ترکیه برای تقابل با کُردها دست‌به‌دامن مخالفان سوری شد

انتظار می‌رفت که بعد از جنگ ویران‌کننده شش‌ساله با داعش، سوریه اندکی رنگ آرامش ببیند و گشایشی در آینده سیاسی این کشور صورت گیرد، اما با تحولات هفته‌های گذشته که از قضا در همان جنگ داخلی ریشه دارد؛ به نظر این کشور حالا به عرصه‌ای برای جدال نیابتی دو قدرت جهانی بدل شده است. در یک سو، کُردهای سوریه قرار دارند که از حمایت آمریکا برخوردارند و در سوی دیگر این جدال، ترکیه حضور دارد که بار دیگر حمایت روس‌ها را پشت‌سر خود می‌بیند.

به نظر، صحبت‌های اخیر رجب طیب اردوغان مبنی‌بر تماس‌های مداوم او با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود، بر این مسئله صحه می‌گذارد. اردوغان روز گذشته شروع عملیات عفرین را قریب‌الوقوع دانست و از ویران‌کردن آشیان‌های ترور در مناطق عفرین و منبج سوریه سخن گفت. رئیس‌جمهوری ترکیه همچنین آمریکا را به ایجاد «ارتش ترور» در شمال سوریه متهم کرد و در ادامه به انتقاد از ناتو پرداخت که نسبت به اتفاقات رخ‌داده علیه ترکیه واکنشی نشان نداده است. این در حالی است که تاکنون ایالات متحده هیچ واکنشی به اظهارات و اقدامات ترکیه نشان نداده است. 

به نظر، پایان کار داعش در سوریه باعث شده تا زخم کهنه تقابل ترکیه با کُردهای سوریه بار دیگر سر باز کند، البته تلاش ترکیه برای محدودکردن فعالیت نیروهای کرد در مناطق مرزی خود با عملیات سپر فرات کلید خورد، اما هیچ‌گاه به سوی چنین سطحی از تقابل پیش نرفته بود. درواقع، احتمال درگیری نظامی میان ترکیه و کردهای سوریه بعد از آن بالا گرفت که نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا از شکل‌گیری یک نیروی مرزی با حضور نیروهای دموکرات سوریه که از سوی یگان‌های مدافع خلق رهبری می‌شوند، خبر دادند. این در حالی است که علاوه‌بر ترکیه، بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، نیز با ایجاد این نیروی جدید مرزی مخالفت کرده است. روسیه نیز به‌عنوان متحد اصلی سوریه در جنگ داخلی، ایجاد این نیروهای مرزی را توطئه‌ای در جهت تجزیه این کشور و ایجاد پایگاهی برای آمریکا توصیف کرده است. 

عفرین، جنگ ترکیه با آمریکا

بدون‌تردید حمایت روسیه نقش مهمی در تصمیم ترکیه برای تقابل نظامی با کردهای سوریه دارد، اما نمی‌تواند همه ماجرا باشد. ترکیه در جریان عملیات سپر فرات علاوه‌بر چراغ سبز روسیه، با مخالفتی جدی از سوی آمریکا مواجه نشد، اما درخصوص حمله به عفرین و یگان‌های مدافع خلق قضیه اندکی متفاوت است، چون ایالات متحده بدون‌تردید در قبال حمله به متحدان خود در سوریه ساکت نخواهد نشست و شاید به همین خاطر باشد که اردوغان نیز در انجام این عملیات مدام دست‌دست می‌کند، البته افزایش تنش‌ها میان آنکارا و ترکیه بر سر مسائلی مانند احتمال دست‌داشتن واشنگتن در کودتای نافرجام علیه اردوغان در سال ٢٠١٦ و اتهام دادستانی آمریکا به مقامات ارشد ترکیه در پرونده نقض تحریم‌های ایران، باعث شود تا اردوغان در نهایت امر خطر تقابل نظامی با آمریکا در سوریه را به جان بخرد. او پیش‌تر از آمریکا خواسته بود که میان ترکیه و سازمان‌های تروریستی قرار نگیرد. 

جنگ در سایه

درحال‌حاضر، به نظر، کردهای سوریه به خط قرمز آمریکا در این کشور بدل شده‌اند، البته برای درک این مسئله باید به تحولات اخیر در این کشور نگاه کرد. به نظر، بعد از آنکه روسیه از ایجاد پایگاه‌های نظامی دائمی در سوریه خبر داد، ایالات متحده نیز به صرافت آن افتاده است تا جاپای خود در این منطقه را محکم کند و ایجاد این نیروی امنیتی مرزی با مشارکت گسترده نیروهای کرد به نظر اولین قدم در این جهت است. طبق گزارش «دیفنس‌نیوز» درحال‌حاضر، ایالات متحده در دو نقطه از سوریه حضور نظامی سنگینی دارد؛ یکی در منطقه الطبق در نزدیکی رقه که در آنجا نیروهای مسلح کرد از سوی نیروهای آمریکایی آموزش داده می‌شوند. از التنف، پایگاهی در نزدیکی مرز سوریه، عراق و اردن نیز به‌عنوان دومین پایگاه نیروهای آمریکایی نام برده می‌شود. 

تنش میان آمریکا و روسیه در سوریه بعد از چند حمله پهپادی به مواضع روسیه، از جمله به پایگاه هوایی حمیمیم بالا گرفت. وزارت دفاع روسیه همان زمان با اعلام هم‌زمانی عجیب پرواز یک هواپیمای جاسوسی آمریکا در نزدیکی این دو پایگاه روسیه در لحظه وقوع حمله اعلام کرد که این حملات پهپادی با کمک کشوری صورت گرفته که از فناوری راهوری ماهواره‌ای برخوردار است.

بااین‌حال، پنتاگون هرگونه مداخله در حملات پهپادی اخیر علیه مواضع روسیه در سوریه را رد کرده است. به نظر، میان برداشته‌شدن داعش به‌عنوان یک دشمن مشترک، تقابل میان آمریکا و روسیه در سوریه شکل جدیدی به خود گرفته است و ترکیه نیز می‌کوشد از این تقابل میان روسیه و آمریکا به نفع خود بهره گیرد. درواقع بدون حمایت روسیه، ترکیه هیچ شانسی در نبرد علیه کردهای سوریه نخواهد داشت.  

اردوغان که در روزهای گذشته از عملیات ارتش این کشور علیه نیروهای کرد در عفرین خبر داده بود، روز گذشته عنوان کرد که مخالفان سوری در این عملیات در کنار نیروهای ارتش ترکیه خواهند بود. همین امر باعث می‌شود تا تقابل ترکیه با کردها وارد فاز پیچیده‌تری شود. درواقع در شرایطی که تضعیف موقعیت کردها و به‌تبع آن ایالات متحده به مذاق مسکو و دمشق خوش خواهد آمد، اما حضور شورشیان سوری چیزی نیست که مورد تأیید دولت سوریه یا روسیه باشد. درواقع تقویت شورشیان مسئله‌ای است که واشنگتن را خوشحال می‌کند. به نظر، اردوغان برای پیشبرد اهداف خود در سوریه، با درگیر کردن شورشیان سوری، شطرنج پیچیده‌ای را به راه انداخته است. 

هادی آذری