اصلاح‌طلبان نشان داده‌اند که پایگاه اجتماعی قدرتمندی در سطح جامعه دارند که این موضوع را می‌توان در انتخابات مختلف و نقش و تاثیر این جریان در روند و نتیجه انتخاب به خوبی نگریست. حضور اصلاح‌طلبان همواره با انسجام و وحدت نظر بوده و از این جهت توانسته‌اند که در بزنگاه‌های مختلف تاریخی نقش خود را به خوبی ایفا کنند. اگر دو مقطع ۴۸ و ۸۸ را در نظر نگیریم اصلاح‌طلبان در سایر مقاطع نسبت به جریان رقیب دست برتر را داشته‌اند.
البته این تمام ماجرا نیست چون پیروزی‌های اخیر اصلاح‌طلبان در مجلس، ریاست جمهوری و شورای شهر صرفا نماد پیروزی دارد و در عمل چیزی دیگری است. انگار اصلاح‌طلبان همچنان از سایه برخی مسائل سال‌های گذشته رهایی نیافته و هنوز باور نکرده‌اند که پس از فرازو نشیب‌های بسیار می‌توانند قد راست کنند و دوباره در صحنه سیاست اجرایی کشور ابتکار عمل را به‌دست گیرند. در حال حاضر آنچه در عملکرد فراکسیون امید مجلس، شهردار و دولت مشاهده می‌شود نوعی تب ویروسی است که از مجلس به دولت و از دولت به شهردار منتقل شده که نام اصلاح‌طلبی را یدک می‌کشد، اما نشانه‌ای ازاصلاحات در آن وجود ندارد.
فراکسیون امید
زمانی که در ۷ اسفند ۴۹ لیست امید به‌طور کامل در تهران به پیروزی رسید بسیاری گفتند که اصلاح‌طلبان در مجلس حضور پر رنگ‌تری خواهند داشت و در تصمیم‌گیری‌ها نقش موثرتری ایفا خواهند کرد، اما هرچه زمان جلوتر رفت مشخص شد آنچه می‌پنداشتیم خیالی بیش نبود چون فراکسیون امید مجلس به نحوی که پیش‌بینی می‌شد عمل نکرد. انتخابات هیأت رئیسه، کمیسیون‌ها، رای اعتماد به کابینه و مسأله وزارت علوم روایتگر عملکرد پر انتقاد فراکسیون امید مجلس است که صدای بسیاری از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب را نیز در آورده است.
عقبگرد؟
به قرائت بسیاری از چهره‌های شناخته شده اصلاح‌طلب روحانی در دیدار با اعضای شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان گفته بود که من عقبه‌ای ندارم و پشتوانه من اصلاح‌طلبان هستند و اینگونه بود که در اتحاد رئیس جمهور با اصلاح‌طلبان آنها حمایت تام و تمام خود را از روحانی اعلام کردند و روحانی نیز در موضع‌گیری‌های خود در میتینگ‌های انتخاباتی مواضع به مراتب اصلاح‌طلبانه‌تری نسبت به سایرین گرفت.
اما بعد از اینکه روحانی در انتخابات پیروز شد، عملکرد و تصمیم‌هایی که می‌گرفت با انتقاد روبه‌رو شد. چینش حداقلی کابینه و انتخاب استانداران از یک سو و کنار گذاشتن اصلاح‌طلبانی چون حجت‌الاسلام مجید انصاری از معاونت حقوقی و علی طیب‌نیا از وزارت اقتصاد در دولت دوازدهم از این دست عملکردها بود.
