درحالي كه همزمان با آغاز بررسي لايحه بودجه سال ٩٧ كل كشور در جلسات كميسيون تلفيق بودجه مجلس، بعضي گروه‌هاي مردمي با برپايي تجمع‌هاي اعتراضي در تهران و برخي ديگر از شهرهاي كشور انتقادات خود را نسبت به افزايش قيمت‌برخي كالاهاي اساسي در اين لايحه بودجه بيان كردند، به سراغ طيبه سياوشي نماينده اصلاح‌طلب عضو كميسيون تلفيق بودجه و نايب رييس فراكسيون پيشگيري از جرائم و آسيب‌هاي اجتماعي رفتيم و نظر او را در باره اين تجمع‌ها جويا شديم.
طي ساعات گذشته شاهد برگزاري تجمع‌هاي مردمي در اقصي‌نقاط كشور بوديم؛ تحليل‌تان درباره اين نارضايتي‌ها چيست؟
يكي از مسائلي كه در تحليل اين تجمع‌ها بايد مدنظر قرار دهيم، اين است كه نطفه آغاز آن از برگزاري تجمعي در مشهد بسته شد و در ابتدا نيز علت آن، مسائل معيشتي و اقتصادي عنوان شد اما باوجود آنكه شعارهاي اوليه تجمعكنندگان مسائل معيشتي بود كه در اعتراض به گران شدن برخي اقلام همچون تخم‌مرغ مطرح مي‌شد، در ادامه راه شعارها تاحدودي راديكال شد و نظام و حاكميت را هدف قرار داد. قطعا در اينكه مردم دچار تنگناها و مشكلات اقتصادي شديد هستند و همين‌طور در اينكه ما بايد به عنوان مسوولان دولتي و حكومتي پاسخگوي اين مشكلات باشيم، شكي نيست اما وقتي مي‌بينيم اين نارضايتي‌ها و ناآرامي‌ها آهسته آهسته از شهري به شهر ديگر گسترش مي‌يابد، ضرورت پاسخگويي مسوولان دولتي و حكومتي نيز افزايش يافته و همزمان نيازمند بررسي است كه چرا و چگونه جهت اعتراض‌هاي اقتصادي و معيشتي مردم دگرگون شد.
به نظر شما چگونه جهت اعتراض‌ها عوض شد؟
مساله اين است كه بعضا اين‌طور عنوان مي‌شود كه اين اعتراض‌هاي مردمي از جايي هدايت مي‌شود و ازطرفي گفته مي‌شود اين اقدامات نوعي سرچشمه خارجي دارد. به‌نظرم اين مباحث بايد با دقت بيشتري مورد بررسي قرارگيرد اما فارغ از اينكه انگيزه و علت بروز اين نارضايتي‌ها چيست، لازم است به نفس مطالبات مردم توجه شود و صرفا به اقدامات قهري و سلبي براي مقابله با آن بسنده نكنيم.
درحالي كه برخي مشكلات اقتصادي و معيشتي به عنوان علت آغاز اعتراض‌ها عنوان مي‌شود، مجلس هم‌اكنون درحال بررسي لايحه بودجه است و انتقاداتي در اين باره نيز مطرح مي‌شود. حال آنكه هنوز اين لايحه به تصويب مجلس نرسيده و نهايي نشده است.
ببينيد، مساله اين است كه اين بودجه شبيه به بودجه‌اي است كه در زمان جنگ تهيه و تدوين شده بود. با اين تفاوت اساسي كه شفافيتي كه زمان جنگ حاكم بود، امروز ديده نمي‌شود. لازم است مردم به طور جزيي در جريان مسائل قرار بگيرند و اين مسائل و مشكلات براي مردم تشريح شود. مردم بايد بدانند كه ما براي حل مشكلاتشان راه‌حل‌هايي داريم. فراموش نكنيم اميدواري خودبه‌خود ايجاد نمي‌شود و لازم است مسوولان بر اينكه قادر به انجام كارهايي براي مردم هستند، تاكيد كرده و اين اميدواري را به جامعه منتقل كنند و در حوزه اشتغال، مسائل زيست‌محيطي و ديگر مسائل به مردم اميدواري بدهند.
اخيرا شاهد راديكال شدن شعارها و انتقادات از قوه قضاييه بوديم؛ علت راديكال شدن شعارها چيست؟!
به هر حال مردم با فشارها و تنگناهاي اقتصادي بسياري دست به گريبان هستند و در اين ميان، متاسفانه مسوولان آنچنان كه بايد به اين مطالبات توجه نكردند. متاسفانه ما در ميان مسوولان كشورمان فرهنگ «برخورد از نوع نزديك» با مردم را نهادينه نكرديم. مساله اين است كه همين مسوولان زمان انتخابات به‌راحتي در خيابان‌ها و درجمع مردم حاضر مي‌شوند. سوال اين است كه چطور در آن زمان، امنيت وجود داشت و چرا به محض اينكه راي‌شان را از ملت گرفتند، امنيت وجود ندارد. قرار بود مسوولان جمهوري اسلامي پيش از هرچيز خدمتگزار مردم باشند اما نه‌تنها به اين شعار عمل نكردند، بلكه كار به جايي رسيد كه امروز مردم شعارهايي افراطي مي‌دهند.
