آیا اردوغان مجذوب پیشنهاد آمریکا می‌ شود؟

مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا بالاخره پس از کلی تبلیغات به خاورمیانه آمد. وی در حالی روز سه شنبه وارد منطقه شد که ادعاهای تکراری خود علیه ایران را بار دیگر تکرار کرد اما این‌باره مساله جدیدتری رو کرد مبنی بر اینکه ایران یک نظامی آمریکایی را دستگیر و بازداشت کرده است.

در این سفر جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا نیز پومپئو را به اولین مقصد(ترکیه) همراهی کرده است. در این سفر، جوزف دانفورد رئیس ستاد ارتش آمریکا، جیمز جفری نماینده وزیر امور خارجه آمریکا در امور سوریه، بولتون را به ترکیه همراهی کرده اند. در این گزارش به همه موضوعات ویژه و دوجانبه ترکیه و آمریکا پرداخته می شود.

بولتون و پمپئو در ترکیه..

بولتون در حالی وارد آنکارا شده است که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه برای او و طرح هایش خط و نشان کشیده است و اعلام کرد که درخواست او را نمی پذیریم.رئیس جمهوری ترکیه می‎گوید مشاور امنیت ملی کاخ سفید با ترغیب آنکارا به مصالحه درباره موضوع یگان‎های کردی مدافع خلق، مرتکب اشتباه بزرگی شد و شروط وی قابل پذیرش نیست.

گفتنی است بولتون پیش از سفر روز سه‌شنبه خود به ترکیه اعلام کرد خروج نیروهای آمریکایی از سوریه تنها زمانی محقق خواهد شد که دولت آنکارا درباره عدم حمله به یگان‌های کردی مدافع خلق، تضمین بدهد. اردوغان پیش از این نیز در مقاله در روزنامه نیویورک تایمز به به خروج آمریکا از سوریه اشاره کرد و نوشت که آمریکا هرچه زودتر باید پایگاه های نظامی خود را در سوریه جمع کند.

اما جان بولتون از ترکیه چه می خواهد؟

در این باره پایگاه اینترنتی روزنامه الاخبار با اشاره به تلاش های سیاسی و اقتصادی آمریکا برای جلب رضایت ترکیه و همسو کردن این کشور با سیاست های واشنگتن در غرب آسیا نوشت: آمریکا به دنبال دور کردن ترکیه از ایران و روسیه است. این روزنامه در شماره امروز خود در یادداشتی به قلم حسنی محلی نوشت:

در صورتی که درباره موضوعات منطقه، توافقی میان دو هیئت آمریکایی و ترکی، حاصل شود، پیش بینی می شود ترکیه از ایران و روسیه به عنوان متحد تاکتیکی خود دور شود و به آغوش متحد طبیعی خود یعنی ناتو و آمریکا بازگردد.

الاخبار افزود: محافل سیاسی و دیپلماتیک می گویند ترکیه برای رسیدن به این توافق شروطی دارد. ترکیه از آمریکا می خواهد فتح الله گولن مبلّغ اسلامی و رضا ضراب تاجر ترکیه ای- ایرانی را که هر دو در آمریکا حضور دارند به ترکیه تحویل دهد. همچنین ترکیه از آمریکا می خواهد سیاست های منطقه ای ترکیه به ویژه الگوی اسلامی حکمرانی ترکیه را پس از مخدوش شدن وجهه عربستان سعودی در پی قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد سعودی بپذیرد. هیئت آمریکایی روز جمعه گذشته با مسئولان وزارت دادگستری ترکیه درباره گولن و ضراب گفتگو کرد.

حساسیت سفر کنونی هیئت آمریکایی به ترکیه در این بوده که پس از توییت های متناقض رئیس جمهور آمریکا درباره عقب نشینی از شرق فرات صورت گرفته است.

برخی ها این تصمیم ترامپ را برای جلوگیری از مداخله نظامی ارتش ترکیه در شمال سوریه و درگیری با یگان های مدافع خلق کرد ارزیابی کرده اند. پس از این که مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا دو روز پیش اعلام کرد آمریکا اجازه نمی دهد ترکیه کردها را بکشد، جان بولتون نیز در اسرائیل مخالفت آمریکا را با اقدام نظامی ترکیه در شرق فرات اعلام و تأکید کرد باید آنکارا در این زمینه با واشنگتن هماهنگی کند.

