دکتر فتحی المجبری، معاون ریاست شورای ریاستی لیبی (دولت وفاق)، امیدوار است گفت‌وگوهای موجود در تونس به یک وفاق ملی در این کشور منجر شود. او می‌گوید توافق‌نامه صخیرات که دو سال پیش امضا شد نتوانست نهادهای نظامی کشور را سامان‌دهی کند. او معتقد است حال باید مذاکرات تونس توافق‌نامه صخیرات را تعدیل کرده و بر تشکیل یک نهاد نظامی واحد به فرماندهی خلیفه حفتر تأکید كند.
المجبری درعین‌حال ابراز امیدواری می‌کند انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی آینده که قرار است نیمه سال آینده میلادی برگزار شود، پایانی بر مرحله انتقالی کنونی و آغاز دوران ثبات در لیبی باشد. او هرچند می‌گوید ما بعد از سقوط قذافی انتظار چنین وضعیتی را نداشتیم اما درعین‌حال اعتراف می‌کند که در دو، سه سال گذشته وضعیت لیبی بهتر شده است.
گفت‌وگوهای تونس به نظر شما چگونه پیش می‌رود؟
امیدواریم به اهداف مدنظرش برسد. هدف اصلی این است که اختلافات در لیبی پایان یافته و همه نهادهای کشور سروسامان پیدا کند. باید چارچوبی را به وجود آورد که همه طرف‌های سیاسی شرکت‌کننده در روند تصمیم‌گیری را راضی و درآمدها را به صورتی عادلانه بین همه تقسیم كند. امیدواریم این گفت‌وگوها راه را برای تکمیل نهاد نظامی کشور فراهم كند.
حرکتی که از شرق کشور به فرماندهی ژنرال حفتر شروع شد تاکنون موفق بوده است. اما این نیرو باید در نیروی نظامی موجود در غرب و جنوب کشور ادغام شود تا بتواند امنیت و ثبات را به لیبی برگرداند. امیدواریم کمیته‌های فعال در تونس به این اهداف دست یابند هرچند اینها مأموریت دشواری است.
آیا این تغییرات نظامی که می‌گویید مورد توافق همه است؟
نه. مورد بحث است. امیدواریم در نهایت به یک توافق برسد.
درباره اختلافات بر سر ژنرال حفتر چه می‌گویید؟
قطعا اختلاف‌نظرهایی هست. هرکس برای خود نظری و دیدگاهی دارد. امیدواریم فرصت به همه تشکل‌ها داده شود تا دراین‌باره بحث کنند و در نهایت منافع ملی را برتر از منافع گروهی خود قرار دهند به‌گونه‌ای که در جهت ثبات لیبی باشد.
به نظر شما قرار است چه تغییرات سیاسی جدیدی اتفاق بیفتد؟ ساختار شورای ریاستی و اعضای آن هم تغییر خواهد کرد؟
این تمایل وجود دارد که تعداد اعضای شورا به حداقل برسد. یعنی سه نفر. دیگر اینکه مقام نخست‌وزیری از شورای ریاستی جدا شود. این تغییرات در ظاهر خوب است اما مسئله عمیق‌تر، تضمین مشارکت طرف‌های مختلف در تشکیل یک دولت جدید است. باید دولت جدید همه صداها را بشنود و بتواند این صداها را در تصمیم‌گیری‌های خود دخالت دهد.
کم‌شدن تعداد اعضا از ٩ به ٣ نفر چه فایده‌ای دارد؟
همه اینها برای تضمین نمایندگی همه گروه‌هاست و این مقصود شاید از طریق عضویت در شورای ریاستی یا عضویت در دولت حاصل شود. مهم این است که چارچوبی مشخص برای همکاری اینها وجود داشته باشد.
آیا سراج همچنان رئیس خواهد بود؟
الزاما نه. الان همه امور به نتایج گفت‌وگوهای تونس بستگی پیدا کرده است.
ولی فرستاده سازمان ملل می‌گوید تغییرات محدود خواهد بود؟
بله. آنچه الان در حال اتفاق است تکمیل گفت‌وگوها و توافقی است که دو سال پیش در صخیرات به دست آمد. قرار است موارد اختلاف بررسی شود. قرار نیست کار جدیدی صورت گیرد بلکه قرار است کارهای قبلی تکمیل و تصحیح شود. یا مواردی که اختلاف‌برانگیز است تعدیل گردد.
چرا توافق‌نامه صخیرات دو سال بعد از امضای آن شکست خورد یا نتوانست به اهدافش برسد؟
چون خیلی از دغدغه‌های اصلی را نادیده گرفته بود یا به شکلی خوب به آنها نپرداخته بود. یکی از مهمترین نیازهای کشور مسئله نهاد نظامی و احیا و بازسازی آن بود.
