مدیترانه کانون تنشِ بیروت - تل‌آویو

سران رژیم‌صهیونیستی هنوز سرمست از موفقیت‌های ناشی از «معامله قرن» با قاهره بودند که واکنش مقام‌های رسمی لبنان شیرینی این جاه‌طلبی را در کامشان تلخ کرد. قرارداد ۱۵‌میلیارد دلاری سکوهای گازی در دریای مدیترانه، سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله را به واکنش واداشت. او در آخرین سخنرانی خود گفت: «اگر شورای عالی دفاع لبنان مجوز لازم را صادر کند، حزب‌الله سکوهای گازی بلوک ۹ را به آتش خواهد کشید.»

اقدامی که می‌تواند سرآغاز نبردی جدید در خاورمیانه بحرانی باشد؛ درگیری که گفته می‌شود از لحاظ خسارات مالی و تلفات انسانی با تمام درگیری‌های گذشته متفاوت خواهد بود. نصرالله، مرزهای دریایی را محل جنگ آینده میان صهیونیست‌ها و لبنان خواند؛ درگیری که می‌تواند چهره خاورمیانه را با تغییرات بنیادین روبه‌رو سازد.

«خط هوف» راهکار ناموفق آمریکا

در برابر «معامله قرن»، لبنان اخیرا قراردادی با کنسرسیوم خارجی برای برداشت از میادین نفت و گاز در دریای مدیترانه امضا کرده است. براساس این قرار داد «توتال» فرانسه، «انی» ایتالیا و «نوواتک» روسیه حق برداشت از منابع انرژی در دریای مدیترانه را به دست می‌آورند، اما این قرارداد اقتصادی، مقام‌های رژیم‌صهیونیستی را آشفته کرده است. آویگدور لیبرمن، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی در واکنش به این قرارداد، بلوک ۹ گازی در دریای مدیترانه را حق سرزمینی رژیم صهیونیستی خواند و لبنان را به «واکنش سخت» تهدید کرد.

بلوک ۹ گازی پیش از این نیز موضوع مناقشات میان بیروت و تل‌آویو بود. در سال ۲۰۱۲ دیپلمات آمریکایی با نام فردریک هوف پیشنهادی برای حل این بحران ارائه داد. براساس پیشنهاد او که به «خط هوف» معروف شد دو سوم بلوک دریایی شماره ۹ را که وسعتی معادل ۸۶۰ کیلومتر مربع دارد متعلق به لبنان می‌داند و در مقابل یک سوم از این میدان گازی را سهم رژیم صهیونیستی می‌خواند؛ البته این تلاش در واقعیت هرگز به موفقیت نرسید چراکه طرفین، تمام این بلوک را متعلق به خود اعلام می‌کنند.

اخیرا نیز پس از بالاگرفتن تنش‌های لفظی میان بیروت و تل‌آویو، دیوید ساترفیلد، معاون وزیر امور خارجه ایالات متحده با باسیل جبران، وزیر امور خارجه لبنان دیدار و گفت‌وگو کرد. این دیدار پس از سفر رکس تیلرسون به خاورمیانه انجام شد. ساترفیلد در دیدار با مقام‌های لبنانی بار دیگر «خط هوف» را تنها راه‌حل بحران در مورد تعارض‌های دریایی خواند؛ راهکاری که میشل عون و دیگر مقام‌های لبنانی آن را «غیر قابل قبول» خواندند. در همین راستا آنتونی گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد مناقشات جدید در خاورمیانه را «کابوس» خواند و با دعوت طرفین به خویشتنداری، خواستار حل موضوع از طریق مسالمت‌آمیز شد.

شمارش معکوس برای بحرانی جدید

تعارض‌های دریایی میان رژیم صهیونیستی و لبنان در حالی افزایش پیدا کرده که موضوع دیوار حائل در مرز سرزمین‌های اشغالی و لبنان نیز خشم بیروت را به دنبال داشته است. در همین راستا شورای عالی دفاع لبنان به‌عنوان بالاترین مرجع قانونی برای تصمیم‌گیری درباره تهدیدها و خطرات خارجی، به ارتش این کشور مجوز اقدامات لازم را داده است.

نفتالی بنت، وزیر آموزش رژیم صهیونیستی و یکی از اعضای کابینه این رژیم خطرات رویارویی مستقیم میان تل‌آویو و بیروت را نگران‌کننده خواند و اعلام کرد خسارات ناشی از این جنگ احتمالی، فراتر از حد انتظار خواهد بود. رژیم صهیونیستی پس از جنگ با کشورهای عربی در سال ۱۹۶۷ ابتکار عمل در میدان تقابل نظامی را در اختیار نداشته است. در این رابطه لیبرمن، دیگر عضو کابینه نتانیاهو گفت: «پس از سال ۱۹۶۷ صهیونیست‌ها در هیچ نبردی پیروز مطلق نبوده‌اند.» او راهبرد نظامی این رژیم در یک دهه گذشته را دفاعی خوانده است.

