سنگ بزرگ بارزانی علامت نزدن است؟

ماه سپتامبر فرا رسيده و شمارش معكوس هم براي برگزاري همه‌پرسي جدايي كردستان آغاز شده است. با وجود مخالفت‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي با برگزاري همه‌پرسي كردستان، تاكيدهاي چندباره مسعود بارزاني، رييس منطقه كردستان بر اينكه او از تصميم براي برگزاري اين همه‌‌پرسي عقب‌نشيني نخواهد كرد بدون شك جريان‌هاي منطقه‌اي را دست به كار خواهد كرد تا با موضع خود بارزاني را از اين اقدام منصرف كنند.

شايد هدف نهايي رييس منطقه كردستان هم از تاكيد بر برگزاري همه‌پرسي كردستان بيش از تحقق آنچه آرزوي ملت كُرد مي‌نامد، دستيابي به خواسته‌هاي خود و امتياز‌گيري بيشتر از دولت مركزي بغداد باشد.

حالا منابع كُردي مدعي شدند كه يك هيات ايراني به رياست «حسن دانايي‌فر» سفير پيشين ايران در عراق اخيرا به اربيل كردستان سفر كرده و با مسعود بارزاني، رييس منطقه كردستان عراق ديدار كرده و پيشنهاداتي ارايه داده تا اختلاف‌هاي مالي بغداد و اربيل حل و فصل شود كه در نتيجه آن نيز برگزاري همه‌‌پرسي جدايي كردستان از عراق كه قرار است ٢٥ سپتامبر (ماه جاري ميلادي) برگزار شود، به تعويق بيفتد.

با وجود اينكه اخيرا نيز موج مخالفت‌ها و اعتراض‌هاي بين‌المللي به تصميم كردستان عراق براي برگزاري همه‌پرسي افزايش پيدا كرده است، اما بارزاني سعي مي‌كند خود را براي برگزاري چنين انتخاباتي كه موافقان كم و مخالفان زيادي در سطح بين‌المللي و منطقه‌اي دارد مصمم نشان دهد. روزنامه الحيات عربستان به نقل از منابع كُرد مدعي شده است كه در طول يك ماه گذشته اين دومين بار است كه هيات ايراني براي ديدار با مسوولان كردستان و ارايه پيشنهاد خود براي ميانجيگري ميان تهران و بغداد به اربيل سفر كرده و درباره اكثر موضوعات پر چالش ميان كردستان و دولت مركزي عراق مانند نفت و بودجه گفت‌وگو كرده‌‌ است.

 اين منابع مدعي شده‌اند كه هيات ايراني ابتدا به سليمانيه سفر كرده با شماري از رهبران حزب اتحاد ميهني كردستان ديدار كرده و بعد از آن براي ديدار با بارزاني به اربيل رفته است. به گفته اين منابع هيات ايراني به مسوولان كردستان پيشنهاد يك ميانجيگري جامع در برابر تعويق برگزاري همه‌پرسي داده است.

 اين منابع از دو سفر هيات ايراني به اربيل سخن مي‌گويند كه يكي از اين سفرها اخيرا به وسيله مسعود بارزاني در گفت‌وگو با روزنامه الشرق الاوسط تاييد شد. وي در مصاحبه اخير خود با اين روزنامه گفته بود كه حسن دانايي فر در راس هياتي به اربيل آمده و پيام همكاري و هماهنگي تهران با كردستان را به ما ابلاغ كرد. وي افزود كه هيات ايراني در اين سفر ملاحظات خود را نسبت به برگزاري همه‌پرسي به ما ابلاغ كرد و گفت به اعتقاد تهران زمان براي برگزاري چنين همه پرسي مناسب نيست و بهتر است بغداد و اربيل مشكلات خود را از طريق رجوع به قانون اساسي عراق حل و فصل كنند و از تجارب و اشتباهات گذشته كه از سوي هردو طرف صورت گرفته درس بگيرند.

رييس منطقه كردستان عراق مي‌گويد كه به سفير پيشين ايران ابلاغ كرده كه كردستان از اين مرحله عبور كرده و افزود: ديدگاه خودمان را براي مسوولان ايراني شرح داديم. بارزاني در پاسخ به پرسش خبرنگار روزنامه الشرق الاوسط درباره اينكه آيا ايران به كردستان هشدار خاصي داده، گفت: ايران به ما هيچ هشداري نداده است و هيات ايراني نيز لحن بسيار محترمانه و دوستانه‌اي با ما داشته است، گرچه برخي مسوولان در رسانه‌ها حرف‌هايي مي‌زنند.

ايران در چند ماه گذشته و بعد از مطرح شدن مساله برگزاري همه پرسي جدايي كردستان از عراق تلاش كرده تا موضع ثابت و ميانه‌اي داشته باشد و با دعوت از طرف‌هاي عراقي براي حل اختلافات‌شان بر لزوم حفظ وحدت اراضي عراق تاكيد كرده است، اگر بنا بر ادعاي منابع كُرد ايران پيشنهادي مبني بر ميانجيگري ميان اربيل و بغداد هم مطرح كرده باشد اقدام مثبتي است كه در راستاي سياست‌هاي حمايتي تهران از مردم عراق به شمار مي‌رود و از خلق مشكلات بزرگ‌تر براي مردمي كه تلاش مي‌كنند از زخم‌هاي جنگ عليه تروريسم بهبود پيدا كنند، جلوگيري خواهد كرد.