این مهمترین خواسته است؟
قطعا. زیرا برای بخش زیادی از مردم لیبی نهاد نظامی اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. این نهاد نظامی است که می‌تواند قدرت خودش را بر کل کشور مسلط کند. سهل‌انگاری در مورد آن به معنای سهل‌انگاری درباره آینده لیبی است.
شما می‌خواهید ژنرال حفتر در رأس یک نهاد نظامی یکپارچه باشد؟
مسئله خواستن نیست. بلکه این یک موضوع منطقی و واقعی است. در سال‌های گذشته نهاد نظامی کشور منهدم شده است. این روند تا زمانی که ژنرال حفتر دست به کار شد ادامه داشت. او توانست در همکاری با شیوخ قبایل ارتش را در شرق کشور احیا کرده و با تروریسم و گروه‌های تندرو مقابله کند. پایه‌های این کار در شرق لیبی نیز مهیا شد. طبعا اگر بخواهیم نهاد نظامی را نگه‌داریم و گروه‌های تروریستی را تارومار کنیم باید دستاوردهای ارتش را قدر بدانیم.
آیا جامعه بین‌المللی نیز این مسئله را می‌پذیرد؟
آن‌طور که ما از غسان سلامه فرستاده سازمان ملل شنیدیم، او نیز تمایل دارد کشور به ثبات برسد و به لیبیایی‌ها در این راه کمک کند. مادام‌که چنین تمایلی وجود داشته باشد می‌شود به یک توافق در این جهت دست یافت.
آیا شما به طرح‌های فرستاده سازمان ملل اعتماد دارید؟
دکتر غسان سلامه امتیازات زیادی دارد که او را نسبت به فرستادگان پیشین متفاوت می‌سازد. او از یک کشور عرب آمده است. زبان عربی را می‌داند و بیش از دیگران به پیچیدگی‌های جامعه لیبی آشناست. کشور خودش یعنی لبنان هم این درگیری‌ها و اختلافات را پشت‌سر گذاشته است. همه اینها باعث می‌شود تا او درک عمیق‌تری نسبت به ماهیت مشکلات در لیبی داشته باشد.
ولی او نماینده جامعه بین‌المللی است؟
بله. سازمان ملل در همه سطوحش بر ثبات در لیبی تأکید دارد و این همان چیزی است که ما هم آرزو می‌کنیم. دکتر سلامه با تجارب و مهارت‌هایی که دارد از پس آن بر‌می‌آید. این تلاش‌ها ما را نسبت به آینده بیشتر امیدوار می‌کند و آرزو می‌کنیم گفت‌وگوهای فعلی به یک وفاق ملی فراگیر منجر شود.
امیدی هست که نزاع‌های چندجانبه در لیبی پایان پذیرد؟
بله هست.
آیا طرف‌های درگیر در لیبی آمادگی آن را دارند که به یک توافق دست یابند و اختلافاتشان را کنار بگذارند؟
بله. من مطمئن هستم طرف‌های جنگ در لیبی منافع ملی را ترجیح می‌دهند و به سمت یک توافق فراگیر خواهند رفت.
چند وقت پیش مشکلی پیش آمده بود و شما نسبت به عملکرد سراج اعتراض داشتید؟
آن یکی از نقاط مورد اختلاف بود. باید این موضوع در گفت‌وگوهای تونس هم مورد توجه جدی قرار گیرد. وقتی ما به توافقی می‌رسیم باید همه طرف‌های شرکت‌کننده به آن متعهد بمانند. متأسفانه سراج به‌جای اینکه نمونه‌اي از روح توافق در لیبی باشد اخیرا دست به اتخاذ تصمیماتی یک‌جانبه و حتی مخالف با توافق حاصل‌شده زد. برای همین من شخصا دخالت کردم تا بعضی از این تصمیم‌ها لغو شود؛ زیرا با مواد توافق‌نامه تناسبی نداشت.
شما درباره یکپارچگی ارتش لیبی صحبت می‌کنید. آیا شبه‌نظامیان با دیدگاه‌ها و فرماندهانی که دارند این پیشنهاد را می‌پذیرند؟
طبعا شبه‌نظامیان تروریستی نمی‌توانند آن را بپذیرند. چون آنها از اساس با تفکر دولت مخالف‌اند. ما درباره نظامیان موجود در شرق و غرب لیبی صحبت می‌کنیم. اینها باید در یک نهاد نظامی ادغام شوند. اما شبه‌نظامیانی که ضد دولت هستند، باید برنامه‌هایی برای ادغام تدریجی آنها وجود داشته باشد تا یا در نهادهای نظامی یا سایر بخش‌های جامعه ادغام شوند.
