به گزارش خبرآنلاین، «دعواهای سیاسی در سطح بین‌الملل بر سر پرونده خاشقجی بالا گرفته است. اعضای کنگره آمریکا خواهان تنبیه عربستان هستند. اتحادیه اروپا خواستار تحقیقات جدی شده و در نهایت ترکیه که موی دماغ سعودی‌ها شده است. در همین حال واکنش برخی اعراب و جمهوری اسلامی در این دعوای سیاسی قابل توجه است. با دکتر سیدحسین موسویان کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل، محقق و استاد دانشگاه پرینتسون آمریکا درباره آینده روابط آمریکا و عربستان و دیگر مسائل گفتگو کرده‌ایم که از نظر می‌گذرانید:
تحلیل شما از مرگ خاشقچی چیست؟ برخی معتقدند که این اتفاق سهوی نبوده بلکه نقشه‌ای بوده برای تخریب چهره حکومت سعودی؟
فرضیه درستی نیست. رسانه‌ها و شخصیت‌های معتبر آمریکا و اروپا تردید ندارند که تیم کماندوی عملیات توسط شخص بن‌سلمان تعیین و عازم شده بود. منتهی این که دستور قتل نیز از قبل صادر شده باشد، مشخص نیست. چون یک احتمال وجود دارد که مأموریت تیم عملیات ربودن خاشقجی بوده اما او مقاومت کرده و درگیری به وجود آمده که به منجر به مرگ او شده باشد. در این صورت تیم عملیات دستپاچه شده با هماهنگی یا بدون هماهنگی، جنازه را قطعه‌قطعه، سر به نیست نموده و سریعا استانبول را ترک کرده‌اند.
رفتار و دستپاچگی عربستان نسبت به این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
تأیید کشته شدن خاشقجی سه علت مهم داشت:
اول: این که دولت ترکیه اطلاعات کلیدی قتل را داشت و حاضر به معامله نشد چون حیثیت و اعتبار سیاسی و امنیتی حاکمیت ترکیه شدیدا لطمه می‌خورد.
دوم: واشینگتن‌پست آمریکا عزم راسخ در افشای قتل داشت و توانست رسانه‌های بزرگ آمریکا مثل نیویورک‌تایمز و سی‌ان‌ان را کاملا همراه کند.
سوم: سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه، اطلاعات قتل را قطره‌چکانی در اختیار شبکه الجزیره قطر و برخی از رسانه‌های ترکیه گذاشت. شبکه الجزیره هم به طور فوق‌العاده حرفه‌ای نقش محوری در برآشفتن افکار عمومی جهان علیه عربستان ایفاء کرد. با استفاده از این فرصت، در واقع قطر انتقام سختی از عربستان و شخص بن‌سلمان گرفت.
این سه محور آنچنان فشاری به کاخ سفید آورد که مجبور شد پمپئو را عازم ریاض نموده تا به حکومت عربستان بگوید که باید مرگ خاشقجی را تایید و عده‌ای مجازات شوند.
پیش‌بینی شما از آینده روابط آمریکا و عربستان چیست؟ آیا آمریکا می‌تواند عربستان را تحریم کند؟
روابط آمریکا و عربستان لطمه خورده اما فدای قتل خاشقجی نخواهد شد. اگر واشینگتن مجبور شود در یک پروسه زمانی بن‌سلمان را هم قربانی خواهد کرد اما زمام اداره عربستان را رها نخواهد کرد.
نقش ترکیه را چه طور ارزیابی می‌کنید؟ آیا اردوغان در حال معامله‌گری است؟ آیا آمریکا ترکیه را جلو انداخته است که این قائله را جمع کند؟
اردوغان بر عکس موارد قبلی، در این مورد ماهرانه عمل کرده است. او از عربستان، بن‌سلمان و کاخ سفید ترامپ خشمگین بود که از این فرصت استفاده و هر دو را تنبیه کرد اما از این مرحله به بعد، بخش حساس‌تر ماجرا در پیش است. آنکارا اطلاعات لازم در مورد دخالت محمد بن‌سلمان در ماجرا را دارد. اگر مثل مرحله قبل غیر رسمی افشاء کند، واشینگتن راهی به جز تغییر محمد بن‌سلمان نخواهد داشت. اگر هم بخواهد معامله کند، می‌تواند امتیازات بزرگی بگیرد.
واکنش‌های بین‌المللی خصوصا اعراب را چه طور تحلیل می‌کنید و همین طور سکوت برخی کشورهای عربی را؟
جهان عرب یک جهان مرده و بی‌خاصیت است و توقعی نباید داشت. بسیاری از کشورهای عربی در مقابل تعیین بیت‌المقدس به عنوان پایتخت اسراییل نه تنها هیچ نقش بازدارنده نداشتند بلکه پشت پرده هم با تل‌آویو هم ساختند.
آیا این وضعیت نفعی برای ایران دارد؟ ایران چگونه می‌تواند از این فضای سیاسی بهره ببرد؟ کمااین‌که روسیه در این فضا دست به کار شده که سعودی را به سمت خود بکشاند. به طور کلی تحلیل شما از واکنش ایران به این مساله چیست؟
ایران واکنش پخته‌ای داشت. اگر ایران به میدان می‌آمد، تبلیغات غرب از ریاض به سمت تهران هدایت شده بود. رسانه‌های غربی کلیه مواردی از دهه‌های گذشته که به جمهوری اسلامی نسبت داده بودند، همه را زنده می‌کردند. الان هم لابی اسراییل در آمریکا به شدت فعال شده تا ترمز فشار بیشتر واشینگتن به عربستان را بکشند؛ آن هم با استفاده از بهانه ایران و این که تهران سود فشار بیشتر به عربستان را خواهد برد. به نظرم سرنوشت بن‌سلمان دست واشینگتن است و تهران و مسکو سهمی نداشته و نخواهند توانست داشته باشند.
در نهایت پیش‌بینی شما از این جنجال بین‌المللی بر سر یک قتل چیست؟ به چه سبب این قائله پایان می‌یابد؟
اولا یک قتل تنها نیست. بی‌تدبیری‌های قبلی محمد بن‌سلمان همچون مورد حمله به یمن، گروگانگیری حریری، ایجاد غائله قطر و دستگیری ده‌ها شاهزاده به نام سعودی، قبلا در لیاقت او برای پادشاهی عربستان تردید جدی ایجاد کرده بود. قتل جمال خاشقجی کبریتی به انبار باروت بود. به ویژه این که ستون‌نویس واشینگتن‌پست از بانفوذترین رسانه‌ای آمریکا و جهان بود و نحوه و مکان قتل او هم شوک‌آور بود.
لذا رسانه‌های بزرگی در آمریکا و جهان برای ساقط کردن محمد بن‌سلمان بسیج شده‌اند در حالی که منافع ملی آمریکا ایجاب می‌کند که عربستان را متحد در اختیار حفظ کند. لذا ماجرا بسیار پیچیده شده است. به نظر می‌رسد حداکثر ممکن است ماجرا به تغییر محمد بن‌سلمان ختم شود و نه بیشتر. اگر فشاری هم از آمریکا و اروپا علیه عربستان وارد شود، سقف آن تغییر محمد بن‌سلمان است.
- 11
- 2
