طرح عبور از روحانی؛ بله یا خیر؟

تحلیل و بررسی واقعیتِ فضای سیاسی که منجر به حمایت طیف های مختلف فکری و سیاسی از روحانی و انتخاب او به عنوان رئیس جمهور شد، نکته قابل توجهی را به دست می‌دهد که می توان از آن به عنوان حلقه مفقوده تحلیل‌ها و دیدگاه‌های همه کسانی-اصلاح طلبان در معنای عام- یاد کرد که طرح «عبور از روحانی» در ذهن آنها جا خوش کرده است. پُرواضح است که به دولت روحانی و مجموعه‌ دست اندرکار وی نقدهایی وارد است، اما فراموش کردنِ «شرایط» و «زمینه‌هایِ» انتخاب روحانی -توسط تحلیل‌گران- قابل نقد است. اگر به زمانه و زمینه‌«ضرورتِ» انتخاب روحانی به‌عنوان گزینه نهایی برگردیم، به این نتیجه خواهیم رسید که طرح «عبور از روحانی» امری بی معنی یا دست کم خواسته‌ای نامعقول در شرایط کنونی خواهد بود.

ضرورت حمایت و نقد اصلاحات از روحانی

اصلاح‌طلبان با حمایت بی قید و شرط در یک شرایط خاص از روحانی حمایت کردند و با تمام استراتژی و توان خود در پی آن بودند تا بتوانند روحانی را پیروز انتخابات کنند. و بر کسی پوشیده نیست که این انسجام و وحدت تشکیلاتی نیروهای اعتدالی و اصلاح طلب در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، نتیجه داد.

اکنون اصلاح طلبان این حق را دارند که از اعتبار و سرمایه ای که پای روحانی هزینه کرده اند، مراقبت کنند و در تقویت آن روحانی را مورد نقد و بررسی قرار بدهند. چون هرگونه نقد یا حمایت اصلاح طلبان از روحانی، ارتباط مستقیمی با عملکرد او دارد. اصلاح طلبان حق دارند روحانی را نقد کنند چون همانگونه که روحانی به حمایت اصلاح طلبان توانست درصد زیادی از پیروزی میدان رقابت را به نام خود کند، و از طرفی اگر عملکرد دولت روحانی خوب نباشد، بدون شک اصلاح طلبان هم در این عملکرد ضعیف دخیل هستند. پس ضعف عملکرد روحانی ضعف عملکرد اصلاح طلبان نیز هست. 

از سوی دیگر اصلاح طلبان حق دارند حمایت کنند و پیگیر مطالبات بحق مردم و محقق کردن آنها باشند، چون انتخاب روحانی نتیجه یک تحلیل و بررسی درونگرای حزبی و ائتلاف با برخی چهره‌های سیاسی تاثیرگذار بوده است. که خروجی آن حسن روحانی شد. لذا اصلاح طلبان در چنین شرایطی باید به همان میزان حامی و پشتیبان ضعف و قدرت روحانی باشند که یک شخص با پیشینه اصلاح طلبی تام و تمام گزینه شان بود. اما عدم تحقق برخی از خواسته ها و مطالبات، نباید طرح عبور را کلید بزند. در حالی که روحانی چندی پیش در نشست کمیته تعامل شورای‌عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان، بر ضرورت همکاری اصلاح‌طلبان با دولت تاکید کرد. 

فراموش کردن «ضرورت» ها

آنچه ضرورت دارد این است که کسانی که سودای عبور از روحانی را در سر می‌پرورانند، بدانند که روحانی «کاتالیزور عبور» بود. و سعیدحجاریان به عنوان یکی از تئوریسین های اصلاحات در اهمیت «ضرورت انتخابِ» روحانی، طی یادداشتی تحت عنوان «تحلیل انتخابات ۹۶»در ایلنا از اهمیت عادی سازی نوشت، وی با ذکر اینکه مردم قصد ندارند از حالت نرمال خارج شوند (چون تحمل شوک ندارند) گفت و تصریح کرد: « اعتقاد دارم در این انتخابات هر فرد یا جناحی که خلاف این مسیر حرکت کرد، بازنده بود چرا که اساساً در وضعیت گذار به شرایط نرمال (یا زیست در شرایط نرمال) هر که بخواهد اوضاع را آشوب‌ ناک کند، بازنده است.» این در حالی است که یکی از بزرگترین چالش ها و درگیری های فکری اصلاح طلبان انتخاب رئیس جمهوری بود که بتواند به تداوم اصلاحات و عبور آنها از گردنه سختی که در پی اتفاقات ۸۸ به وجود آمد کمک کند.

فرصت انتخاب در سایه انتخاب

درست پس از به سلامت عبور کردن از این وضعیت خاص بود که اصلاح طلبان توانستند در سایه انتخابشان به دیگر مسائل مهم بپردازند. و همانگونه که شاهد بودیم، یکی از نتیجه ها و دستاورد‌های این «ضرورت انتخاب»، رسیدن به سه تئوری کوتاه مدتِ «لیست واحد»، استراتژی«تکرار» و «اجماع بزرگان» بود. باز به یادداشت سعید حجاریان رجوع کنیم تا بر اهمیت ضرورت سه تئوری کوتاه مدت ذکر شده تاکید کرده باشیم.

وی در ادامه یادداشتی که ذکر شد، ضمن اشاره و تاکید بر «تداوم کارایی مثلث (اجماع بزرگان-لیست واحد-تَکرار» آورده است که «باید گفت مادامی‌که در کشور قطب سومی به‌وجود نیاید و اتفاق پیش‌بینی نشده‌ای رخ ندهد، آلترناتیوی متصور نیست و حتی بر کیفیت رای‌آوری جریان اصلاحات نیز افزوده خواهد ‌شد. این امر برای هر دو جریان آثار مثبت و منفی در پی دارد که پیش‌تر در گفت‌و‌گویی به تبعات آن از جمله تقسیم نشدن کرسی‌ها به تناسب وزن جناح‌های سیاسی اشاره کرده و راه‌حلی با عنوان «پارلمان ملی» پیشنهاد داده بودم.»

فراموش کردن زمانه و زمینه‌ «ضرورت انتخاب» روحانی توسط اصلاح طلبان دو چیز را نشان می دهد، اینکه : ۱- اگر اصلاح طلبان، بودن روحانی را به ضرر خود می دانند که در این صورت نیاز به گزینه‌ای بهتر از روحانی ضرورت پیدا می کند. ۲- حتما آلترناتیوی برای ریاست جمهوری آینده در نظر دارند، که این گونه مطمئن، طرح عبور را مطرح می کنند. گرچه بزرگان اصلاحات تا کنون موافق طرح عبور از روحانی نبوده اند چون هنوز خبری از هسته اصلی و بزرگان اصلاح طلب، مبنی بر عبور از حسن روحانی باشد در جایی منتشر نشده است. 

اما لازم است گفته شود که آن طیف از اصلاح طلب، که ایده طرح عبور را عنوان کرده اند، اگر بخاطر این است که روحانی نتوانسته است انتظارات انها را برآورده کند، باید بپذیرند که در انتخاب خود شکست خورده اند، چرا که شکست روحانی و اصلاح طلبان یکیست...

محسن جلیلی