آیا توافق با اخوانی‌ها هم قابل قبول است؟
به‌طورکلی ما باید با هرکسی که حاضر باشد یک دولت غیرنظامی و گردش مسالمت‌آمیز قدرت را بپذیرد، توافق کنیم. ما باید فضای سیاسی را باز کنیم. البته کسانی که برنامه‌های خاصی دارند و می‌خواهند لیبی را به یک افغانستان دیگر تبدیل کنند یا از اینجا تروریسم را به جهان صادر کنند، نه فقط دشمنان لیبی که دشمن همه جهان و کشورهای منطقه هستند.
قطر و ترکیه همچنان از گروه‌های افراطی در لیبی حمایت می‌کنند؟
ما امیدواریم کسانی که در دوره‌های قبل نقشی منفی در تحولات لیبی داشته‌اند به این دخالت‌ها پایان دهند. به باور من رسیدن طرف‌های لیبیایی به یک مرحله توافق ملی تمام آثار مربوط به دخالت‌های منفی گذشته را از بین خواهد برد.
طرح جامعه بین‌الملل برای انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی لیبی این است که تابستان سال آینده برگزار شود. آیا به نظر شما امکانش وجود دارد؟
همه گروه‌های موجود در لیبی فاقد مشروعیت هستند. ما احتیاج به تجدید مشروعیت این گروه‌ها از طریق صندوق‌های رأی و برگزاری یک انتخابات سالم داریم. اما یک‌شبه نمی‌توان به سراغ انتخابات رفت. باید صفوف سیاسی متحد شود و حداقلی از امنیت و ثبات در کشور وجود داشته باشد تا بتوان انتخابات را برگزار کرد. بی‌تردید انتخابات پایان مرحله انتقالی و ورود به ثبات در لیبی خواهد بود.
فرستاده سازمان ملل می‌گوید طرفداران قذافی هم باید در مرحله آینده مشارکت داشته باشند. نظر شما دراین‌باره چیست؟
قطعا برای اینکه روند وفاق ملی شکل بگیرد، باید همه طیف‌های سیاسی را راضی و آنها را در یک مسیر دموکراتیک هدایت کند. مادام که این یا آن گروه سیاسی از مشارکت در ساخت کشور محروم باشد، کشور به ثبات نمی‌رسد. تنها کسانی که باید از دور خارج شوند، گروه‌های افراطی و تروریست‌ها هستند اما سایر لیبیایی‌ها، هرکدام که تمایل به مشارکت در امور کشورشان را دارند، باید به آنها اجازه داده شود.
لیبی شش سال بعد از سرنگونی قذافی در چه وضعیتی است؟
وضعیت خوبی ندارد. این آن چیزی نیست که در ابتدای سال ٢٠١١ می‌خواستیم. ما آرزوی داشتن یک دولت باثبات را داشتیم که به همه فرصت یک زندگی بهتر از آن چیزی که قبلا بود بدهد. اما متأسفانه به‌خاطر عوامل بسیاری در داخل و خارج اوضاع وخیم شد و از چند سال پیش نیروهای افراطی و تروریستی بر لیبی مسلط شدند.
بااین‌حال ما به آینده امیدواریم. می‌بینیم که پس از سرکوب نیروهای تروریستی در نقاط مختلف لیبی، گروه‌های سیاسی پشت میز مذاکره نشسته‌اند تا به یک توافق ملی برسند. همین‌ها ما را نسبت به آینده امیدوار و خوشبین می‌کند.
آیا لیبی به محل تقاطع باندهای منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل شده است؟
هر کشوری مانند لیبی دچار خلأ‌های امنیتی و سیاسی شود، محیطی مناسب برای جذب گروه‌هایی با منافع خاص خواهد شد. باندهای جنایتکار سازمان‌یافته دست به قاچاق انسان می‌زنند و گروه‌های تروریستی هم فعالیت خودشان را دارند. ولی ما اگر وضعیت امروز کشور را با دو یا سه سال قبل مقایسه کنیم، می‌بینیم خیلی بهتر شده است.
درباره وضعیت مهاجران و آوارگان لیبی چه می‌گویید؟ آیا قرار است در مرحله آینده به آنها توجهی بشود؟
قطعا گروه وسیعی از مردم لیبی، چه آنهایی که مجبور به خروج از کشور شده‌اند و چه آنهایی که در داخل فاقد خدمات بهداشتی و عمومی هستند، از مشکلات زیادی رنج می‌برند. تا زمانی که در کشور ثبات تحقق نیابد، نمی‌شود به این مشکلات رسیدگی کرد. باید به آوارگان توجه ویژه شود. به ویژه آنهایی که به دلایل سیاسی یا اعتقادی از کشور خارج شده‌اند؛ باید برگردند.
منبع: الاهرام
- 15
- 6