شوراي عالي همه پرسي كردستان در راه تهران

در همين راستا رسانه‌هاي كُردي اعلام كرده‌اند كه شوراي عالي همه پرسي كردستان عراق تصميم دارد به زودي به تهران، آنكارا و چند كشور اروپايي سفر كند. روميو هكاري، عضو شوراي عالي همه پرسي كردستان روز شنبه گذشته اعلام كرد كه اين شورا بعد از پايان تعطيلات عيد قربان نشستي برگزار خواهد كرد و در اين نشست اعضاي هيات‌هايي كه قرار است به ايران، تركيه و اروپا سفر كنند مشخص خواهد شد.

به گفته او هدف از اين سفرها نزديك كردن ديدگاه‌ها در خصوص تصميم كردستان عراق براي برگزاري همه پرسي است و منطقه كردستان تلاش مي‌كند با دعوت از ناظراني از اتحاديه اروپا، حمايت كشورهاي اروپايي از برگزاري همه‌پرسي را جلب كند. عمار حكيم رهبر حزب ميهني حكمت عراق هم در خطابه عيد قربان خود تاكيد كرد كه آمادگي دارد ميان بغداد و اربيل ميانجيگري كند و گفت: هر كسي كه فكر مي‌كند جدايي كردستان از عراق به پايان مشكلات اين منطقه منجر خواهد شد اشتباه كرده و در اوهام سير مي‌كند زيرا مشكلات سرنوشت و تقدير كشورهاست چه كشورهاي بزرگ و پهناور و چه كشورهاي كوچك، اما سرنوشت رهبران بزرگ هم اين است كه مشكلات مردمان‌شان را حل كرده و به آنها صلح، امنيت و ثبات بدهند.

اما زلماي خليل‌زاد، سفير پيشين امريكا در عراق مساله شكل‌گيري يك توافق ميان دولت مركزي عراق و كردستان را بعيد نمي‌داند و معتقد است كه اگر توافقي ميان بغداد و اربيل ايجاد نشود همه‌پرسي در ٢٥ سپتامبر جاري برگزار مي‌شود با اين حال اين تاريخ را هم قطعي نمي‌داند و مي‌گويد اگر بغداد و اربيل به توافق نرسند عقب‌نشيني از تصميم برگزاري همه‌پرسي كردستان براي بارزاني بسيار دشوار خواهد بود؛ با اين حال به نظر من بارزاني سيگنال‌هايي مي‌دهد مبني بر اينكه مي‌تواند همه‌پرسي را به تعويق بيندازد، اين هم از اين نشأت گرفته كه او قطعا فكري در سر دارد.

تركيه لحن تندتري نسبت به ايران در خصوص مساله برگزاري همه‌پرسي كردستان داشته و بارها اعلام كرده كه اجازه نخواهد داد در نزديكي مرزهاي كشورش دولتي كُرد تشكيل شود، اما خليل‌زاد درباره اينكه آيا در صورت برگزاري همه‌پرسي و جدايي كردستان از عراق، تركيه عليه دولت مورد نظر كُردها اقدام نظامي خواهد كرد يا خير گفت كه به نظر او هيچكس عليه كُردها از زور استفاده نخواهد كرد. وي در خصوص اينكه آيا كردستان مي‌تواند به عنوان يك دولت در محيطي منطقه‌اي كه همه با تشكيل و موجوديت آن مخالف هستند شكل بگيرد گفت كه براي مسوولان كردستان مهم است كه روابط خوبي با كشورهاي منطقه از جمله ايران، تركيه و حتي بغداد داشته باشد زيرا هرگونه توافقي با بغداد باعث مي‌شود تا همه احساس امنيت كنند، حتي ار همه پرسي هم برگزار شود اربيل بايد بار ديگر با بغداد بر سر ميز مذاكره بنشيند.

برگزاري همه‌پرسي و آري مورد نظر بارزاني كه به وسيله آن هم مي‌تواند محبوبيت از دست رفته‌اش را بازسازي كند و دولت مورد ادعاي كردستان را بنا كند، آغاز مشكلات بزرگ‌تري براي او خواهد بود. قطعا در صورت جدايي كردستان از عراق، بغداد به راحتي دست روي دست نمي‌گذارد تا خاك اين كشور چندپاره شود. بلكه گسل‌هاي سياسي، اقتصادي و قوميتي متعددي وجود دارد كه با برگزاري همه‌پرسي فعال خواهد شد و عراق و كردستان را در آستانه يك زلزله تاريخي ديگر قرار خواهد داد. كركوك با تفاوت‌هاي قوميتي و اعتراضات گسترده‌اي كه در آن براي برگزاري همه پرسي وجود دارد مي‌تواند براي بارزاني به يك جهنم بزرگ تبديل شود، اما رييس منطقه كردستان حاضر است براي غنايم اين استان ثروتمند حتي آخرين نظامي كُرد را هم فدا كند.

يسرا بخاخ