توسعه ایرانی نوشت: سفر آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده به عربستان سعودی که از سهشنبه هفته گذشته آغاز شد و پنجشنبه شب پایان یافت برای بسیاری از تحلیلگران و ناظران تحولات منطقه یک موضوع عادی به حساب میآید؛ چراکه سعودیهای همیشه برای آمریکا متحد استراتژیک در منطقه و حاشیه خلیج فارس به حساب میآیند و از این بابت هرچند وقت یکبار شاهد رفت و آمدهای دیپلماتیک به این کشور از جانب مقامات واشنگتن هستیم.
در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ شاهد آن بودیم که وی عربستان را صرفاً به دلیل مسائل مالی و تجاری در صدر اولویتهای منطقهای خود در چارچوب سیاست خارجی خود قرار داد و ریاض هم به مرکزیت محمد بن سلمان قصد داشت تا از حمایت همهجانبه ترامپ به نفع خود استفاده کند و حتی برخیهای معتقد بودند که میزان حمایت ترامپ از وی به حدی خواهد بود که وی بدون شک در این دوران بر تخت پادشاهی خواهد نشست، اما در نهایت تمام این معادلات غلط از آب درآمد.
در این راستا از زمانی که دولت جو بایدن وارد کاخ سفید شد و سکان اداره ایالات متحده را در دست گرفت، کمی متفاوتتر از ترامپ در قبال عربستان عمل کرد. بایدن بر خلاف اسلاف خود در همان ابتدای شروع به کارش در کاخ سفید به عربستان سفر نکرد، بلکه او به دلیل خط مشی حقوق بشری دموکراتها، سعی کرد تا ولیعهد سعودی را مورد هجمه قرار دهد و از پرونده قتل جمال خاشقجی و اعدام مخالفان داخلی به عنوان یک اهرم فشار بر ریاض استفاده کند؛ غافل از آنکه این راهبرد واشنگتن باعث شد تا سعودیها به سمت چین و روسیه گام منسجم بردارند! با این تفاسیر حالا به نظر میرسد که رفتار تیم بایدن با عربستان تا حد زیادی تفاوت پیدا کرده است؛ چراکه پس از سفر وی به ریاض، سپس جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا و حالا آنتونی بلینکن، وزیر خارجه این کشور وارد عربستان شدهاند و هر کدام با دستور کار مشخصی که از قبل طراحی شده به رایزنی با مقامات سعودی پرداختند.
آنچه در مورد دولت ترامپ و بایدن باید مورد نظر قرار بگیرد این است که هر دو کابینه موضوع عادیسازی روابط اسرائیل با عربستان را در دستور کار خود داشته و دارند. ترامپ در سال ۲۰۲۰ باعث شد امارات، بحرین و سپس مراکس و سودان با اسرائیل توافق ابراهیم را امضاء کنند ولی از آنموقع تاکنون عربستان در صدر لیست تلآویو و واشنگتن قرار دارد.
اینکه سعودیها چرا تن به عادیسازی روابط با اسرائیل نمیدهند، دلایل زیادی دارد که بخشی از آن ایدئولوژیک است و بخشی دیگر سیاسی قلمداد میشود. ریاض که خود را پرچمدار دنیای اسلام و خادمین حرمین میداند و در جهان عرب هم خود را پدرخوانده یا برادر بزرگتر این کشورها مینامد، اساساً از کشورهایی بوده که طی دهههای اخیر حمایت ضمنی از فلسطیمن را در دستور کار داشته است و در این میان هنوز هم معتقد است که باید این پرونده قبل از صلح با تلآویو حل و فصل شود که البته هنوز تکلیف آن مشخص نیست.
چانهزنی یا عقبنشینی؟!
