عربستان سعودي پروژه جديدي را كليد زد؛ پروژه‌اي كه در آن باز هم ايران هدف بمباران اتهام‌هاي سياسي قرار گرفته است و البته اين‌بار شاهد توپ‌بازي رياض در زمين پرونده يمن هستيم. رياض اين‌بار چندبازي را به شكل همزمان و در فاصله زماني چند ساعته آغاز كرد. بامداد شنبه استعفاي سعد حريري، نخست‌وزير لبنان از خاك رياض، شامگاه شنبه يورش شبانه به خاندان سلطنتي و بازداشت ١١ شاهزاده و ٤٠ مقام سابق و فعلي، بامداد يكشنبه متهم كردن ايران به همدستي با حوثي‌هاي يمن در شليك موشك به فرودگاه رياض، شامگاه يكشنبه سقوط هلي‌كوپتر حامل منصور بن مقرن، شاهزاده سعودي و مرگ او به همراه چند تن از همراهانش.
جهان در سكوت كامل در برابر اقدام‌هاي عربستان سعودي به سر مي‌برد. نه بازداشت‌هاي بي‌قاعده مهم‌ترين چهره‌هاي سياسي و اقتصادي خاندان سعودي صدايي را در سطح بين‌المللي در اعتراض به نقض حقوق بشر در عربستان بلند كرده است و نه حمله جنگنده‌هاي سعودي به صنعا و كشتار شهروندان بي‌سلاح خم بر ابروي چهره‌هاي مدافع حقوق بشر آورده است. در چنين شرايطي دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده نيز با پادشاه و وليعهد عربستان همراه شده است. عربستان سعودي از بحران‌سازي براي منطقه خسته نمي‌شود: تلاش براي جان دادن به داعش و ديگر گروه‌هاي تروريستي براي ايستادن در مقابل بشار اسد رييس‌جمهور سوريه پس از مدتي جاي خود را به حمله نظامي در يمن به بهانه دخالت ايران در مسائل داخلي صنعا داد.
تطويل بحران سياسي و امنيتي در يمن زماني كه به بحران انساني بدل شد اندك اندك صداي ضعيف منتقدان حقوق بشر هم بلند شد، سپس عربستان سعودي بحران ديگري را براي انحراف افكار عمومي از فاجعه انساني كه در يمن شكل گرفته بود، ايجاد كرد. بحران جديد تنش در رابطه قطر با ديگر اعضاي شوراي همكاري خليج فارس بود. عربستان، بحرين و امارات راي به حصر سياسي – اقتصادي قطر دادند. برآوردهاي اوليه درست از كار درنيامد و دوحه در برابر زياده‌خواهي‌هاي سعودي كه يكي از آنها قطع رابطه قطر با ايران بود، ايستاد. بازي با كارت قطر نيز جواب نداد و اجماعي كه عربستان سعودي انتظار شكل‌گيري آن عليه دوحه را داشت نه در گعده شوراي همكاري خليج فارس، نه در صف كشورهاي جهان عرب و نه در منطقه صورت نگرفت. با شكست اين استراتژي عربستان به سراغ عراق رفت. ديد و بازديدها ميان رياض و بغداد سرعت گرفت.
سفير پيشين عربستان كه به تنش بيشتر ميان بغداد و رياض دامن زده بود جاي خود را به چهره آرام‌تري داد و رفت و آمدها ميان پايتخت‌ها تنوع بيشتري پيدا كردند. حيدرالعبادي، نخست‌وزير عراق به عربستان سعودي سفر كرد و جلسه‌اي سه‌جانبه ميان ركس تيلرسون، وزير خارجه ايالات متحده و مقام‌هاي ارشد عراقي و سعودي در رياض برگزار شد. بغداد اعلام كرد خواهان بهبود رابطه با رياض مانند همه همسايگانش است اما نص صريح حيدرالعبادي مبني بر اينكه لطفا ايران و عربستان، عراق را به ميدان مشاجره هم بدل نكنند، سعودي‌ها را در اين نقشه نيز ناكام گذاشت.
پس از عراق نوبت به لبنان رسيد. پروژه‌اي كه عربستان از زمان تشكيل دولت جديد در بيروت چشم طمع به تخريب معادله‌هاي آن دوخته بود. هرچند كه ميشل عون در جامه رييس‌جمهور لبنان به عربستان سفر كرد و به ايران نه، اما سعودي‌ها داغ شكل گرفتن دولت ائتلافي را در بيروت بر دل داشتند كه اعضاي حزب‌الله در آن حرف بسياري براي گفتن داشتند و به نوعي شكل‌گيري اين دولت در بيروت در رسانه‌هاي بين‌المللي به موفقيت معماري سياسي ايران در منطقه تعبير مي‌شد. سعودي‌ها با دلارهاي نفتي تهديد حضور ترامپ براي خود در كاخ سفيد را به يك فرصت بدل كردند. در ٩ ماه گذشته، دونالد ترامپ بر حجم فشارها بر حزب‌الله لبنان افزوده و همزمان به طور متوسط هر ١٠ روز يك بار از فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران به تلخي و تندي ياد كرده است.
