بررسی آینده سیاسی معاون اول ریاست جمهوری

اسحاق جهانگیری با حضور و نقشی که در مناظرات ریاست جمهوری ۹۶ داشت، توانست توجه اقشار عمومی جامعه را به خود جلب کند، البته پیش از آن هم به عنوان معاون اول ریاست جمهوری در بدنه دولت نقش فعالی داشت اما پس از این نقش آفرینی در مناظرات بود که در میان مردم شناخته شد و توانست خود را به عنوان یک سیاست‌مدار کارکشته به اثبات برساند.

به رغم اینکه اسحاق جهانگیری از کاندیداتوری ریاست جمهوری به نفع حسن روحانی کنار کشید اما اتفاقات سیاست داخلی کشور و رویکرد دولت دوازدهم به سمت و سویی رفت که برخی کارشناسان سیاسی از این چهره به عنوان برگ برنده جریان اصلاحات در انتخابات آینده یاد می‌کنند. یا این اوصاف، اینکه ما در سال‌های آتی معاون اول ریاست جمهوری را در چه جایگاهی خواهیم دید، همچنان جای سوال است و باید دید آینده سیاسی چهانگیری چگونه رقم خواهد خورد.

با نگاهی گذرا به سوابق اسحاق جهانگیری به راحتی می‌توان به این نکته پی برد که وی از ابتدای فعالیت های خود سمت‌های گوناگون اجرایی را پشت سرگذاشته است، همین امر تمایل وی برای ادامه فعالیت‌های خود به عنوان رئیس قوه مجریه که بالاترین سمت اجرایی است را چندان دور از ذهن نشان نمی‌دهد و حتی شخصا در مناظرات ۹۶ به این نکته اشاره کرد. اما روند انتخابات ۹۶ به سمتی رفت که جهانگیری به سود روحانی کناره گیری کرد . با این وجود، همین حضور کوتاه مدت در مناظرات منجر شد تا بخش دیگری از توان خود در عرصه سیاست را به نمایش بگذارد. با این اوصاف، چندان دور از ذهن نبود که فعالان اصلاح طلب بخواهند از ظرفیت‌های بالای او در سال‌های آتی استفاده بیشتری داشته باشند.

این روزها یکی از مسائل اصلی در عرصه سیاست پیرامون نامزد اصلاح طلب است که در انتخابات۱۴۰۰ شرکت خواهد کرد. در این میان، یکی از گزینه‌هایی که همواره از سوی طرفداران این جران سیاسی مطرح می‌شود اسحاق جهانگیری است، حتی برخی حضور جهانگیری در مبارزات انتخابات ۹۶ را تمرینی برای انتخابات آینده ارزیابی کردند، با وجود این پیش‌بینی‌ها زمان زیادی تا انتخابات ۱۴۰۰ مانده است. بنابراین نمی‌توان با قاطعیت در این باره صحبت کرد و باید بنابر اقتضای شرایط تصمیم گیری کرد. کارشناسان سیاسی در کنار پیشنهاد مشارکت اسحاق جهانگیری در انتخابات ۱۴۰۰ احتمال‌های دیگر را هم در خصوص آینده سیاسی وی مورد بررسی قرار می‌دهند.

به عنوان مثال، یکی از چهره‌های اصلاح‌طلب معاون اول ریاست جمهوری را بهترین سرلیست برای انتخابات سال ۹۸ مجلس شورای اسلامی دانست و می‌توان این موقعیت را سکویی مناسب برای دستیابی به مقام ریاست جمهوری تلقی کرد. احمد شیرزاد کارشناس سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با «ابتکار» در همین خصوص عنوان کرد: « برنامه‌ریزی درازمدت در هر نهاد و سازمانی اتفاق خوبی محسوب می‌شود اما در سطوح سیاسی در هیچ جای دنیا اینگونه نیست که از سه سال قبل از برگزاری انتخابات برنامه ریزی به طور دقیق صورت گیرد و مشخص شود که آقای جهانگیری گزینه ای مناسب برای سرلیستی انتخابات مجلس است و یا اینکه برای انتخابات ۱۴۰۰ منتظر بماند و من فکر می‌کنم که مسئله نامزدی وی در انتخابات مجلس اتفاق نمی‌افتد.»