در این میان اما باید توجه داشت که چندی پیش عربستان سعودی صراحتاً اعلام کرد که چندین محور را برای عادیسازی روابط با اسرائیل در نظر دارد. ریاض مجموعهای از شروط را در قالب خواستههایی که میخواهد از واشنگتن به دست آورد و نیز شرطی برای اسرائیل مطرح کرد که مربوط به شروع یک روند سیاسی با فلسطینیها است و به جدایی بین دو طرف یعنی تشکیل کشور مستقل فلسطین ختم میشود. از دیگر سو، ریاض از واشنگتن میخواهد تا معاملات تسلیحاتی بزرگی را که عربستان سعودی با دولت دونالد ترامپ منعقد کرده بود و با ورود جو بایدن، رئیسجمهوری آمریکا به کاخ سفید، متوقف شده به جریان بیندازد. همچنین عربستان سعودی میخواهد که با آمریکا یک توافقنامه ائتلاف دفاعی منعقد کند و حمایت واشنگتن از برنامه هستهای خود را جلب کند. این سه شرط در نوع خود به حداکثر درخواستهای ریاض از واشنگتن و تلآویو اشاره میکند اما آنچه در این میان باید مورد نظر قرار بگیرد این است که موضوع سوم یعنی بحث فعالیت هستهای عربستان است. در این میان و از زمانی که ریاض این موضوع را مطرح کرده، مقامات رژیم صهیونیستی بارها و بارها با عناوین مختلف مخالفت خود با این مساله را اعلام کردهاند اما آخرین اظهارنظر یک مقام اسرائیلی در این خصوص بیش از هر چیز توجه همه را جلب کرده است.
دقیقاً سهشنبه هفته پیش و چند ساعت قبل از آنکه وزیر خارجه آمریکا برای دیدار با مقامات سعودی وارد ریاض شود، یسرائیل کاتس، وزیر انرژی اسرائیل اعلام کرد که تلآویو مخالف توسعه برنامه هستهای عربستان برای اهداف مسالمتآمیز است. کاتس در گفتوگو با شبکه ماهوارهای واینت در پاسخ به سوالی درباره احتمال وجود برنامه هستهای غیرنظامی برای عربستان گفت که اسرائیل به چنین اموری تشویق نمیکند و فکر نمیکنم تلآویو موظف باشد با چنین مسایلی موافقت کند.
این در حالیست که چندی پیش و قبل از سفر بلینکن به ریاض، نیویورکتایمز نوشته بود که اسرائیل اعلام کرده انتظار دارد واشنگتن در هر توافق آمریکایی - سعودی که بر امنیت داخلی آن تاثیر میگذارد، با آن مشورت کند. این دقیقاً بدان معناست که نگاه اسرائیل نه تنها به فعالیت هستهای عربستان، بلکه به فعالیت اینچنینی تمام کشورهای منطقه با دید تردید و از منظر تهدید امنیت ملی مینگرد و از سوی دیگر معتقد است ریاض از صلحآمیز بودن فعالیت هستهای خود عدول خواهد کرد.
با همه این تفاسیر آنچه جای تعجب دارد، سخنان وزیر خارجه عربستان در کنفرانس خبری با وزیر خارجه آمریکا بود. فیصل بن فرحان با ادعای اینکه عادی سازی روابط با اسرائیل به نفع منطقه است، گفت که ابتداً باید به موضوع فلسطین رسیدگی شود. این بدان معناست که سعودیها دریافتهاند که اسرائیل به هیچ وجه نمیگذارد ریاض به فعالیت هستهای دست پیدا کند و در این مورد به هر طریقی که شده با این موضوع مخالفت خواهند کرد. آنچه در این میان باید مور نظر قرار بگیرد این است که عدهای از تحلیلگران مسائل منطقه معتقدند که ریاض این درخواست را بدان جهت مطرح کرده که بتواند حداکثر چانهزنی را در مواجهه با اسرائیل به نفع خود انجام دهد ولی عدهای دیگر معتقدند سعودیها به عقب نشستهاند.
نتانیاهو: صلح با عربستان به حل مناقشه فلسطین و اسرائیل کمک میکند/ شهرک سازی نقض قوانین نیست
نخست وزیر اسرائیل گفت که صلح با عربستان یک جهش ویژه به جلو است، چراکه این کشور بانفوذترین کشور عربی است.
