پیشنهاد حسن روحانی برای برگزاری همه‌پرسی، در روزهای گذشته واکنش‌های متعددی را از سوی چهره‌های سیاسی به همراه داشته است. محمد غرضی، وزیر دولت سازندگی که به گفته خودش شاهد برگزاری چند رفراندوم بوده می‌گوید همه‌پرسی در صورتی مفید است که از سوی مردم مطرح شود نه اینکه درخواست مقامات باشد.
نظرتان درباره پیشنهاد آقای روحانی برای برگزاری همه‌پرسی چیست؟
من چندین رفراندوم را شاهد بودم؛ رفراندوم مرحوم دکتر مصدق برای انحلال مجلس هفدهم، رفراندوم ششم بهمن سال ۱۳۴۱ برای انقلاب شاه و ملت و همچنین رفراندوم ۱۲ فروردین سال ۱۳۵۸. عرض من خدمت جوانان این است که رفراندوم درصورتی‌که درخواستش از ناحیه مردم باشد مفید اما درصورتی‌که درخواستش از سوی مقامات باشد مضر است. هم مرحوم مصدق و هم شاه از مقامات بودند و درخواست کردند که رفراندوم شود و هر دو هم مأیوس شدند.
مرحوم مصدق با کودتای ۲۸ مرداد ساقط شد و شاه هم بعد از رفراندوم ۶ بهمن با ۱۵ خرداد ۴۲ گرفتار شد که دیگر نجات هم پیدا نکرد. اینجا صحبت این است که رفراندوم را مردم می‌کنند؛ یعنی در رفراندوم سال ۵۷ مردم قبل از اینکه صندوق‌های رأی بیاید رأی خود را داده بودند بنابراین فاعلش مردم بودند درحالی‌که فاعل دو رفراندوم قبلی مقامات بودند. توصیه‌ام به کسانی که فکر می‌کنند رفراندوم کمکی به اشخاص، تئوری‌ها یا به گروه‌ها یا به احزاب می‌کند این است که آنها می‌توانند بخشی را از جامعه را با خود همراه کنند ولی تمام جامعه را نمی‌توانند همراه کنند لذا در تناقض قرار می‌گیرند و گرفتار می‌شوند بنابراین وقتی عامه مردم با مطلبی موافق باشند رفراندوم آن مفید است اما اگر فقط بخشی از جامعه با رفراندوم موافق است پیداست که دچار گرفتاری‌های بسیار می‌شوند؛ به عبارت دیگر هم کسانی که رفراندوم را برگزار می‌کنند و هم کسانی که مخالفت می‌کنند دچار ضررهای وسیعی می‌شود.
شما می‌گویید رفراندوم در صورتی مفید است که از سوی مقامات مطرح نشود و درخواست مردم باشد؛ آیا پیشنهادی که در شرایط از سوی روحانی مطرح‌شده درخواست مردم هم هست؟
آقای روحانی مطرح کردند و ایشان هم از مقامات است؛ وقتی مقام مطرح می‌کند جوابش را به شما دادم که چه می‌شود.
منظورتان از اینکه مردم خودشان مطرح کنند چیست؟
۱۵ خرداد که شد مردم پشت کردند به حکومت شاهنشاهی و در ۲۲ بهمن مردم رأی دادند به رفراندوم. شکل اداری‌اش هم در ۱۲ فروردین انجام شد. امروز شما چنین استنباطی از مردم دارید؟
نمی‌شود اعتراضات اخیر را به‌نوعی درخواست مردم برای برگزاری رفراندوم بدانیم؟
درست است که اعتراضات بود اما تقابلش هم بود. اگر اعتراضات را بفهمیم می‌بینیم که بخشی از مردم اعتراض دارند اما در مقابل بخش دیگری از مردم هم در مقابلش بودند؛ بنابراین جواب روشن است.
اگر شما رفراندوم را اینطور تعریف می‌کنید پس چرا قانون‌گذاران اصل ۵۹ قانون اساسی را اینطور تدوین کردند؟
قانون اساسی بعد از ۱۲ فروردین نوشته شد و دو رفراندوم قبلی قبل از قانون اساسی در سال ۳۲ و ۴۱ انجام شده بود. من در مجموعه مذاکرات قانون اساسی هم حضور داشتم و هم اظهارنظر می‌کردم و با تمامی کسانی که قانون اساسی را نوشته‌اند هم آشنایی داشتم و صحبت می‌کردم؛ از جمله با مرحوم طالقانی، بهشتی و آقای منتظری و غیره؛ این مسئله که رفراندوم خواست عامه مردم باشد در ذهن خبرگان قانون اساسی بود ولی اینکه خواسته بخشی از مردم باشد اصلاً در ذهنشان نبود. مصدق بعد از رفراندوم ساقط شد، یا شاه آمد رفراندوم کرد و با ۱۵ خرداد روبرو شد. اگر شاه رفراندوم نمی‌کرد با ۱۵ خرداد مواجه نمی‌شد. من سؤالم این است پشت ذهن آقای روحانی در این مسئله جز این نیست که یک گروهی بر گروه دیگر غالب شوند. پشت ذهن آقای روحانی همین است و او می‌خواهد کاری کند که گروهی بر گروه دیگر قالب شود. اینکه رفراندوم نمی‌شود.
خوب در نهایت مردم انتخاب می‌کنند که به چیزی رأی بدهند یا ندهند.
عامه مردم نه گروه‌های سیاسی. مشروطه خواست عامه مردم بود، ملی شدن صنعت نفت خواست عامه مردم بود، ۲۲ بهمن خواست عامه مردم بود و بعد شکل اداری‌اش در ۱۲ فروردین انجام شد. اینکه شما بخواهید تناقضات اجتماعی را در کشور توسعه دهید جز به عقب‌افتادگی کشور کمک نمی‌کنید.
- 19
- 3
