کرد.
این پوتین خشن
در راستای همین تلاش برای گرم‌کردن تنور انتخابات، می‌توان به خبری اشاره کرد که روز گذشته بر خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت؛ اینکه پوتین در سال ٢٠١٤ میلادی دستور سرنگونی یک هواپیمای مسافربری را داده است. «پوتین» عنوان فیلم مستند تبلیغاتی جدیدی است که رئیس‌جمهور روسیه در آن از این راز پرده برداشته است. طبق روایت رئیس‌جمهور روسیه، او قبل از مراسم افتتاحیه المپیک زمستانی سوچی در سال ٢٠١٤ هشداری از سوی مقامات امنیتی دریافت کرده مبنی بر اینکه یک هواپیمای مسافربری با ١١٠ مسافر ربوده شده و به سمت محل برگزاری این بازی‌ها در حرکت است.
آنچه بر وخامت و پیچیده‌بودن اوضاع می‌افزود، این بوده که این هواپیما شهر خارکیف در اوکراین را به سمت فرودگاه استانبول ترک کرده بود و با توجه به حمایت پوتین از جدایی‌طلبان اوکراینی، انجام چنین حمله‌ای چندان دور از انتظار نبود. جالب اینکه اندکی بعد از المپیک زمستانی سوچی، روسیه اقدام به الحاق کریمه به خاک خود کرد. هرچند با مشخص‌شدن اشتباه‌بودن این هشدار، غائله ختم‌به‌خیر می‌شود اما به نظر می‌رسد این اعتراف می‌تواند ابعاد جدیدی از شخصیت پوتین را به تصویر بکشد؛ مردی عمل‌گرا که در شرایط حساس می‌تواند تصمیمات سخت بگیرد.
آشپز استالین
البته دستور ساقط‌کردن هواپیمای مسافربری تنها اظهارنظر جنجالی پوتین در مستند تبلیغاتی‌اش نبوده است؛ پوتین با اعلام اینکه پدربزرگش آشپز جوزف استالین بوده، کوشیده خود را به دیکتاتور سابق شوروی منتسب کند. جالب اینکه در صورت پیروزی در این انتخابات، پوتین به تنها رئیس‌جمهوری بعد از استالین بدل می‌شود که دو دهه بر اریکه قدرت تکیه زده است. رویای احیای امپراتوری شوروی در سال‌های اخیر به اشکال مختلف از سوی او ابراز شده است که از جمله می‌توان به انضمام کریمه به روسیه، تشدید تقابل با اروپا و آمریکا و همچنین حضور گسترده‌تر در منطقه خاورمیانه اشاره کرد.
پوتین در این مستند همچنین تأکید کرده که تحت هیچ شرایطی شبه‌جزیره کریمه را به اوکراین پس نخواهد داد. مستند «پوتین» که در آستانه برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری روسیه در تاریخ ١٨ مارس منتشر شده است، همچنین شامل چندین مصاحبه با تعدادی از متحدان و دوستان پوتین، از جمله گرهارد شرودر، صدراعظم سابق آلمان و سرگئی رولدوگین، نوازنده ویلنسل و دوست دوران بچگی پوتین است.
تنور سرد انتخابات
به نظر این اظهارنظرها در شرایطی که تنها چند روز تا انتخابات ریاست‌جمهوری باقی مانده، با هدف افزایش مشارکت صورت می‌گیرد. اوضاع برای کرملین از آن چیزی که به نظر می‌رسد، خراب‌تر است؛ به صورتی که در اولین برنامه تبلیغاتی پوتین در استادیوم لوژنیکی مسکو، برگزارکنندگان برای پرکردن ورزشگاه مجبور شده بودند با وعده پرداخت پول مردم را به ورزشگاه بکشانند.
در یک اقدام دیگر، گفته می‌شود برنامه بازی‌های لیگ هاکی این کشور به تعویق افتاد تا بازیکنان بتوانند به همراه پوتین روی صحنه حاضر شوند. با‌این‌حال، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که این اقدامات هنوز افاقه نکرده است. یوگنی رویزمان، شهردار یکاترینبورگ، سومین شهر بزرگ روسیه که از قضا پوتین در آن محبوبیت چندانی ندارد، در این زمینه می‌گوید: «مشارکت مقیاسی برای حمایت عمومی است».
