هزینه عدم پیوستن ایران به FATF چیست؟

 جنجال دوباره؛ روی مانیتورها طومار پهن کردند، آن طور که این بار لاریجانی یکی از طومارها را پایین بیندازد و بگوید مجلس جای این کارها نیست؛ حقوق می‌گیرید که حرف بزنید؛ بحث کنید تا دیگران قانع شوند.

اما جنجال‌ها در مجلس ادامه دارد؛ داد و هوارها هم همینطور... نتیجه همه این‌ها آن شد که بررسی لایحه الحاق ایران به «کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم» در مجلس دو ماه مسکوت بماند.

مجلس روز گذشته باردیگر پرحاشیه بود، از آن حاشیه هایی از جنس آتش زدن برجام و پرچم یک کشور در صحن؛ این بار بحث طومار پهن کردن و پلاکارد به دست گرفتن و فریادزدن به‌خاطر لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم CFT بود. عراقچی معاون ظریف ماموریت داشت تا دست پر به دولت بازگردد اما نشد....

با جنجال سازی دیروز مجلس موضوع مسکوت ماندن لایحه تا دو ماه در مجلس به رای گذاشته شد و به سرعت نیز به تصویب رسید تا کماکان این موضوع بلاتکلیف بماند و ایران پای آن تعهد نایستد.هرچند عراقچی روز گذشته در مجلس بارها گفت: لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم یکی از ابزارهای بین‌المللی برای مقابله با تروریسم است و از نظر سازمان ملل، چهار گروه داعش، القاعده، طالبان و النصره به عنوان گروه‌های تروریستی شناخته می‌شوند که ما قربانی این گروه‌های تروریستی هستیم.

وی تاکید کرد: نباید خودمان از الان بگوییم که آنها گروه‌های مقاومت را تروریست قلمداد می‌کنند، چنین چیزی درست نیست چون از نظر جامعه بین‌الملل و شورای امنیت تنها داعش، القاعده، طالبان و النصره تروریست هستند. نباید از ترس اینکه نکند در آینده مثلا گروهی را وارد گروه‌های تروریستی کنند، به خود فشار تحمیل کنیم.

او به این نکات هم اشاره کرد که با پیوستن به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم، هیچ تهدید امنیتی متوجه ما نمی‌شود، اگر به این کنوانسیون‌ها نپیوندیم، متهم به حمایت از تروریسم می‌شویم و نباید با دست خودمان تحریم‌های جدید را به خودمان تحمیل کنیم.

با این حال، های و هوی مجلسیان اصولگرا چیز دیگری رقم زد، موضوع مسکوت ماندن حداقل دوماهه الحاق به کنوانسیون؛ بعد از پخش طومار و پلاکارد در مجلس، با ۱۳۸ رای موافق در برابر ۱۰۳ رای مخالف به تصویب رسید.

این در حالی است که پیش‌تر نیز نمایندگان اصولگرای ولایی گفته بودند اگر موضوع FATF و امضای آن در میان باشد با خروج از مجلس و آبستراکسیون آن جلسه، رای‌گیری را از رسمیت خواهند‌انداخت؛ اتفاقی که پیش‌تر نیز صورت گرفته بود. این در حالی است که در بیرون از مجلس نیز گروه های خاص و پرقدرت سیاسی با FATF مخالف و پیوستن ایران به شروط آن را اشتباه محض می دانند.

آثار مسکوت ماندن

حالا پرسش اینجاست که به قول مطهری، چرا با مردم شفاف صحبت نمی شود و چرا نمی‌گوییم پیوستن به کنوانسیون چه مزایایی برای ایران دارد؟ چرا تا این حد عده‌ای نگران این موضوع‌اند که منظور از گروه‌های تروریستی، حماس و حزب الله باشد و مسکوت ماندن لایحه اخیر در مجلس تا دوماه دیگر چه زیان‌ها برای ایران رقم خواهد زد؟

علی خرم استاد حقوق بین‌الملل درباره نهادهای ضدپول‌شویی و مبارز با کمک به نهادهای تروریستی، به آفتاب یزد می‌گوید: «همه این نهاد ها بررسی می کنند که اولا بانک‌ها پول‌شویی نکرده و شفاف‌سازی کنند و از آن طرف نیز کشورها نتوانند به گروه‌های تروریستی خدمات برسانند، این نهادها از سویی دیگر با نظارت بر عملکرد بانکی، باعث می‌شوند تا مشتریان را به صورت آنلاین چک کرده تا کار خلافی انجام ندهند. در ۱۰ سالی که این ساز و کارها چیده شد ایران غایب بود. زمانی که ایران خود را با این راهکارهای ضد پول‌شویی رو به رو دید عده‌ای قیل و قال به راه‌انداختند که چون می خواهند در برابر ایران بایستند چنین اتفاقاتی افتاده است.»