اسماعیل گرامی مقدم سخنگوی حزب اعتماد ملی هم در گفت وگو با «ابتکار» با ادبیاتی مشابه اظهار کرد: « هنوز زود است که بخواهیم به صورت قطعی در این خصوص صحبت کنیم در شرایط کنونی این چهره سیاسی در سمت معاون اولی ریاست جمهوری فعالیت دارد و بسیار هم موفق عمل می‌کند.»

جایگاه جهانگیری در میان اصلاح‌طلبان

با اینکه هنوز آینده سیاسی اسحاق جهانگیری مشخص نیست اما هیچ کس منکر اهمیت و نقش پررنگی که این فرد می‌تواند درجبهه اصلاحات داشته باشد، نیست. تاجایی که شیرزاد بیان کرد: «به طور قطع آقای جهانگیری یک وزنه بسیار مهم در جبهه اصلاحات محسوب می‌شود و امیدواریم که بازنشستگی سیاسی هم نداشته باشد البته در مجموع چنین چیزی را در سیاست قبول ندارم. به هر حال آقای جهانگیری در شرایطی است که ظرفیت لازم برای کار سیاسی را دارد اما اینکه در آینده در چه حوزه‌ای وارد این قضیه می‌شود کاملا بستگی به شرایط آن زمان دارد و تصمیم گیری قطعی در خصوص حضور و یا عدم حضور وی در انتخابات مجلس حداقل یک سال دیگر صورت می‌گیرد. البته انتخابات ریاست جمهوری خیلی دورتر است و چند سال وقت داریم، بنابراین نمی‌توان قاطعانه نظر داد.»

گرامی مقدم با بیان اینکه آقای جهانگیری یکی از چهره‌های خوش نام جمهوی اسلامی است، گفت: « این فرد از گذشته تا به امروز در زمینه اجرایی موفق عمل کره است و با چنین رویکردی توانسته است شهرت و محبوبیتی به دست بیاورد و در این روزها هم این شهرت بیشتر شده است. در حقیقت آقای جهانگیری تا به امروز در هر سمت و جایگاهی که قرار گرفته‌اند، به دلیل قدرت، فهم بالا و صداقت در عمل توانسته که مورد قبول بسیاری از شخصیت‌ها و چهره‌های سیاسی قرار گیرد و در این اتفاقات اخیر که ایثار کرد و به عنوان نامزد اصلاح‌طلب خود را معرفی کرد و باعث شد تیرهای بالایی که به آقای روحانی می‌خورد اصابت نکنند و خود را سپر بلای ریاست جمهوری قرار داد و با این عمل جریان اصلاحات را ازیک پیچ مشکل و دشواری نجات داد و با فداکاری آقای جهانگیری بود که در انتخابات ۹۶ روحانی و جریان اصلاحات بر نامزدهای اصولگرا پیروز شدند.» وی تصریح کرد:

«با این توان و قابلیتی که آقای جهانگیری در حوزه اجرا و سیاسی پیدا کرده‌اند، قطعا در آینده امید اصلاح طلبان به این چهره سیاسی خواهد بود اما مسائل سیاسی و رقابت‌های آینده به طور صد در صد قابل پیش بینی نیستند که بگوییم آینده سیاسی وی دقیقا به کدام سمت و سو خواهد رفت.» سخنگوی حزب اعتماد ملی خاطر نشان کرد: «در این میان آنچه که قطعی است و می‌توان مطمئن بود، این است که آقای جهانگیری می‌تواند ایفاگر نقش بسیار مهمی در آینده سیاسی اصلاح‌طلبان باشد و امیدی برای جریان اصلاحات محسوب می‌شود و این اتفاق ممکن است در دولت، مجلس و یاهر سمتی دیگری رخ دهد، حضور و اهمیت وی قطعی است.

بنابراین باید ببینیم که متغیرهای سیاسی چگونه پیش خواهند رفت تا بتوان ازظرفیت‌های آقای جهانگیری به بهترین شکل ممکن استفاده کرد.» گرامی مقدم در بخشی دیگر از صحبت‌های خود با دفاع و یادآوری از فداکاری‌هایی که جهانگیری برای دولت روحانی داشته است، مطرح کرد: « به نظرمن آقای جهانگیری به دلیل اقدامی شایسته و ایثارگرانه‌ای درانتخابات ۹۶ داشتند این شخصیت سیاسی باید مورد توجه آقای روحانی قرار می‌گرفت و نقطه اتکای دولت دوازدهم این فرد می‌شد اما با تغییر رویه ای که آقای روحانی داشتند به سوی اصولگرایان معتدل روی آوردند و با همین رویکرد دولت دوازدهم درنهایت دچار مشکلات بسیاری شد.»