به گزارش ایسنا، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی روز جمعه در گفتوگو با شبکه ماهوارهای «اسکای نیوز» انگلیس گفت: دست ما به سوی تمام کشورهای عربی و قطعا عربستان دراز است که این موضوعی بسیار مهم است.
گفتنی است عربستان رابطه دیپلماتیک رسمی با اسرائیل ندارد و ریاض معمولاً تأکید میکند که قبل از حل مساله فلسطین از عادی سازی روابط خود با تلآویو خودداری میکند.
نتانیاهو در گفتوگوی خود افزود: ما فرصتهای بزرگی برای پیشبرد صلح در منطقهمان، صلح بین دو کشور و رفاه مردم خود داریم، من معتقدم که این موضوع تاریخ را تغییر خواهد داد.
وی گفت که صلح با عربستان جهشی ویژه به جلو خواهد بود، چراکه این کشور بانفوذترین کشور عربی است.
به نقل از میدل ایست نیوز، نتانیاهو ادامه داد: من به امکان پایان یافتن مناقشه اعراب و اسرائیل باور دارم و معتقدم که روابط با عربستان به ما در حل مناقشه فلسطین و اسرائیل نیز کمک خواهد کرد.
فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان در ژانویه ۲۰۲۳ گفته بود که توافق تشکیل کشور فلسطین پیش شرط عربستان برای برقراری روابط دیپلماتیک رسمی با اسرائیل خواهد بود.
وی در اظهارات مطبوعاتی خود افزود: ما همیشه گفتهایم که معتقدیم عادی سازی روابط با اسرائیل چیزی است که به نفع منطقه است؛ اما عادی سازی و ثبات واقعی تنها با امید و عزت بخشیدن به فلسطینیها حاصل میشود.
نخست وزیر اسرائیل درباره توافقات صلح ادامه داد: ما با چهار معاهده صلح «پیمان ابراهیم» که اسرائیل به رهبری من با امارات، بحرین، مراکش و سودان امضا کرد، به یک نقطه عطف تاریخی دست یافتیم.
از سوی دیگر، نتانیاهو کرانه باختری را «خاک اسرائیل» دانست و گفت که شهرک سازی در آن (در کرانه باختری) نقض قوانین بینالمللی نیست.
اما بر اساس قوانین بینالمللی، تمامی شهرکهای اسرائیلی در سرزمینهای اشغالی «غیرقانونی» تلقی میشوند و سازمان ملل متحد بیش از یک بار اعلام داشته که گسترش این شهرکها ناقض قوانین حقوق بشر است.
نتانیاهو همچنین انتقاد وزارت خارجه آمریکا به تصمیم دولتش برای بازگرداندن شهرک نشینان به شهرک «حومش» در شمال کرانه باختری را غیر قابل قبول دانست.
پیش از این آمریکا و اتحادیه اروپا از تصمیم برای بازگشت شهرک نشینان به حومش و دیگر شهرکهای کرانه باختری که در سال ۲۰۰۵ تخلیه شدند، انتقاد کرده بودند.
نتانیاهو در خصوص مسجد الاقصی نیز مدعی شد: تغییری در وضعیت موجود در آن ایجاد نشده است.
وی درباره موضوع ایران، تلاشهای آمریکا برای حل بحران فزاینده با تهران از طریق گفتوگو را رد کرد.
نخست وزیر اسرائیل در این باره گفت: به نظر من دیپلماسی به تنهایی موفق نمیشود، مگر اینکه با تهدید نظامی واقعی یا آمادگی برای اجرای گزینه نظامی در صورت شکست بازدارندگی همراه باشد.
وی ادعا کرد: ایران آشکارا متعهد به نابودی (اسرائیل)، تکرار هولوکاست و نابودی ۶ یا ۷ میلیون یهودی در اسرائیل است و ما بیکار نخواهیم نشست و به آنها اجازه این کار را خواهیم داد.
نتانیاهو گفت: (اگر آنها در تهران) فکر میکنند میتوانند ما را با هولوکاست هستهای تهدید کنند، اشتباه میکنند، ما هر کاری که لازم باشد برای دفاع از خود انجام خواهیم داد.
- 15
- 1
