زهرا ساعی، نماینده تبریز در مجلس با تأیید اظهارات این منبع به «ایران» گفت: رئیس جمهوری نه تنها چندبار فیلتر شدن تلگرام را غلط و غیرمنطقی توصیف کرد، بلکه تأکید داشت بیان این اخبار، کام مردم را تلخ کرد و نباید این اتفاق می‌افتاد
سخنان رئیس جمهوری درباره نفی فیلترینگ تلگرام همرا با تقویت پیام‌رسان‌های داخلی که در دیدار عیدانه ۱۴ فروردین بیان شد، آنقدر صریح و روشن بود که نیاز به تأویل و تعبیر نداشت. باوجود این صراحت و شفافیت، برخی رسانه‌ها در خبرسازی‌های غیرحرفه‌ای و مغایر با انسجام ملی، مدعی شدند رئیس جمهوری دستور فیلتر شدن تلگرام را داده است.
حالا اما یک منبع آگاه در دفتر رئیس جمهوری و زهرا ساعی، نماینده تبریز در مجلس شورای اسلامی که در جلسه حضور داشتند، با ارائه روایت‌های یکسانی از سخنان رئیس جمهوری به «ایران» گفتند که اتفاقاً رئیس جمهوری نه تنها چندبار بحث فیلتر شدن تلگرام را غلط و غیرمنطقی توصیف کرد، بلکه تأکید کرد بیان این اخبار، در روزهای پایان سال گذشته و آغاز سال جدید، کام مردم را تلخ کرد و نباید این اتفاق می‌افتاد.
رئیس جمهوری چه گفت؟
در روزهای پایانی سال یک اظهار نظر درباره فیلتر شدن قطعی تلگرام، کام مردم را تلخ کرد. در روزهای پس از آن، اظهار نظر دیگری از رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس که فیتلر شدن تلگرام را تا آخر فروردین اجتناب ناپذیر می‌دانست، بر نگرانی‌ها افزود.
در واکنش به این اخبار و برای رفع نگرانی‌های مردم بود که رئیس جمهوری در دیدار عیدانه خود که در پایان تعطیلات برگزار شد، بر ایجاد و تقویت پیام‌رسان‌های داخلی تصریح و همزمان تأکید کرد که این مهم به معنای فیلتر کردن موارد مشابه نیست بلکه باید با هدف از بین بردن انحصار باشد.
مطابق خبری که پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری از دیدار عیدانه جمعی از وزرا، استانداران، نمایندگان و مدیران دستگاه‌های اجرایی با رئیس جمهوری منتشر کرد، حجت‌الاسلام حسن روحانی داشتن پیام‌رسان‌های ایرانی، توانمند، امن و ارزان که بتوانند مشکل و نیازهای مردم را حل کنند، باعث افتخار همگان خواند و تأکید کرد که «هدف از ایجاد و تقویت نرم‌افزارها و پیام‌رسان‌های داخلی فیلتر یا مسدود کردن دسترسی‌ها نباید باشد، بلکه باید با هدف رفع انحصار در پیام‌رسان‌ها انجام شود.»
وی آموزش استفاده بهینه از فضای مجازی و تدوین محتوای مناسب و خوب برای انتشار در این فضا را نیز ضروری خواند و تصریح کرد: «فضای مجازی خوب با تولید محتوای خوب، جذاب و مفید و نه صرفاً با انحصار و محدود کردن آن، تأمین خواهد شد.»
ادعای خیالی رسانه‌های منتقد
بی گفت‌وگو، معلوم است که منظور رئیس جمهوری از بیان این جمله که «هدف از ایجاد و تقویت نرم‌افزارها و پیام‌رسان‌های داخلی فیلتر یا مسدود کردن دسترسی‌ها نباید باشد» تأکید بر فیلترینگ نیست. باوجود این، معلوم نیست رسانه‌های منتقد دولت با تکیه بر چه واقعیت، خبر، نشانه یا قرینه‌ای به خبرسازی درباره فیلترینگ و از آن بالاتر، «دستور رئیس جمهوری برای فیلتر شدن تلگرام» دست زده‌اند؟
روزنامه «وطن امروز» از جمله این رسانه‌ها است که تیتر و عکس یک شماره دیروز خود را به این ادعای غیرواقعی اختصاص داد. این روزنامه در گزارشی با تیتر «دستور روحانی برای محدودیت تلگرام»، بدون توجه به اظهارات صریح رئیس جمهوری منتشر شده در پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، از قول یک نماینده مجلس مدعی شد «روحانی موافق فیلترینگ تلگرام است.»