وی ادامه می‌دهد: «موضوع اصلی این بود که القاعده نخستین بار از سیستم مالی دنیا و از طریق عربستان، امارات و تا حدی بحرین و کویت استفاده می‌کرد بدون آنکه جهان بتواند جلوی آن ها را بگیرد و از همین رو راهکارهایی برای مقابله با آن ترتیب داده شد. اما دیدم که عده‌ای در مقابل FATFدردفاع از حزب الله و حماس ایستادند. »

خرم درباره ایستادن ایران جلوی FATF گفت: «اولین اثر آن این است که جهان به ایران می‌گوید بانک‌های شما شفاف نیست و ما نمی‌توانیم با بانک هایی که شفاف نیستند مراوده داشته باشیم. در این شفافیت عملکرد بانک هم مطرح است. مثلا اینکه آیا این بانک از تراز مثبتی برخوردار هست یا نه؟ ورشکست شده یا نه؟! اتفاقا برای هر بانک مرکزی در دنیا این موضوعات موضوعات مهم و مثبتی است. مطمئنا بانک مرکزی ایران هم می‌خواهد مطمئن باشد که بانک‌های یک کشور ورشکسته نباشند و یا مشتریان نامناسبی نداشته باشند. از همین رو بود که بانک مرکزی کشورمان نیز از این موضوع استقبال کرد و به این سمت رفت که بانک ها شفاف شوند و وضعیت مالی و سودآوری‌شان بررسی شود. از سویی با این کار بانک مرکزی می تواند جلوی کمک به القاعده و داعش را بگیرد، اما این تیغ دولبه بود به این معنا که هم دامن القاعده و داعش را می‌گیرد و هم ممکن است دامن حماس و حزب الله را که عده‌ای به بهانه‌های واهی معتقدند تروریستی هستند. این موضوع همان محل اختلاف و دعوای داخلی و خارجی درباره موضوع FATF است.»

وی می‌افزاید: «تا وقتی ما سازوکار این شفافیت را قبول نکنیم یا تایید آن را به تعویق بیندازیم بانک‌های ما نیز نمی توانند با بانک های اروپایی، آسیایی و... ارتباط مطلوب برقرار کنند در نتیجه پولی که ما مثلا در بحث نفت در خارج به دست می‌آوریم به سادگی وارد سیستم بانکی کشورنمی شود و نمی توانیم هیچ پولی را از داخل به خارج منتقل کنیم.»

این استاد حقوق بین الملل اضافه کرد: « شانه خالی کردن از FATF آثاری دارد که نتیجه عملی آن دامن ایران را می گیرد.»

خرم درباره اینکه مجلس اولین باری نیست که چنین موضوعی را به تعویق می‌اندازد، می‌گوید: «هرچه دیرتر این مسئله حل شود ما نیز دیرتر می توانیم ارتباط بانکی مان را برقرار کنیم و حاصل این موضوع این خواهد شد که دیوانه‌ای مثل ترامپ دوباره سروکله اش پیدا می شود و همه چیز را از بیخ و بن تحت فشار قرار می دهد! اینگونه نیست که همیشه زمان در اختیار ایران باشد. وقت‌کشی به ضرر ماست.»

جدی بگیریم

محسن جلیلوند دیگر کارشناس مسائل بین‌الملل نیز با بیان اینکه کنترل اموال تروریست‌ها از اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ میلادی به‌طور جدی مطرح شد و اکنون ۱۸۰ کشور به این نهادها پیوسته‌اند؛ به آفتاب یزد می گوید: FATF و پالرمو ازهمین دست هستند که با دو کشور ایران و کره شمالی و رفت و آمدهای مالی بانک‌های آنها مشکل دارند. تلاش این است که بانک‌های مرکزی این دو کشور از طریق یک مرکز کنترل شود.

از جلیلوند در اینباره می پرسیم که آیا مشخصا نامی از حزب الله و حماس به عنوان تروریست در بحث FATF آمده است که می‌گوید: «مشخصا از این دو سازمان یادی نشده اما به هر حال هم آمریکا و هم اتحادیه اروپا این دو گروه را به دلایل واهی و مغرضانه تروریست می‌دانند. از همین رو هر تراکنش مالی که قرار باشد برای این دو گروه بدهد متوقف خواهد شد. ولی ما باید هم کنوانسیون پالرمو و هم FATF را جدی بگیریم.»

وی درباره اینکه مجلس ایران این موضوع را تا تعیین تکلیف برجام با اروپا دوماه مسکوت گذاشته است، گفت: گفته می شود یکی از شروطی که اروپا برای تداوم برجام گذاشته، موضوع FATF است. حتی ضرب الاجلی سه هفته‌ای تعیین کرده است. اما مجلس با مسکوت گذاشتن این موضوع، به اتحادیه اروپا این پیام را داده است که شما ابتدا امتیازات را به ما بدهید تا ما این کار را انجام دهیم.»

وی می‌گوید: FATF موضوعی نیست که فقط برای ایران تعریف شده باشد.

اولویت چیست؟

FATF اما در داخل ایران، از دولت تا برخی شخصیت های سیاسی موافقین زیادی هم دارد. حال پرسش اینجاست که آیا این موافقت به معنای تمایل این مسئولین برای قطع کمک به سازمان های حزب الله و حماس است؟ مطمئنا نه! اما همانطور که ناظران نیز اعتقاد دارند ایران باید اول بحث نپذیرفتن تعهدات FATF را که گریبان ایران را گرفته حل کند و سپس با دنیا درباره اینکه چه گروه‌هایی تروریست هستند، جنگ سیاسی کند، ولی با پشت کردن به FATF، جلوی معاملات بانکی خود را می‌گیریم.

به قول علی خرم: ما نباید اشتباه بکنیم! آن چیزی که باید برای ایران مطرح باشد این است که سیستم مالی کشور با سیستم مالی دنیا ارتباط برقرار کرده تا مشکلات ایران حل شود. عده‌ای ممکن است بگویند اولویت باید موضوع تروریست خوانده شدن یا نشدن برخی گروه‌ها باشد اما آنچه که برای مردم ما اولویت است رابطه با سیستم مالی کشورهاست.