احتمال تکرار تجربه عارف

لازم به یادآوری است که درخششی که اسحاق جهانگیری در مناظرات ریاست جمهوری داشت در سال‌های گذشته با محمدرضا عارف نیز اتفاق افتاده بود. عارف هم در جریان مناظرات انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ از مقبولیت خاصی در میان مردم برخوردار شد اما رویکردی که این چهره سیاسی در سال‌های بعد دنبال کرد منجر به تداوم این مقبولیت در میان مردم نشد. به همین جهت نگرانی‌هایی در خصوص آینده جهانگیری مطرح می‌شود. شیرزاد در رابطه با شباهت‌های این دو شخصیت عنوان کرد: « این دو شخصیت به هیچ وجه با یکدیگر قابل مقایسه نیستند، آقای عارف چهره سیاسی بسیار مهمی محسوب می‌شود و ظرفیت‌های بسیار زیادی دارد اما اینکه به عنوان رهبر یک فراکسیون و گرداننده مجلس باشد انتخاب درستی نبود.

در این مورد چندان امیدوار نبودم و سابق بر این هم گفته بودم که آقای عارف چنین قابلیتی ندارد و صرفا می‌تواند به عنوان یک نماینده مجلس به وظایف خود بپردازد و اگر کم لطفی هم نکنیم آقای عارف اقدامات مطلوبی دارد اما به دلیل فضای رسانه‌ای منفی که علیه وی وجود دارد این اقدامات دیده نمی‌شود و این مسئله هم به بی‌انصافی برخی تحلیل‌گران بازمی‌گردد.» وی در ادامه افزود: «درمقابل آقای جهانگیری از نظر شخصیتی متفاوت است و وی می‌تواند با درخشش خوبی حضور پیدا کند و به عنوان مثال می‌توان به صحبت‌های آقای جهانگیری پس از اعتراض‌های اخیر اشاره کرد، وی در بخشی از صحبت‌های خود گفت، کسانی که قائله را به پا کردند هم بی نصیب نمی مانند و دود این اتفاق به چشم خودشان هم خواهد رفت.

این جمله‌های کوتاه، بسیار کلیدی بود و نقش دولت را زنده کرد و منجر به این شد که بخش‌های مختلف حاکمیت تا حدودی واقع بینانه‌تر با مسئله برخورد کند.» وی در ادامه افزود: « درمجموع، آقای جهانگیری گاهی اوقات چنین درخشش‌هایی دارد، شاید هم رسانه‌ای نشود اما این قبیل اقدامات وی است که نشان می‌دهد ظرفیت بسیار بالایی در این فرد وجود دارد و می‌تواند در عرصه سیاست نقش‌آفرین باشد و من فکر می‌کنم این نقش بسیار جدی و مهم خواهد بود و به صورت قطعی می‌توان بر روی این فرد حساب باز کرد.»

گرامی مقدم هم با بیان اینکه آقای عارف و جهانگیری هردو مدیران لایقی هستند و این شخصیت‌های سیاسی و اجرایی با توجه به شرایط و زمان نقش خود را ایفا می‌کنند، اظهار کرد: « این دو چهره بنابرشرایط و آنگونه که ایجاب می‌کند به فعالیت می‌پردازند و هردو چهره‌های مهمی برای کشور و جریان اصلاحات محسوب می‌شوند. اما در مجموع، سیاستمداران باید مناسبات خود را با ملت به گونه‌ای حفظ کنند تا مردم آنها را از خود بدانند.‌بنابراین، باید با حفظ چارچوب‌های نظام دغدغه‌های مردم را مطرح کنند. مشکلات مردم باید برای این افراد اولویت نخست باشد که این امر در خصوص آقای جهانگیری و عارف صدق می‌کند.»

با توجه به مصاحبه‌هایی که با کارشناسان سیاسی صورت گرفته است به سادگی می‌توان به اهمیت حضور اسحاق جهانگیری در حیات و پیروزی جریان اصلاحات پی برد. معاون اول ریاست جمهوری به دلیل سابقه اجرایی و محبوبیت و مقبولیتی که در میان مردم و سیاستمداران دارد، قطعا در سال‌های آتی در عرصه سیاست حضور پر رنگ تری خواهد داشت، اما اینکه در کجا و در چه سمتی اسحاق جهانگیری را خواهیم دید، مشخص نیست.

زهره احدی