آخرين حلقه اين فشارها نيز تشديد تحريم‌هاي اقتصادي عليه حزب‌الله لبنان بود كه با استعفاي سعد حريري در روز شنبه وارد فاز تازه‌تري شد. سعد حريري در سخنان خود ادعا كرد كه به دليل دخالت‌هاي ايران در مسائل داخلي لبنان از سمت خود كناره‌گيري مي‌كند. هرچند كه گفته مي‌شود نقشه استعفاي سعد حريري از پست نخست وزيري از چند روز پيش مشخص بوده است اما باز هم سعودي‌ها در جزييات اجرا ناشيانه رفتار كردند و به جاي آنكه نقش ايران در كناره‌گيري سعد حريري پررنگ شود، پيكان حملات به سمت شخص حريري و عربستان سعودي گرفته شد.
حريري در حالي كه از دخالت ايران در مسائل داخلي لبنان سخن مي‌گفت پا بر روي خاك عربستان سعودي داشت و در حالي كه جنگجويي حزب‌الله لبنان در مقابله با داعش در سوريه را به باد انتقاد گرفته بود صدايش از شدت استرس مي‌لرزيد. بازي با كارت سعد حريري نيز ره به جايي نبرد. با گذشت سه روز از استعفا، سعد حريري هنوز اذن بازگشت به وطن را نيافته، لبناني‌ها در حمايت از وي به خيابان‌ها نريختند و سيدحسن نصرالله نيز در سخنان روز يكشنبه خود ترجيح داد از متن سعودي نطق استعفاي حريري عبور كند و از هموطنانش بخواهد كه در كوران نقشه سعودي دل قوي دارند و صبر پيشه كنند تا زمان، پرده از حقايق اين استعفا بردارد. پروژه سعودي در لبنان نيز در نطفه خفه شد و در نتيجه عربستان به سراغ يمن رفت.
ادعاي تعرض مستقيم نظامي ايران به عربستان!
شامگاه شنبه صداي انفجار مهيبي در شمال فرودگاه ملك خالد در نزديكي پايتخت عربستان سعودي به گوش رسيد. سعودي‌ها منشأ صدا را سقوط موشك بالستيكي دانسته‌اند كه در هوا هدف قرار گرفته است اما نيروهاي حوثي يمن مي‌گويند كه اين موشك به فرودگاه ملك خالد برخورد كرده است. درحالي كه درگيري‌ها ميان عربستان سعودي و حوثي‌ها در يمن از دو سال پيش جنبه نظامي به خود گرفته است اما اين‌بار رياض قصد دارد از اين حمله موشكي به عنوان ابزاري براي تحت فشار قرار دادن ايران و شايد هم شكل دادن اجماعي عليه تهران استفاده كند.
در همين راستا صبح دوشنبه ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي ضمن متهم كردن ايران به نقش داشتن در حمله موشكي به فرودگاه بين‌المللي رياض، گفت اين حمله مي‌تواند عمل جنگي تلقي شود و ممكن است به آن پاسخ دهد. در بخش‌هايي از اين بيانيه آمده است: ائتلاف نظامي پرتاب اين موشك را «تعرض مستقيم نظامي» توسط ايران قلمداد مي‌كند و در نتيجه عربستان حق دفاع از خاك و مردم خود را دارد. نقش ايران و فرماندهي مستقيم آن بر حوثي‌ها در اين مورد، آشكارا تعرضي به كشورهاي همسايه است و صلح و ثبات در منطقه و جهان را تهديد مي‌كند. به همين دليل فرماندهي ائتلاف اين را يك تعرض فاحش نظامي توسط ايران تلقي مي‌كند و مي‌تواند عملي جنگي عليه پادشاهي عربستان سعودي تلقي شود. فرماندهي ائتلاف همچنين تاكيد مي‌كند كه پادشاهي عربستان حق پاسخگويي به ايران در زمان و شكل مناسب را محفوظ مي‌دارد.
