گردش روحانی به راست يا راست به روحانی؟

گردش روحاني به راست يا راست به روحاني؟ اين پيش‌فرضي بود که ابتدا مصطفی تاجزاده مطرح کرد و البته آن را بعيد دانست. حالا حسام‌الدين آشنا، مشاور فرهنگي رئيس‌جمهوري به آن پاسخ داده است. تاجزاده گفته بود که روحاني باهوش‌تر از آن است که به راست گردش کند و آشنا در حساب توييتر خود در پاسخ به اين سخن نوشته بود: «گفته‌اند روحاني باهوش‌تر از آن است که به راست گردش کند، مي‌گويم احتمالا روحاني گردش به راست نمي‌کند ولي گردش راست به سمت روحاني بعيد نخواهد بود».

گردش روحاني به مواضع جريان راست پس از پيروزي در انتخابات، از آن دست موضوعاتي است که اخيرا با هر بار موضع‌گيري يا سخنراني او درباره موضوعات مختلف به مجالي براي چالش، به‌ويژه در فضاي مجازي تبديل مي‌شود.

اين چالش به‌ويژه در پي برخي مواضع و سخنراني‌هاي پساانتخاباتي روحاني جدي‌‌تر شد. همچنين روحاني به‌خاطر برخي انتصابات، معرفي برخي از وزرا براي کابينه و نيز به‌تازگي انتصاب برخي استانداران غير‌بومي مورد نقد بدنه‌اي است که به او رأي داده است. اين انتخاب‌ها و انتصاب‌ها عمدتا از ميان چهره‌هايي انجام شده است که سابقه اصلاح‌طلبي مشخص ندارند.

توجه‌نکردن در به‌کارگيري بدنه جوان رأي‌دهنده و فعال اصلاح‌طلب در ساختار دولت هم از ديگر انتقادهاي مطروحه است. با‌اين‌حال برخي از چهره‌هاي باسابقه اصلاح‌طلب مثل بهزاد نبوي اعلام کرده بودند که حتي مطرح‌کردن اين که رأي داديم تا پستي يا وزارتخانه‌اي بگيريم، درست نيست. او همچنين اعلام کرده بود اصلاح‌طلبان براي رأي به روحاني شرط بيع نگذاشته بودند که حالا بگويند روحاني خلف وعده کرده است. تاجزاده هم در سخناني به خبرگزاري ايلنا گفته بود که جميع شرايط مانع از آن خواهد شد که روحاني به جريان راست گرايش پيدا کند.

او براي تبيين اين شرايط گفته بود: به‌هر‌حال ۲۴ ميليون شهروند ايراني به روحاني رأي داده‌اند. از طرفي انتخاب کساني که در اين انتخابات به رئيسي رأي دادند، هرگز روحاني نخواهد بود و هر چقدر هم روحاني گردش به راست کند، تأثيري در رأي آنها ندارد... احساس نياز روحاني به مردم در شرايط کنوني به‌قدري زياد و اساسي است که ممکن نيست احساس کند که مي‌تواند مستقل از اين حمايت به کار خود بپردازد و احيانا بخواهد به سمت راست گردش کند».

او همچنين درباره علت اين تغيير ظاهري در مشي رئيس‌جمهوري گفته بود: «مسئله اين است که به‌هر‌حال زمان انتخابات، زمان رقابت است و شور و شوق انتخاباتي بر فضاي سياسي غالب مي‌شود. در طرف مقابل مسائلي مطرح شده و حرف‌هايي عنوان مي‌شود و اين طرف هم لازم مي‌داند که پاسخ دهد و به‌طور طبيعي مواضع تندو‌تيز و صريح مي‌شود.

معتقدم روحاني باهوش‌تر از آن است که بخواهد به سمت راست بچرخد؛ چراکه مي‌داند در صورت گردش به راست، چيزي به‌دست نمي‌آورد و صرفا پشتوانه عظيم مردمي‌اش را از دست خواهد داد و روحاني بايد مراقب اين مسئله باشد. شرايط کشور و موقعيت دولت نيز به‌گونه‌اي است که رئيس‌جمهوري تا پايان دوره چهارساله‌اش به حمايت مردم نياز دارد و طبيعتا نمي‌تواند به سمت راست گرايش پيدا کند». 

تلاش جامعه روحانيت براي بازگشت روحاني

تاجزاده از احساس نياز روحاني به پشتوانه مردم سخن گفته و آن را دليلي براي توجه‌نکردن او به جريان راست. در اين ميان اما آشنا گزاره‌اي را مطرح کرده که هم مؤيد سخنان تاجزاده است و هم در تضاد با آن. مؤيد است چراکه مي‌گويد روحاني به راست گرايش پيدا نمي‌کند اما در تناقض است چرا‌که مي‌گويد ممکن است جريان راست به روحاني گرايش پيدا کند. اما چه چيزي سبب خواهد شد جريان راست به روحاني متمايل شود و چنانچه اين تمايل وجود داشت، گزينه مورد حمايت اين جريان در انتخابات طبيعتا روحاني مي‌بود، که نبود.

پس آنچه ممکن است باعث چرخش راست به سمت روحاني بشود، تغيير احتمالي  در خط مشي و مواضع روحاني خواهد بود. با‌اين‌حال تاكنون نشانه‌اي دال بر گردش احتمالي راست به سمت روحاني ديده نشده است. اخيرا جامعه روحانيت مبارز به ديدار حسن روحاني از اعضاي اين تشکل رفته‌‌اند و دغدغه‌هاي خود را با او در ميان گذاشته‌اند. آنها از روحاني خواسته بودند تا دوباره در جلسات جامعه روحانيت شرکت کند.

اصولگرايان گفتند روحاني به شرط برگزاري جلسات در پاستور با اين موضوع موافقت کرده است. بااين‌حال برخي ديگر از طيف‌هاي جريان راست، از جمله جريان پايداري و برخي چهره‌هاي آنان همچنان در طيف منتقدان روحاني هستند.اين انتقادات هم‌زمان با تحرکات طرف آمريکايي درباره برجام هم شدت و ضعف مي‌گيرد اما هميشه وجود دارد. احتمالا براي روشن‌شدن آنچه مدنظر آشنا بوده، زمان لازم است.