نویسنده گزارش، در برداشتی اعجاب انگیز، مدعی شد که «پس از ماه‌ها کش و قوس و در میان تأییدها و تکذیب‌ها درباره سرنوشت تلگرام، دیروز حسن روحانی تصمیم کشور برای مواجهه با این شبکه پیام‌رسان خارجی را اعلام کرد. او دستور داد شبکه پیام‌رسان در ایران از انحصار تلگرام خارج شود.
روحانی داشتن شبکه پیام‌رسان ایرانی، امن و ارزان را باعث افتخار همگان دانست اما این را نیز گفت که این کار با تولید محتوای خوب، جذاب و مفید تأمین خواهد شد. روحانی حتی از موافقت خود با فیلتر تلگرام به دلیل تهدیدات امنیتی و اقتصادی گفته است.»
این روزنامه پس از درج سخنان رئیس جمهوری در این نشست، ادعا کرد «اظهارات حسن روحانی و دستور وی برای خروج از انحصار تلگرام به عنوان یک شبکه پیام‌رسان خارجی در کشور، نشان‌دهنده تصمیم دولت در نحوه مواجهه با شبکه پیام‌رسان تلگرام به عنوان یکی از مسائل اصلی در حوزه ارتباطات است.» نویسنده برای مستند جلوه دادن برداشت خود از سخنان روحانی، به اظهارات دبیر شورای عالی فضای مجازی و نیز داوود محمدی، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی اشاره کرد که در گفت‌وگو با «فارس» مطرح شد.
روزنامه «کیهان» هم دیروز در ستون «گفت و شنود» خود - ستونی که گفته
می‌شود از سوی حسین شریعتمداری، مدیرمسئول این روزنامه نوشته می‌شود- مدعی شد «مخالفان فیلترینگ تلگرام مدعی حمایت از دولت هستند، در حالی که خود آقای رئیس جمهوری از ایجاد ناامنی توسط تلگرام ابراز نگرانی کرده و به دبیر شورای عالی فضای مجازی دستور فیلتر آن را داده است!»
تکذیب برداشت‌های دلبخواهی از سخنان روحانی
آنچه این رسانه‌ها به سخنان رئیس جمهوری و رویکرد دولت نسبت به فیلتر تلگرام اضافه کرده‌اند، برداشت دلبخواهانه و مبتنی بر آمال جریان سیاسی خاص درباره فضای مجازی به طور کلی و تلگرام به طور خاص است، نه آنچه رئیس جمهوری گفت و رویکرد دولت نیز بر آن اساس استوار است.
یک منبع آگاه در دفتر رئیس جمهوری در گفت‌وگو با «ایران»، به خبری که از دیدار روز سه‌شنبه در پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری منتشر شد، اشاره کرد و گفت: «همان طور که رئیس جمهوری در این جلسه گفتند، رویکرد، نه فیلتر کردن، بلکه باید عدم هرگونه انحصار در رسانه‌ها و پیام‌رسان‌ها و نیز تمرکز بر تولید محتوای مناسب باشد.» وی ادعای رسانه‌ها درباره دستور فیلتر شدن تلگرام را «دروغ و تحریف» توصیف کرد و افزود: «آنچه در این جلسه از سوی رئیس جمهوری مطرح شد، یک راهبرد درخصوص کل فضای مجازی و پیام‌رسان‌ها است.»