البته مسأله انتخاب وزیر علوم را نیز باید اضافه کرد. از این حیث اصلاح‌طلبان همچنان اذعان دارند که حمایتشان را از روحانی برنخواهند داشت و روحانی نیز تلویحا در حمایت از آنها سخن می‌راند، اما همگان می‌دانند که ارتباط روحانی با اصلاح‌طلبان چگونه است و متقابلا آنها نیز دل خوشی از عملکرد رئیس جمهور ندارند. اکنون می‌توان این سوال را مطرح کرد که اگر زمان به فروردین ۹۶ باز می‌گشت، آیا اصلاح‌طلبان همچنان بی‌قید و شرط از روحانی حمایت می‌کردند؟
معما در شهر
اصلاح‌طلبان که در ۴۱ سال گذشته نتوانسته بودند به صورت کامل شورای شهر و شهرداری را در اختیار بگیرند در سال ۶۹ به‌این موفقیت نائل آمدند. از این رو هر اندازه که شورای تهران موفق عمل کرده و می‌کند، بر عکس شهردار تهران عملکرد دیگری دارد. بسیاری از نجفی انتظار داشتند که بر مبنای مشی و رویکرد اصلاح‌طلبی انتخاب‌های اصلاح‌طلبانه داشته باشد، اما انگار هر کس بر کرسی می‌نشیند مصلحت برمی‌گزیند و آن را بر رویکرد جریانی خود ترجیح می‌دهد. مثل نجفی که با وجود خاستگاه اصلاح‌طلبی محمد فرجود خواهرزاده رئیس سازمان بسیج مستضعفان را به مدیرعاملی سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران منصوب کرد و آن را مصلحت خواند. این تفاوت میان شهردار اصلاح‌طلب با اصولگراست که قالیباف نیروهای همفکر خود را انتخاب می‌کرد، اما نجفی به‌نام مصلحت نیروهای غیر همفکر خود را برمی‌گزیند.
ظرفیت متفاوت
در این راستا عضو بنیاد باران به «آرمان» گفت: بزگترین دغدغه اصلاح‌طلبان این است که گفتمان اصلاح‌طلبی در لایه‌های مختلف جامعه مدنی رسوخ پیدا کند که در این زمینه نیز موفق شده است. عبد‌ا... ناصری ادامه داد: این رسوخ گفتمان در لایه‌های مختلف جامعه مدنی موجب می‌گردد همین گفتمان در سطوح دیگر تاثیرگذار باشد که در جامعه مشاهده می‌شود و این امر بهترین دستاورد برای اصلاح‌طلبان است.
عضو شورای مشورتی اصلاح‌طلبان افزود: برای اینکه دریابیم چرا به‌رغم ۳ پیروزی برخی دوستان نتوانستند درست عمل کنند، باید به نکاتی توجه کرد. از سویی هسته اصلی اصلاحات که مسئولیت به‌روز رسانی گفتمان و کار تشکیلاتی را بر عهده دارند در عملکردها مثل دولت اصلاحات همیشه موفق بوده‌اند، اما اصلاحات متشکل از طیف وسیعی است.
ناصری تصریح کرد: زمانی که برخی از اصلاح‌طلبان بر مسند قدرت سیاسی قرار می‌گیرند ممکن است ظرفیت متفاوتی از خود نشان دهند. این از طرفی به دلیل ظرفیت وجودی آنها و از سوی دیگر به علت شرایط حساس و ویژه کشور است که کار سیاسی و مدیریتی را پر هزینه کرده است.
عضو بنیاد باران اظهار داشت: بنابر این نباید انتظار داشت که همه اصلاح‌طلبان الزاما مثل هسته مرکزی حاضر به پرداخت هرگونه هزینه‌ای باشند. ناصری خاطر نشان کرد: باید واقعیت‌ها را در نظر گرفت، اصلاحات طیف وسیعی است با ظرفیت‌های مختلف، اما می‌توان این انتقاد را به افرادی که در عرصه انتخابات اخیر با پشتوانه اصلاح‌طلبان روی کارآمدند، اما نتوانستند مطالبات اصلاح‌طلبانه را به طور کامل برآورده کنند، وارد کرد.
در نهایت...
اصلاح‌طلبان همواره مورد تفقد و حمایت مردم بوده‌اند و در بیشتر مقاطع با حضور پر شور مردم به جایگاه‌های بزرگ دست یافته‌اند. البته مردم با هیچ جریانی عقد اخوت نبسته‌اند و مسلما از اصلاح‌طلبان نیز توقع دارند که مطالبات را پیگیری کنند. در این راستا به نظر می‌رسد اگر مردم از تحقق مطالبات خود توسط دولت مورد حمایت اصلاحات، شهردار منتخب اصلاح‌طلبان و نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس نا امید شوند آنها در انتخابات پیش رو طرفی نمی‌بندند.
به نظر می‌رسد بازنمایی نظرات بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان یک ترجیع‌بند دارد و آن گلایه از فقدان جسارت کافی برای مواجهه با مسائل و یا دست کم جرأت ابراز دلایل عدم توفیق برای تحقق وعده‌هاست. نکته مهم این است که در صورت تداوم چنین رویه‌ای و اگر با نام نامی مصلحت اصلاح‌طلبی از معنا تهی شود، بی‌تردید نتیجه آن عدم مشارکت اجتماعی خواهد بود.
حمید شجاعی
- 15
- 3