اطلاعات اولیه به این مسئله اشاره دارد که هیئت آمریکایی در ترکیه پیشنهاد همکاری مشترک را برای دور کردن یگان های مداقع خلق کرد از مرزهای ترکیه و مقابله با داعش پس از عقب نشینی نیروهای آمریکایی از شرق فرات می دهد. روزنامه های ترکیه نوشته اند که ژنرال اسماعیل تامال فرمانده لشکر دوم با هر گونه اقدام نظامی در شرق فرات مخالفت کرده و به این دلیل، اردوغان وی را از این سمت خلع کرده و وی را به ستاد ارتش ترکیه در پست پایین تری انتقال داده است.

با اینحال این دیدار بعد از ظهر سه شنبه به مدت ۲ ساعت پشت درهای بسته صورت گرفت و اردوغان به نشانه اعتراض به مواضع آمریکا به دیدار بولتون نرفت و ابراهیم کالین سخنگوی دولت را به جای خود به جلسه بولتون فرستاد.دیدار و گفتگوهای جان بولتون و ابراهیم کالین دو ساعت و ۱۰ دقیقه طول کشید.

 در این دو ساعت چه گذشت؟ 

روزنامه «حریت» ترکیه در گزارشی نوشت: مقامات ترک روز (سه شنبه) در دیدار با «جان بولتون» مشاور امنیت ملی ایالات متحده، خواستار واگذاری پایگاه‌های نظامی آمریکا در سوریه و یا نابودی آنها شدند.

این روزنامه با اشاره به موضع ثابت آنکارا در خصوص کردهای مسلح سوریه نوشت: ترکیه به هیچ وجه نخواهد پذیرفت، شبه نظامیان کُرد کنترل ۲۲ پایگاه آمریکایی را در سوریه در دست داشته باشند.

بدین ترتیب سفر بولتون به ترکیه به دلیل عدم پذیرش دیدار از سوی رجب طیب اردوغان به نوعی نیمه‌تمام ماند.

امروز همچنین اردوغان در نشست هفتگی اعضای حزب عدالت و توسعه در مجلس ترکیه در واکنش به سخنان بولتون گفت: جان بولتون مرتکب یک اشتباه بزرگی شده و در این زمینه نمی توانیم خوشبین باشیم، ترکیه به کسانی که در داخل کریدور تروریستی سوریه قرار دارند، پاسخ خواهد داد، اظهارات جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا در خصوص خروج آمریکا از سوریه غیرقابل قبول است.

به گزارش ایسنا به نقل از شبکه اسکای نیوز، ابراهیم کالین، سخنگوی دفتر ریاست جمهوری ترکیه درباره مذاکرات روز سه شنبه با هیات آمریکایی به ریاست جان بولتون در ترکیه گفت: ما امروز مذاکرات سازنده‌ای با آمریکایی‌ها داشتیم و بار دیگر بر موضع‌مان در تروریست دانستن پ.ک.ک و شاخه نظامی‌اش تاکید کردیم و گفتیم که به مبارزه با تروریسم برای حفاظت از جان غیر نظامیان ادامه می‌دهیم و تلاش ما تضمین زندگی همه غیر نظامیان در سوریه است. آمریکا هم پیمان استراتژیک ترکیه است اما باید بگویم دولت دونالد ترامپ هم مانند دولت اوباما به خواسته‌های ما در این باره بی توجه است. بارها گفته‌ایم خواسته ما وحدت اراضی در سوریه است.