زهرا ساعی، نماینده تبریز در مجلس که خود در این دیدار عیدانه حضور داشته هم ضمن تکذیب ادعاهای مطرح شده درباره دستور و تأکید روحانی برای فیلتر شدن تلگرام در این جلسه، به «ایران» گفت: «تأکید دکتر روحانی این بود که اصلاً تصمیم قطعی برای فیلترینگ گرفته نشده است و تا زمانی که جایگزین مناسبی برای پیام‌رسان‌ها نباشد، فیلترینگ درست و منطقی نیست.»
عضو کمیسیون اجتماعی با بیان اینکه رئیس جمهوری در این جلسه رضایت مردم را بسیار مهم توصیف کرد و در این باره به استفاده جمعیت کثیری از مردم از این پیام‌رسان‌ها اشاره کرد، افزود: «آقای روحانی چندین بار در سخنان خود تأکید کردند تا زمانی که جایگزین مناسبی برای پیام‌رسان‌ها پیدا نشده، فیلترینگ بحثی غلط و کاملاً غیر منطقی است و نباید اتفاق بیفتد و تأکید داشتند تاکنون هیچ مرجع و نهادی اعلام نکرده که قطعاً فیلترینگ اتفاق می‌افتد.»
ساعی با اشاره به اظهارات برخی مسئولان فضای مجازی درباره فیلترینگ تلگرام که پایان سال گذشته مطرح شد، اضافه کرد: «رئیس جمهوری تأکید کردند این مباحثی که پایان سال گذشته و اوایل امسال مطرح شد و کام مردم را تلخ کرد، درست نبوده است.»
وی در پاسخ به اینکه آیا کسی از حاضران در این جلسه درباره فیلترینگ اظهار نظر کرده است، گفت: «کسی صحبت نکرد و تنها خود ایشان این مسأله را مطرح کردند. زیرا اساساً در جلسه دید و بازدید عید که کوتاه هم هست، فرصتی برای طرح مطالب از سوی سایر حضار نیست.
آقای رئیس جمهوری در ۲۰ دقیقه‌ای که با حضار صحبت کردند، بخش اعظم آن درباره نفی فیلترینگ و تلاش برای جلب و حفظ رضایت و خوشحالی، نشاط و امید مردم بود، اینکه خواسته‌های مردم باید مدنظر باشد و تأکید کردند جایگزین‌هایی که برای پیام‌رسان‌های خارجی مطرح خواهد شد، باید حتماً مورد استقبال مردم قرار بگیرد.» ساعی، برداشت‌های غیرواقعی از سخنان رئیس جمهوری را بداخلاقی‌های رسانهای توصیف کرد.
با تکذیب برداشت‌های غیرواقعی و به عبارت بهتر، خبرسازی درباره سخنان رئیس جمهوری، انتظار می‌رود تلاش‌ها برای فیلترشدن تلگرام و القای نگرانی در مردم کمرنگ شود. بویژه اینکه رئیس جمهوری سال گذشته هنگام ارائه گزارش اجرای منشور حقوق شهروندی به مردم وعده داد که دست وزیر ارتباطات روی دکمه فیلترینگ نخواهد رفت.
در مقطعی کوتاه پس از اعتراضات دی ماه، تلگرام فیلتر شد، اما فشارها و پیامدهای ناشی از اعتراض‌ها نتوانست آرزوی منتقدان دولت برای فیلتر همیشگی این پیام‌رسان را محقق کند، آرزویی که در روزهای اخیر بار دیگر در خبرسازی برخی رسانه‌ها از سخنان رئیس جمهوری بازتابی روشن یافت. به هر روی اینکه فرجام کیفیت کار پیام‌رسان‌های موجود به کجا ختم خواهد شد، چه بسا در روزهای آینده معلوم شود چرا که برخی نهادها و مراکز ذی نفوذ موافق فیلتر کردن آن هستند، اما آنچه مشهود است آنکه دولت به دنبال فیلتر کردن این پیام‌رسان‌ها نیست و آن گونه که رئیس جمهوری گفته‌اند، ایجاد و تقویت پیام‌رسان‌های داخلی نه با هدف فیلتر کردن دیگران که برای از بین بردن انحصار است.