در شرایطی که روسیه در عرصه بین‌المللی نقش پررنگ‌تری پیدا می‌کند، راه‌یابی پوتین به کرملین با درصد رأی پایین، می‌تواند نقش بین‌المللی او را تحت‌الشعاع قرار دهد. والری فیودورف، رئیس یکی از مؤسسات نظرسنجی وابسته به دولت، در‌این‌باره به گاردین گفته است:
«به نظرم بهترین نتیجه برای پوتین همین است که رکورد رأی خود در سال ٢٠١٢ را بشکند». در سال ٢٠١٢، درصد مشارکت در انتخابات ٦٥ درصد بود که از آن میان، ٦/٦٣ درصد به پوتین رأی دادند. بدون تردید در نبودِ رقبایی جدی چون الکسی ناوالنی، یکی از رهبران اصلی اپوزیسیون، با یکی از بی‌رمق‌ترین انتخابات ریاست‌جمهوری در روسیه مواجیم. پاول گرودونین، نامزد حزب کمونیست روسیه، از اعضای سابق حزب حاکم است و تعدادی دیگر از نامزدها نیز با هماهنگی با شخص پوتین اقدام به اعلام کاندیداتوری کرده‌اند.
تلفیق ملی‌گرایی و هیجان
در واقع کرملین کار سختی در انتخابات پیش‌رو دارد؛ از یک‌سو باید برای اثبات مشروعیت پوتین مشارکت را بالا ببرد و هم‌زمان باید از وقوع اعتراضات ضددولتی گسترده شبیه آنچه روسیه در انتخابات پارلمانی سال ٢٠١١ تجربه کرد، جلوگیری کند. به نظر مقامات روس قصد دارند با ترکیب هیجان و ملی‌گرایی به این مهم دست پیدا کنند. به‌عنوان نخستین اقدام در این راستا باید به تصمیم دوما برای تغییر زمان انتخابات و موکول‌کردن آن به ١٨ مارس اشاره کرد؛ یعنی سال‌روز انضمام کریمه به روسیه؛ امری که باعث شد تا محبوبیت مردمی پوتین به حدود ٨٠ درصد افزایش یابد.
در اقدامی دیگر، ستاد انتخابات روسیه اعلام کرده است افرادی که از خود در حوزه‌های رأی‌گیری سلفی گرفته و در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارند، شانس برنده‌شدن یک گوشی آیفون را دارند. البته این تنها مشتی نمونه خروار از اقداماتی است که مقامات روس برای گرم‌کردن تنور انتخابات تدارک دیده‌اند. تلاش مقامات روس برای کشاندن مردم به پای صندوق‌های رأی، فقط به جوایزی چون گوشی آیفون محدود نمی‌شود و در شهری چون بردسک، بهترین سلفی روی بیلبورد چاپ خواهد شد. تلاش برای کشاندن مردم به پای صندوق‌های رأی، گروهی از مقامات محلی را واداشته که برای برخی مسائل از جمله تغییر ساعت همه‌پرسی برگزار کنند.
یکی از نگرانی‌های اصلی کرملین، درصد پایین مشارکت در میان جوانان روس است. در روزهای گذشته در شبکه‌های اجتماعی مطالبی در حمایت از انتخابات پخش شده است. به‌عنوان نمونه در یکی از این ویدئوها گفته می‌شود در صورت رأی‌ندادن، روسیه به کشوری امن برای همجنس‌بازان بدل می‌شود. البته ستاد پوتین همچنین موفق به جلب حمایت و همراهی برخی چهره‌های سرشناس، از جمله الکساندر اوچکین، بازیکن هاکی و سرگئی کاریاکین، استاد بزرگ شطرنج، شده است؛ چهره‌هایی که در میان جوانان روس محبوبیت زیادی دارند
و می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخابات پیش‌رو بازی کنند. از دیگر سو، نباید فراموش کرد که جوانان در قیاس با اقشار میان‌سال و کهن‌سال، راحت‌تر برای حضور در انتخابات مجاب می‌شوند؛ به‌ویژه که رأی‌دادن یکی از نشانه‌های بلوغ به حساب می‌آید و این مسئله‌ای است که کرملین به خوبی می‌تواند از آن بهره‌برداری کند.
- 14
- 2