وی درباره عدم پذیرش بولتون از سوی اردوغان نیز گفت: اردوغان موعدی برای دیدار با بولتون مشخص نکرده بود. بولتون مواضعش مشخص است و ترکیه همچنان از اظهارات اخیر بولتون درباره اسرائیل که اشتباه محض بود دل آزرده است. درهای ترکیه به روی همه کردها که آمریکا مدعی است ما هدفمان در سوریه کردها هستند، باز است. ما قبلا هم درهای کشور را به روی کردهایی که از ظلم صدام فراری بودند و اهالی کوبانی و تمامی آوارگان سوری باز کرده بودیم. حضور ترکیه در سوریه به هیچ وجه به ضرر کردها نیست. کردها برای ما اهمیت دارند، همان طور که در مجلس ترکیه نیز نمایندگانی از کردها حضور دارند.

این مقام ترک در پایان گفت که رجب طیب اردوغان قبلا در تماس تلفنی با ترامپ تاکید داشته خروج آمریکا از سوریه نباید با تاخیر و یا کندی صورت بگیرد.

غیبت اردوغان

دیدار هیات سیاسی – نظامی آمریکا با هیات ترکیه در کاخ ریاست جمهوری ترکیه بعد از ظهر سه شنبه پایان یافت. هیات آمریکایی متشکل از جان بولتون مشاور امنیت ملی رییس جمهوری آمریکا، ژنرال جوزف دانفورد رییس ستاد مشترک و جیمز جفری نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه پیش از ظهر سه شنبه با ابراهیم کالین سخنگوی رئیس جمهور ترکیه دیدار کردند. 

قرار بود این هیات با رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه نیز دیدار کند اما این دیدار انجام نشد.

تلویزیون ان تی وی در این باره اعلام کرد: این دیدار بدلیل واکنش ترکیه به اظهارات اخیر جان بولتون صورت نگرفته است.

جان بولتون مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ قبل از سفرش به ترکیه گفته بود که خروج سربازان آمریکایی از سوریه مشروط به پاکسازی داعش و تضمین امنیت کُردهای سوریه از سوی ترکیه است.

پیش از این نیز مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا (سوم ژانویه سالجاری) در مصاحبه ای با وبگاه خبری نیوزماکس گفته بود: از آنکارا خواسته ایم تا با خروج نیروهای آمریکا از سوریه، کردهای این کشور را قتل عام نکند. 

ادامه رایزنی ها و تلاش آمریکایی ها

رسانه های ترکیه نیز از اعزام یک هیات آمریکایی به آنکارا برای مذاکره در مورد سامانه های موشکی اس-۴۰۰ روسی خبر دادند.

اعزام این هیات آمریکایی با حضور یک هیات به ریاست معاون امنیت ملی رییس جمهور آمریکا در ترکیه همزمان شده است.

اسماعیل دمیر رییس سازمان صنایع دفاعی ترکیه در جمع خبرنگاران گفت: پیشنهاد ۳ میلیارد و ۵۰۰ هزار دلاری آمریکا برای سامانه موشکی پاتریوت، مدت تحویل و دیگر جزییات آن در حال ارزیابی است.

دمیر به ادعای مشکل آفرین بودنِ قرار گرفتن سامانه های اس-۴۰۰ روسی و جنگنده های اف-۳۵ در یک محیط اشاره کرد و گفت: ما در هر فرصتی به مخاطبان غربی مان یادآور شده ایم که ترکیه تدابیر لازم را برای عدم تداخل این دو تکنولوژی اتخاذ کرده است اما تاکنون این کشورها هیچ گروه کارشناسی به ترکیه نفرستاده اند تا ریسک های مورد ادعا را به ما نشان دهند.

وی افزود: درپی در خواست های مکرر ترکیه بالاخره قرار شد یک هیات کارشناسی از آمریکا به ترکیه اعزام شود.

دمیر در خصوص خرید سامانه های دفاع ضد موشکی اس-۴۰۰ از روسیه تاکید کرد ترکیه خرید این سامانه ها را مشروط به این کرده است که نرم افزار تمییز دوست از دشمن که بر روی سامانه های اس-۴۰۰ نصب می شود ملی و از سوی سازمان صنایع دفاعی ترکیه آماده شوند. روسیه نیز با این شرط موافقت کرده است.

رییس سازمان صنایع دفاعی ترکیه با جلب توجه به اینکه ترکیه به دلیل احتیاج عاجل، خواستار خرید سامانۀ اس-۴۰۰ شده است گفت ترکیه کشور بزرگی است و مایحتاج دفاعی اش با خرید سامانه های اس-۴۰۰ برطرف نخواهد شد و آمادۀ پذیرفتن پیشنهادات دیگری نیز در این زمینه است.