کارا کارلین، تحلیلگر نشریه «فارن افرز» با جدی‌تر شدن مناقشات گازی در دریای مدیترانه دامنه درگیری‌ها در خاورمیانه و غرب آسیا را فراتر از تقابل میان رژیم صهیونیستی و لبنان عنوان کرد و در مقاله‌ای نوشت: «میادین گازی موجود در این منطقه به صورت مشترک به مصر، سوریه، لبنان و ترکیه تعلق دارد. از این‌رو بسیاری از کارشناسان، منبع انرژی مورد بحث را منبعی اسلامی می‌خوانند. بنابراین درگیری در این ناحیه می‌تواند دیگر بازیگران را نیز به واکنش وادار سازد.

جنگ اجتناب‌ناپذیر

به نظر می‌رسد جنگ میان رژیم صهیونیستی و لبنان در آینده نزدیک در خاورمیانه اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. نشانه اصلی آن‌که هیچ‌کدام از دو طرف در حال حاضر در نبردی مستقیم حضور ندارند. دیگر نشانه تقابل نظامی در هفته‌های گذشته در بحران سوریه قابل مشاهده است.

پس از آن‌که صهیونیست‌ها ۱۲ منطقه در خاک سوریه را بمباران کردند جنگنده اف ۱۶ این رژیم از سوی پدافند هوایی سوریه ساقط شد؛ اتفاقی که در یک دهه گذشته بی‌سابقه بوده است. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان انهدام جنگنده صهیونیست‌ها را «پایان اسطوره شکست‌ناپذیری» تل‌آویو خواند.

تحلیلگر نشریه «فارن افرز»، شکست داعش را عاملی مهم برای روشن شدن معادلات پیچیده در خاورمیانه و دریای مدیترانه خواند. او در مقاله خود نوشت: «حزب‌الله لبنان با حمایت‌ هم‌پیمانان خود نقش مهمی در سوریه ایفا کردند. از سوی دیگر انتخابات پارلمانی لبنان در بهار پیش‌رو فرصتی مناسب برای افزایش محبوبیت یاران سیدحسن نصرالله است.

تحلیلگران بر این باورند که اصلاحات جدید برای انتخاب نمایندگان پارلمان به سود حزب‌الله خواهد بود و این گروه در آینده نقش سیاسی پررنگ‌تری در عرصه لبنان بر عهده خواهد گرفت.» جولیا ادورازد، دیگر تحلیلگر مسائل خاورمیانه در یادداشتی در نشریه «ویک» نوشت: درگیری‌های داخلی سوریه، توان نظامی حزب‌الله را افزایش داده است. همچنین تجربه عملیاتی شاخه نظامی این حزب در جریان درگیری‌های سوریه افزایش چشمگیری داشته است.

گرچه رژیم صهیونیستی در برابر افزایش توان نظامی حزب‌الله همچنان بر استفاده از «دکترین داهیا» اصرار دارد، اما پرونده فساد مالی بنیامین نتانیاهو این رژیم را از لحاظ سیاسی در موضع ضعف جدی قرار داده است. «دکترین داهیا»، استراتژی بود که در جنگ ۳۳ روزه در سال ۲۰۰۶ به کار گرفته شد و براساس آن صهیونیست‌ها به جای تلاش برای تسخیر تدریجی مواضع طرف مقابل به انهدام کامل شهر روی آوردند.

در شرایطی که پیشنهاد میانجی‌گری واشنگتن در مورد میادین گازی موجود در دریای مدیترانه از سوی لبنان مورد پذیرش واقع نشده است از سویی افزایش تنش‌ها می‌تواند تبدیل به موقعیتی طلایی برای رقیب ایالات متحده در منطقه شود. روسیه که با آغاز بحران سوریه به بازیگری تأثیرگذار در خاورمیانه بدل شد در مناقشه صهیونیست‌ها و لبنان نیز می‌تواند به مهره‌ای مهم و جریان‌ساز تبدیل شود.

تغییر در جغرافیای جنگ

جنگ جدید خاورمیانه در کجا رخ خواهد داد. این سوال، در مورد نبرد احتمالی میان تل‌آویو و بیروت، تعیین‌کننده خواهد بود. در سال‌های اخیر تمام تقابل‌های دو طرف در مرزهای مشترک زمینی رخ داده است. گرچه لبنان عملیات نظامی علیه صهیونیست‌ها در کشورهایی مانند بلغارستان و قبرس را پس از سال ۱۹۷۸ اجرا کرده، اما ممکن است دامنه جنگ جدید محدود به مرزهای سوریه باقی بماند. در این صورت بازیگران دیگر حاضر در میدان سوریه نیز درگیر مناقشات جدید خواهند شد. از سوی دیگر تهدید دبیرکل حزب‌الله لبنان نشانه‌ای روشن است که تفاوت نبرد آینده را با نمونه‌های گذشته یادآوری می‌کند. سیدحسن نصرالله تقابل با صهیونیست‌ها را در مرزهای دریایی خوانده و گفته است لبنان دیگر در مرزهای زمینی با تل‌آویو رودررو نخواهد شد.