«عادل الجبير» وزير خارجه عربستان نيز در اظهاراتي بي‌پايه و اساس اعلام كرد كه دخالت‌هاي ايران در منطقه به امنيت كشورهاي همسايه و صلح و امنيت بين‌المللي آسيب وارد مي‌كند و ما هرگز اجازه نخواهيم داد كه به امنيت ما آسيب وارد شود. وزير خارجه عربستان در ادامه اظهارات و ادعاهاي تكراري خود عليه ايران اعلام كرد كه «تروريسم ايراني» با به مخاطره انداختن امنيت ديگر كشورها، كشتار كودكان و نقض قوانين بين‌المللي ادامه دارد و هر روز بيشتر مشخص مي‌شود كه حوثي‌ها ابزار تروريسم براي نابودي يمن هستند. الجبير افزود: عربستان حق پاسخ به رفتارهاي خصمانه ايران را در شكل و زمان مناسب، پيش خود محفوظ مي‌دارد.
بازاريابي ترامپ براي تسليحات امريكايي
پيش از انتشار بيانيه نيز دونالد ترامپ كه در تور آسيايي به سر مي‌برد ادعا كرده بود كه به عقيده او، پرتاب موشك از يمن به عربستان، كار ايران است. وي همچنين ادعا كرده بود كه سيستم‌هاي امريكايي مستقر در عربستان سعودي اين موشك را ساقط كرده‌اند. سخنان ترامپ درباره استفاده عربستان از سيستم خريداري شده از امريكا براي مهار موشك شليك شده از يمن در ژاپن و در حضور رييس‌جمهور كشور ميزبان بيشتر جنبه بازاريابي براي كارخانه‌هاي اسلحه‌سازي ايالات متحده را داشت. ترامپ در نشست خبري با شينزو آبه نيز تاكيد كرد كه ژاپن مي‌تواند با تجهيزات نظامي‌اي كه از امريكا خريداري مي‌كند،
موشك‌هاي كره شمالي را از روي آسمان حذف كند. ترامپ در اين نشست خبري اعلام كرد كه شينزو آبه به وي اطلاع داده كه ژاپن تسليحات و تجهيزات بسياري از امريكا خريداري مي‌كند و اين هم براي ايجاد اشتغال براي امريكايي‌ها مناسب است و هم براي تامين امنيت ژاپن. «ژان ايو لودريان» وزير امور خارجه فرانسه نيز با انتشار بيانيه‌اي با اشاره به اصابت موشك‌هاي انصارالله يمن به اهداف مدنظر در عربستان سعودي مدعي شد كه خطر اشاعه گسترده‌تر موشك‌هاي بالستيك در سراسر منطقه خاورميانه وجود دارد. به گزارش رويترز، لودريان در اين بيانيه گفته است: فرانسه به‌شدت حملات موشكي شبه‌نظاميان يمن را محكوم مي‌كند. اين حملات يك بار ديگر خطر اشاعه موشك‌هاي بالستيك كه كل منطقه را تهديد مي‌كند، برجسته كرده است.
سوءاستفاده سعودي از زمين بازي در يمن
روزنامه امريكايي نيويورك تايمز در گزارش تحليلي در اين باره مي‌نويسد: ادعاي سعودي درباره دست داشتن ايران در ماجراي پرتاب موشك از يمن به سمت رياض دومين اپيزود از فصل جديد تلاش‌هاي عربستان براي متهم كردن ايران به فعاليت‌هاي بي‌ثبات‌كننده در منطقه است. رياض كه گفته مي‌شود معمار اصلي طرح خروج سعد حريري از قدرت در لبنان است و همزمان ١١ شاهزاده سعودي مشهور را نيز به حصر برده است، مي‌گويد كه اين بيانيه فصل آخر تنش ميان تهران و رياض نخواهد بود و عربستان حق پاسخگويي را براي خود قايل است. در حال حاضر به نظر مي‌رسد كه سعودي به عنوان يك بازيگر اهل سنت در منطقه قصد دارد يمن را به شكل جدي‌تري وارد منازعه خود با ايران كند و از زمين يمن براي كاستن از نفوذ و نقش منطقه‌اي ايران استفاده كند.