 توقعات کاخ سفید از آنکارا

  آسوشیتدپرس در گزارشی هدف از سفر وزیر امورخارجه آمریکا به خاورمیانه را رایزنی با رهبران منطقه این منطقه برای افزایش فشار بر ایران دانست.

مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا سفری را به منطقه خاورمیانه آغاز کرده است تا با سران منطقه درباره افزایش فشار بر ایران رایزنی کند اما این سفر در اثنای سردرگمی ناشی از تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای خارج کردن نیروهای آمریکایی از سوریه انجام می‌شود.

پمپئو در این سفر ابتدا به اردن و سپس به مصر و کشورهای حاشیه خلیج (فارس) شامل بحرین، امارات متحده عربی، قطر، عربستان سعودی، عمان و کویت می‌رود.

وی به خبرنگاران گفت که قصد دارد با متحدان درباره شروطی صحبت کند که به وسیله آنها می‌توان فشار بر ایران را افزایش داد.

پمپئو همچنین در پاسخ به سوالی درباره زمان خروج نیروهای آمریکایی از شمال شرق سوریه و سردرگمی متحدان از این تصمیم ترامپ بدون ارائه یک چارچوب زمانی تنها گفت که با آنها درباره این موضوع صحبت خواهد کرد.

علاوه‌براین، نشریه پولتیکو در گزارشی درباره سفر منطقه‌ای مایک پمپئو به نقل از یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا نوشت که پمپئو در سخنرانی سیاسی خود در قاهره، پایتخت مصر روی نقش ایران به عنوان یک بازیگر خطرناک در منطقه و همچنین تعهد آمریکا به منطقه علی‌رغم تصمیمش برای خروج از سوریه متمرکز خواهد بود.

به نوشته پولتیکو، وزیر امورخارجه آمریکا احتمال دارد به اسرائیل و عراق نیز سفر کند هرچند که وزارت امورخارجه آمریکا هفته گذشته اعلام کرد که تل‌آویو در برنامه سفر او گنجانده نشده است.

این سفر پس از آن انجام می‌شود که مقامات صهیونیستی ابراز نگرانی کرده‌اند خروج دو هزار نیروی آمریکایی از سوریه یک خلاء نظامی ایجاد می‌کند که در نهایت به تقویت ایران به عنوان حامی دولت اسد (رئیس جمهور سوریه) منجر خواهد شد.

نشریه پولتیکو در ادامه تصریح کرد که پمئپو در سخنرانی‌اش در قاهره تلاش خواهد کرد ایران ر ا به عنوان منبع اصلی بی‌ثباتی منطقه و تروریسم ترسیم کند. او همچنین تلاش خواهد کرد به متحدان منطقه‌ای واشنگتن درباره تعهد آمریکا به امنیت آنها و مقابله با ایران اطمینان دهد .

ایان گولدنبرگ یک مقام دولت اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا در این باره به پولتیکو گفت: یک روز او (دونالد ترامپ) می‌گوید که به‌طور بلند مدت در سوریه می‌مانیم تا با ایران مقابله کنیم. ترامپ روز بعد می‌گوید که ما طی ۳۰ روز از سوریه خارج خواهیم شد. غیرممکن است بتوان دراین فضا موثر واقع شد.

ترامپ روز دوشنبه در تلاش برای پایان دادن به هراس‌ها از خروج ناگهانی آمریکا از سوریه گفت که مقابله با داعش هنوز تمام نشده و و خروج نیروهای آمریکایی از این کشور به تدریج خواهد بود.  این در حالی است که وی دو هفته پیش اعلام کرد که ترک سوریه به صورت سریع خواهد بود.

