واگذاری موقت جزیره سواکن در سودان به ترکیه خشم عربستان را برانگیخت. مصر در واکنش به نگرانی‌ها از افزایش نفوذ ترکیه در منطقه، صدها نفر از نظامیان خود را به پایگاهش در اریتره، واقع در مرز سودان ارسال کرد. سودان نیز در مقابل، مرزهای خود را به اریتره بست و هزاران نفر پیاده نظام را در آن‌جا پیاده کرد. از طرف دیگر، مصر با عصبانیت از عدم حضور در پروژه سد «گراند رنسانس» اتیوپی، خواستار آن است که اتیوپی سودان را از مذاکرات سد کنار بگذارد. اتیوپی همچنین نگران امارات متحده است که در کشورهای هم مرز با خود پایگاه‌های نظامی و دریایی دارد.
ماه‌هاست که تنش‌ها در منطقه دریای سرخ ادامه یافته است، اما زمانی به اوج خود رسید که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، ماه گذشته از سودان دیدن کرد. این رویداد به اصطلاح تاریخی، اولین بازدید رئیس جمهور ترکیه از سال ۱۹۵۶، یعنی زمان استقلال سودان بوده است.
به گزارش اعتمادآنلاین، الجزیره به نقل از خبرگزاری دولتی سودان نوشت، این دو کشور تصمیم‌گرفتند تا برای بحث در خصوص مسائل بین‌الملل گروه طرح‌ریزی استراتژیکی را ایجاد کنند، آن‌ها همچنین برای رسیدن به یک مبادله نظامی ابراز تمایل کردند.
از ده‌ها توافقنامه‌ای که میان اردوغان و رئیس جمهور سودان، عمر البشیر امضا شده می‌توان به واگذاری موقت جزیره سواکن به ترکیه اشاره کرد.
به گفته مقامات ترکیه آنکارا و خارطوم قصد دارند این جزیره کم جمعیت را بازسازی کنند تا هم توریسم افزایش پیدا کند و همچنین محل ترانزیتی برای زائران مکه از طریق دریای سرخ ایجاد شود.
سودان در دستان ترکیه
رسانه‌های مصری و عربی این توافق را به شدت نقد و ترکیه را متهم به ایجاد پایگاه نظامی در «سواکن» کردند. روابط ترکیه و مصر (متحد عربستان سعودی) مدتی است که به سردی گرویده است. آنکارا به شدت کودتای مصر در ۲۰۱۳ را محکوم کرد. کودتایی که منجر به سقوط دولت محمد مرسی از اخوان المسلمین شد.
روزنامه سعودی عکاظ تیتری را با این عنوان منتشر کرد «خارطوم سواکن را به آنکارا واگذار کرد... سودان در دستان ترکیه». در این گزارش با اشاره به اقدام اخیر ترکیه برای ایجاد بزرگترین پایگاه نظامی برون‌مرزی این کشور، نوشت «به نظر طمع ترکیه روی قاره افریقا حد و مرزی ندارد».
سفارت سودان در عربستان در مقابل گفت «سودان به سودان تعلق دارد، نه هیچ جای دیگر» و تضمین کرد که این قرارداد امنیت کشورهای عربی را به خطر نمی‌اندازد.
تقویت نظامی
مصر در واکنش به نگرانی‌ها از افزایش نفوذ ترکیه در منطقه، صدها نفر از نظامیان خود را به یکی از پایگاه‌های امارات در اریتره، واقع در مرز سودان ارسال کرد.
خارطوم در واکنش به این عمل و چند ساعت پس از آنکه رئیس کمیته فنی مرز سودان، عبدالله الصادق سفیر خود را از قاهره فراخواند، مصر را متهم به «کشیدن سودان به یک مقابله [نظامی] مستقیم» کرد. چند روز پس از آن، سودان مرزهای خود را به اریتره بست و هزاران نفر پیاده نظام را در آن‌جا پیاده کرد.
واگذاری جزیره سواکن به ترکیه صرفاً وضعیت پرتنش منطقه را تشدید کرده است. سودان و مصر ماه‌ها یکدیگر را متهم می‌کردند؛ قاهره ادعا می‌کرد که خارطوم از اعضای اخوان المسلمین حمایت می کند، در مقابل نیز خارطوم قاهره را به پشتیبانی از مخالفان سیاسی سودانی متهم می‌کرد.
پروژه سد اتیوپی
یکی دیگر از عوامل تشدید کننده تنش‌ها میان کشورهای افریقایی پروژه «سد گرند رنسانس اتیوپی» (GERD)، بزرگترین پروژه سد هیدروالکتریک در افریقا است. مصر، با نارضایتی از خارطوم، به اتیوپی پیشنهاد کرد که سودان را از مذاکرات ادامه‌دار درباره آینده سد کنار بگذارد.
مصر به دلیل این پروژه کلان ۴.۸ میلیارد دلاری با همسایگانش اختلاف پیدا کرده است. قاهره نگران است که این مسائل سبب کاهش دسترسی مصر به حوضه رودخانه نیل شود که در مسیر این سد قرار دارد.
تنش‌های بین اتیوپی و اریتره
پیاده شدن نظامیان مصر در اریتره، دشمن قدیمی خود، اتیوپی را به شدت عصبانی کرد. اریتره با آگاهی از روابط ضعیف میان مصر و اتیوپی روی استفاده از آب رودخانه نیل، با اشتیاق از ارتشیان مصر استقبال کرد.
اتیوپی که سومین ارتش بزرگ افریقا را در اختیار دارد، در مقابل بر تعداد نظامیان خود در مرز با اریتره افزود. اسمره (پایتخت اریتره) و آدیس آبابا (پایتخت اتیوپی) دو جنگ خونین را به دلایل اختلافات مرزی تجربه کرده‌اند.
اتیوپی همچنین نگران امارات متحده عربی است. این کشور روابط دوستانه‌ای با قاهره دارد، و حضور خود را در منطقه پررنگ‌تر کرده است. امارات به تازگی در کشورهایی که هم مرز اتیوپی هستند پایگاه نظامی و دریایی کسب کرده است؛ سومالی در شرق، اریتره در شمال، و همچنین یمن. این مسئله سبب شده که اتیوپی در ساخت سد تعجیل کند. به گفته مقامات این کشور، بیش از ۶۰ درصد ساخت این سد تمام شده است.
با وجود تلاش مصر، ترکیه و امارات متحده عربی برای بسط نفوذ و حفظ متحدین‌شان در منطقه، نمی‌توان گفت که روابط میان دولت‌های افریقایی بهتر یا بدتر خواهد شد. تحولات بعد زمانی مشخص خواهد شد که رؤسای جمهور این قاره چگونه در نشست بعدی اتحادیه آفریقا ظاهر خواهند شد. این نشست اواخر این ماه در آدیس آبابا برگزار می‌شود.
شهاب غدیری
- 12
- 2