بحران سياسي در يمن كه اندك اندك جاي خود را به بحران امنيتي هم بخشيد تاكنون بيش از ١٠ هزار كشته برجا گذاشته و گفته مي‌شود كه حداقل ٣ ميليون نفر هم تاكنون آواره شده‌اند. هرچند كه حوثي‌ها در يمن از رابطه تاريخي بسيار خوبي با ايران برخوردار هستند اما هيچ مدرك مستدلي كه ثابت كند آنها تحت فرمان مستقيم تهران هستند – ادعايي كه سعودي مطرح مي‌كند –وجود ندارد. برخي از مقام‌هاي عربستان سعودي ادعا مي‌كنند كه موشك‌هاي مورد استفاده در يمن توسط حوثي‌ها توسط ايراني‌ها به صنعا منتقل شده و اين در حالي است كه يمن در محاصره هوايي و دريايي نيروهاي عربستان قرار دارد و اصولا امكان چنين نقل و انتقال تجهيزاتي وجود ندارد. در چندسال اخير هرزچندگاهي گزارش‌هايي در مورد انتقال سلاح‌هاي كوچك از ايران به يمن منتشر مي‌شد اما هيچگاه گزارشي در مورد انتقال موشك از ايران به سمت حوثي‌ها منتشر نشده بود كه همين مساله از باورپذيري ادعاي جديد سعودي كاسته است.
همزمان برخي تحليلگران ادعا مي‌كنند كه شايد ايران مسوول انتقال موشك‌ها به يمن نباشد اما اين احتمال وجود دارد كه ايران كمك‌هاي فني براي استفاده از اين موشك‌ها به حوثي‌ها داده باشد. عربستان سعودي در چند سال خير به كمك ايالات متحده دورتادور يمن را در حصر كامل قرار داده است و همزمان رياض با خريداري تسليحات بسيار پيشرفته از بريتانيا و ايالات متحده به عظيم‌ترين انبار تسليحاتي منطقه بدل شده است. عربستان سعودي همزمان با مسدود كردن مرزها به يمن، براي دستگيري رهبران حوثي نيز پاداش تعيين كرده است. رياض اعلام كرده كه هركس بتواند اطلاعاتي در مورد محل اختفاي ٤٠ رهبر جريان حوثي بدهد رقمي ميان ٢٠ تا ٤٠ ميليون دلار دريافت خواهد كرد.
عربستان سعودي دست از فرافكني بردارد
بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت امور خارجه با رد اتهامات وارده در بيانيه اخير ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي عليه يمن، به جمهوري اسلامي ايران، اين اتهامات را ناروا، غير مسوولانه، مخرب و تحريك آميز خواند. قاسمي با اشاره به جنايات جنگي و تجاوز چند ساله سعودي‌ها در قبال مردم يمن، واكنش يمني‌ها را اقدامي مستقل خواند كه عامل آن را بايد در تجاوزات سعودي‌ها و نه اقدام يا تحريك هيچ كشور ديگري جست‌وجو كنند. وي همچنين افزود: سعودي‌ها كه در جنگ و تجاوز طولاني مدت نظامي قادر به دستيابي به اهداف شوم خود نبوده و نيستند، در يك عمليات ناشيانه و نابجاي رواني با وارد كردن اتهامات موهوم، بي‌اساس و سراسر كذب، ائتلاف شكست خورده خود را در تنگناهاي بيشتري قرار مي‌دهند. توصيه مشفقانه ما به آنان اين است كه با كنار نهادن فرافكني و اتهام زني‌هاي پوچ، حملات به مردم بيگناه و بي‌دفاع يمن را هر چه سريع‌تر متوقف كنند و راه را براي گفت‌وگوهاي يمني - يمني و برقراري صلح در آن كشور هموار سازند.
محمدجواد ظريف: سفر به عربستان سعودي براي سلامت منطقه خطرناك است
محمد جواد ظريف، وزير خارجه ايران در چند پيام توييتري به تحولات جديد در منطقه واكنش نشان داد. وي در توييتر خود نوشت: ثابت شده كه سفرها به عربستان سعودي ستيزه‌جو، براي سلامت منطقه خطربار بوده‌اند. سفر ترامپ (به عربستان سعودي) سركوبگري‌ها در بحرين را موجب شد و به دنبال آن معضل قطر ايجاد شد. سفرهاي (جرد) كوشنر (داماد و مشاور رييس‌جمهور امريكا) و نخست‌وزير لبنان (به عربستان سعودي)، به استعفاي عجيب و غريب الحريري در خارج از كشور انجاميد. البته كه ايران متهم به دخالت مي‌شود. پادشاهي عربستان سعودي با بمباران، يمن را با خاك يكسان مي‌كند، هزاران بيگناه از جمله نوزادان را مي‌كشد، بيماري وبا و قحطي را گسترش مي‌دهد اما اين ايران است كه متهم مي‌شود. پادشاهي عربستان سعودي مشغول جنگ‌هاي تجاوزگرانه، زورگويي منطقه‌اي، رفتارهاي بي‌ثبات‌كننده و اقدامات تحريك‌آميزِ خطرناك است و ايران را به خاطر عواقب اقداماتش مقصر مي‌داند.
- 14
- 4