 دستان خالی آمریکا در منطقه

 خبرگزاری ایرنا با مرور توئیت های مکرر و متناقض ترامپ در گزارشی می نویسد: اظهارات رئیس جمهوری آمریکا که در زمان های دیگر هم تکرار شده است، دو نکته را پررنگ می کند:

نخست آنکه حضور نیروهای آمریکایی در سوریه و آنچه که او مبارزه با داعش نامیده است به نفع ایران، روسیه و سوریه شده است در حالی که کشورهای منطقه باید با آن مبارزه کنند.

دوم آنکه بودن آمریکا در سوریه با توجه به تسلط دولت بر تمام مناطق آزاد شده از داعش، تنها هزینه های بازسازی این کشور را متوجه آمریکا می کند و ترامپ ترجیح داده است با بازگرداندن همان کشورهایی که با حمایت از تروریست ها، سوریه را ویران کرده اند، هزینه بازسازی را از جیب آنها پرداخت کند.

از این رو، سفر جان بولتون به سرزمین های اشغالی و ترکیه می تواند در جهت دستیابی به همین دو هدف باشد اما نکته دیگری هم مطرح است که البته ترامپ آن را فارغ از بودن یا نبودن در سوریه پیگیری خواهد کرد و نسبت به آن تعهد شدیدی نشان داده است، حمایت همه جانبه از رژیم صیونیستی است.

با اعلام تصمیم ترامپ برای خروج از سوریه، تعدادی از کارشناسان مسایل بین المللی که برخی از آنها از دیپلمات های پیشین آمریکا بودند در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در نیویورک به این مساله توجه داده بودند که از حرف تا عمل ترامپ فاصله زیاد است و این برای نخستین بار نیست که چنین اتفاقی می افتد و دوم آنکه لابی های صهیونیستی درکاخ سفید نخواهند گذاشت که ترامپ این تصمیم خود را اجرایی کند.

بولتون درباره دیدار خود با نتانیاهو و رئیس موساد می گوید «ما درباره گسترش همکاری های تاریخی خود، پاسخ به تهدیدات ایران و همچنین همکاری برای خروج نیروهای آمریکا از سوریه تبادل نظر کردیم.»

یکی از مقام های ارشد وزارت خارجه آمریکا در تشریح اهداف این سفر روایتی دیگر از تصمیم ترامپ را افشا می کند به گونه ای که می گوید آمریکا خاورمیانه را ترک نمی کند و بر خلاف روایات دروغین درباره سوریه، ما به هیچ وجه بیرون نمی رویم.

او سفر وزیر خارجه آمریکا به منطقه را برای تحکیم این تعهد به شرکای آمریکایی دانست و با تکرار آنچه که او خطر ایران در منطقه دانست اظهار کرد پمپئو کار با شرکای منطقه ای و متحدان خود را برای مقابله با آنچه که فعالیت های بی ثبات کننده رژیم می نامد، ادامه خواهد داد.

قرار است پمپئو در این سفر به عمان، اردن، مصر، شورای همکاری خلیج فارس، قطر، بحرین، امارات متحده عربی، عربستان و کویت سفر کند به گونه ای که در مصر او به دنبال ایجاد همکاری های بیشتر برای روند سیاسی در لیبی، صلح خاورمیانه و ایران گفت و خواهد کرد.

وزیر خارجه آمریکا در شورای همکاری خلیج فارس هم حضور می یابد تا اهمیت اتحاد این شورا را که با اقدامات ولیعهد سعودی این روزها حال و روز خوبی ندارد، یادآور شود و بگوید که شکاف در این شورا به اهداف آمریکا در منطقه کمکی نمی کند.

او به دنبال آن است که با تغییرات انجام شده در عربستان سعودی، اختلاف بین دوحه و ریاض را برطرف کند.

با این حال اگرچه آمریکا سرمایه گذاری فراوانی برای بهبود روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی و همچنین مقابله نفوذ ایران در منطقه انجام داده است اما به طور مشخص تردید و تاخیر در اجرای تصمیم چند باره ترامپ برای خروج از سوریه، نشان از آن دارد که دستان آمریکا در منطقه خالی است و متحد قابل اتکایی ندارد. کاخ سفید و صهیونیست ها نگرانند اگر از منطقه بروند، تحولات به گونه ای پیش نخواهد رفت که برای آن آمده بوده بودند.

زهره نوروزپور