البته ممكن است اين شعارها، شعار اكثريت مردم نباشد و حتي قاطبه مردم بعد از مدتي از اين طيف تندروتر جدا شده و بگويند طرح چنين مسائلي، خارج از مطالبات‌شان بوده و خواست‌شان همان مسائل معيشتي يا بحران بانكي بوده اما مساله اين است كه اين سطح از تظاهرات و ناآرامي نشان‌دهنده نارضايتي مردم است. ما هر روز مراجعه‌كنندگان بسياري داريم كه با همين مشكل موسسات مالي دست به گريبان هستند و لازم است، مسوولان پاسخگوي اين مطالبات باشند و به‌نحوي راه‌حلي دقيق ارايه كنند. حاكميت نمي‌تواند هميشه اين مطالبات را همچون آتش زير خاكستر پنهان كند .
نكته ديگر انگيزه نارضايتي‌هاي تجمع‌هاي امروز است كه چنانچه اشاره شد، انگيزه اقتصادي و معيشتي است و حال آنكه جمهوري اسلامي در اين ٤ دهه با چنين سطحي از اعتراضات با اين اهداف روبرو نشده و از قضا وضعيت عمومي اقتصادي كشور به‌مراتب بهتر از دهه گذشته و البته ٣ دهه پيش از آن است. چرا امروز چنين مطالباتي مطرح مي‌شود؟
به نظر مي‌رسد بايد ارتباطي نزديك‌تر ميان مسوولان و حاكميت برقرار شود؛ چرا كه برقراري اين ارتباط نزديك و چهره‌به‌چهره ضرورت دنياي امروز است. شايد اگر مطالبات و اعتراض‌هاي مردم در گذشته به اين سطح نمي‌رسيد، بخشي به اين دليل بود كه به اندازه امروز مجال بروز و ظهور نمي‌يافت اما امروز به مدد شبكه‌هاي اجتماعي اين مهم محقق شده است. حاكميت نمي‌تواند به راحتي فضاي مجازي را به روي مردم ببندد و امكان ندارد اين فرصت از دست مردم برود.
ما شاهديم مسوولان صداوسيما معترفند امروز فضاي مجازي نقشي اساسي در اطلاع‌رساني دارد و امكان بستن اين فضاي اطلاع‌رساني وجود ندارد. امروز مردم در فضاي مجازي درباره بودجه نظر مي‌دهند؛ حال آنكه شايد شما در پيشرفته‌ترين كشورها نيز شاهد اين سطح از مباحث و مذاكرات عمومي نباشيد. مساله اين است كه اين مباحث به زندگي مردم گره خورده و ازطرفي سطح تحصيلات و آگاهي جامعه بالا رفته و مردم حقوق خود را مي‌شناسند و به همين دليل است كه مسوولان بايد ارتباطي نزديك‌تر با مردم برقرار كنند.
در ابتداي صحبت‌هاي‌تان به اينكه اعتراض‌ها از شهرمشهد آغاز شد، اشاره كرديد. همزمان شاهديم صداوسيما نيز به رويه انتقادي خود عليه دولت ادامه مي‌دهد و بعضا تندترين انتقادات معترضان در صداوسيما نيز تكرار مي‌شود. علت چيست؟!
معتقدم بخشي از اعتراض‌ها حداقل در ابتداي كار، تلاش براي مقابله با سياست‌هاي دولت روحاني بود اما در ادامه گروه‌هايي ديگر بر اين موج انتقادي سوار شده و مطالبات مردم را به سمت و سويي ديگر سوق دادند. البته صحبت از همه مردم نيست اما متاسفانه مطالبات گروه‌هايي از مردم به‌نحوي هدايت شد كه اكنون اين انتقادات نه تنها دولت، بلكه تمام حاكميت را هدف قرار داده و اين اشتباه بزرگ استراتژيك كساني است كه اين مطالبه‌ها را به اين شكل پيش بردند. قطعا بايد پيش از هر اتفاقي، به اين ناآرامي‌ها پاسخ درخور داده شود. لازم است، دولت راسا وارد شده و پاسخگوي نياز مردم باشد.
و سوال آخر اينكه راه‌حل خروج از اين وضعيت را چه مي‌دانيد؟!
مساله اين است كه جامعه ما به‌هيچ‌عنوان وارد هيچ‌كدام از فازها و فاكتورهايي كه در بررسي و تحليل ناآرامي‌ها و آشوب‌هاي مردمي در مباحث جامعه‌شناسي سياسي عنوان مي‌شود، نشده و هنوز شاهد آن گسل‌هاي اجتماعي نيستيم اما به هر حال فكري به حال وضعيت فعلي كنيم و دراين راستا، مشكلات معيشتي و اقتصادي و مهم‌تر از آن، آسيب‌هاي اجتماعي كه شاهد رشد روزافزون آن هستيم، مديريت شود. بحران‌هايي كه يا ناشي از فقر است يا معضل فقر از تبعات آن است. به هر تفسير لازم است تدبيري انديشيده شود و اين مشكلات نه به‌صورت قهري و سلبي، بلكه با رويكردي مسالمت‌آميز حل و فصل شود. كاش امروز، روز وحدت اعلام مي‌شد و مستندها و برنامه‌هاي تلويزيوني عجيب و غريب و تحريك‌آميز از صداوسيما پخش نمي‌شد؛ مستندها و برنامه‌هايي كه صرفا به اختلافات دامن‌زده و بر مشكلات مي‌افزايد.
عليرضا كيانپور
- 15
- 5