دوران محدود سازی به سر آمده
فاطمه سعیدینماینده تهران در مجلس
خبر فیلترینگ تلگرام که ایجاد محدودیت در دسترسی مردم به ابزار فناوری و گردش آزاد اطلاعات است، موضوع تازه‌ای نیست.
در اوایل انقلاب زمانی که دستگاه پخش ویدئو به کشور آمده بود، عده‌ای سعی در جمع‌آوری این وسیله با توجیه شرعی داشتند که آن مقابله موفق نبود زیرا چند سال بعد در هر خانه ایرانی یک دستگاه ویدئو وجود داشت.
پس از ویدئو، نوبت به ماهواره رسید. نیروهای انتظامی هر چند ماه یک بار به محله‌ها و خانه‌های مختلف رفته و اقدام به جمع‌آوری دیش‌ها می‌کردند. اما به راستی کدام یک از این قدامات مؤثر واقع شد که فیلترینگ تلگرام بخواهد مؤثر باشد؟ آیا مردم ویدئو را کنار گذاشتند یا از ماهواره استفاده نکردند؟
امروز توئیتر فیلتر است اما آیا اثرگذار نیست؟ نمی‌توانیم چشم‌مان را روی واقعیات جهان ببندیم. واقعیت آن است که جامعه متناسب با نیازهای زمان خود پیش می‌رود و اگر حکومت‌ها نتوانند خود را با آن نیاز‌ها تطبیق دهند، ابتکار عمل از دست آنها خارج خواهد شد. مدتی است مسئولان سعی در بومی‌سازی پیام‌رسان شبکه‌های موبایلی دارند که با اقبال عمومی مواجه نشده است. دلیل این اقبال نشدن، اعتماد نداشتن مردم به پیام رسانهای داخلی است زیرا معتقدند در بستر‌های بومی سازی شده حریم شخصی رعایت نشده و اطلاعات شخصی افراد در معرض خطر قرار دارد.
در این سال‌ها چه اتفاقاتی رخ داده است که افکار عمومی حاضر نیست به تولیدات داخلی بویژه در فضای سایبر اعتماد کند؟ برخی مسئولان در تحلیل‌های خود معتقدند اقبال عمومی به یک پیام‌رسان داخلی وجود دارد اما اعتبارسنجی این موضوع کار ساده‌ای است. نظرسنجی کنید تا معلوم شود مردم به یک پیام‌رسان داخلی چقدر اعتماد دارند. اگر میزان این اعتماد قابل قبول نبود، حتماً باید در سیاست‌ها تجدید نظر کنیم، نه در میزان دسترسی مردم به شبکه‌های مجازی. رهبر معظم انقلاب سال۹۷را سال «حمایت از کالای ایرانی» نام‌گذاری کردند.
لازمه این حمایت افزایش کیفیت کالاهای ایرانی اعم از خودرو، پوشاک و حتی نرم‌افزار‌های داخلی است. نسل جدید، نسلی پویا و هوشمند است که اگر کالایی با کیفیت را مشاهده کند، انتخاب خواهد کرد بنابراین با ایجاد سیاست‌های سلبی و قهرآمیز مانند فیلترینگ نمی‌توان جامعه را وادار به استفاده از کالایی کرد.
دولت تا اینجا نشان داده بنا ندارد رو به محدود کردن مردم در فضای مجازی بیاورد و ما هم پشتیبان همین رویکرد هستیم. رویکردی که سبب رقابتی شدن فضا خواهد شد. خروجی چنین دیدگاهی اجبار محصولات داخلی به افزایش کیفیت جهت رقابت با نمونه خارجی است. مردم باید مطمئن شوند که استفاده از کالای ایرانی به نفع‌شان است و وظیفه همه ما در تمام سطوح این است که برای بازسازی اعتماد مردم تلاش کنیم. رویکردهای محدودیت‌ساز نه تنها به این اعتماد کمک نمی‌کند؛ بلکه لطمات بیشتری به آن وارد می‌کند.
مرتضی گلپور
- 19
- 1
