در ابتدا بیماری دلیل اصلی استعفای شهردار تهران اعلام شد اما پس از اظهارنظر اخیر محمدعلی نجفی مبنی بر بیان دلایل استعفایش در روز یکشنبه، جنبه سیاسی بودن تصمیم ایشان پررنگ شد. صادق زیباکلام تحلیلگر مسئل سیاسی یک روز قبل از تصمیم‌گیری شورای شهر درباره استعفای نجفی با آرمان به گفت‌وگو پرداخت که در ادامه می‌خوانید.
گمانه‌زنی‌های زیادی درباره دلیل استعفای آقای نجفی مطرح است؛ از بیماری ایشان تا فشارهای سیاسی. دلیل این تصمیم شهردار تهران را چه می‌دانید؟
واقعیت این است که آقای نجفی از روز نخست که شهردار شد از ناحیه اصولگرایان زیر فشار بود. دسته نخست، فشارهای وارده بر ایشان از دوران ریاست اصولگرایان بر شورای شهر و شهرداری است. آقای قالیباف و اصولگرایان، تعداد افراد زیادی را ظرف ۱۲ سال گذشته به اشکال و عناوین مختلف وارد شهرداری کردند و حتی در چندماه منتهی به انتخابات ریاست جمهوری به دلیل آنکه می‌دانستند بازنده هستند، چندین هزار نفر را از استخدام قراردادی تبدیل به استخدام رسمی کردند تا در برهه‌هایی که خودشان در رأس کار نیستند، کسی نتواند این افراد را کنار بگذارد. بنابراین یک مشکل اساسی آقای نجفی یا هر فرد دیگری که جای ایشان بیاید، این است که با خیل عظیم نیروهای مازاد مواجه می‌شود که آقای قالیباف استخدام کرده و اغلب هم توانمندی لازم را ندارند و شهرداری هم نیازی به آنها ندارد.
باید توجه داشت روزی که اصولگرایان شهرداری و شورای شهر تهران را تحویل گرفتند تعداد پرسنل شهرداری حدود ۳۵ هزار نفر بود و دوازده سال بعد یعنی روزی که قالیباف، شهرداری را تحویل اصلاح‌طلبان داد، تعداد کارکنان شهرداری به بالای ۷۰ هزار نفر رسیده بود. شهرداری باید بخش عمده‌ای از درآمد خود را صرف پرداخت حقوق این نیروها کند و ماهیانه حدود ۵۵۰ میلیارد حقوق پرسنل شهرداری است که در سال نزدیک ۶ هزارمیلیارد تومان می‌شود. این در حالی است که کل بودجه سازمان محیط زیست با ۶ هزار پرسنل به ۵۰۰ میلیارد تومان هم نمی‌رسد. بدهی‌های سنگینی که قالیباف و اصولگرایان به بار آورده‌اند فشار دومی است که بر شورای شهر و آقای نجفی تحمیل شد. رقم دقیق این بدهی‌ها را نمی‌شود تعیین کرد اما شهرداری تهران هزاران میلیارد تومان بدهکار است که همه این بدهی‌ها میراث اصولگرایان و قالیباف است.
علت اقدامات قالیباف مانند استخدام‌های زیاد و بدهی‌های فراوان چه بود، واقعا نیاز شهرداری بود؟
به عنوان یک قاعده کلی نانوشته، هرجا اصولگرایان حاکم هستند هیچگونه پاسخگویی وجود ندارد. زمانی هم که آقای قالیباف شهردار بود پاسخگویی وجود نداشت و چون شورای شهر هم دست اصولگرایان بود ایشان هرکاری می‌خواست انجام می‌داد و هر فردی را استخدام می‌کرد. شورای شهر قبلی باید به مسائل مالی رسیدگی می‌کرد، مانع استخدام‌های بیهوده می‌شد و از قالیباف درباره این موارد توضیح می‌خواست اما این کار انجام نشد چرا که اکثریت شورا اصولگرا بودند و آقای قالیباف هم به شکلی آنها را با خود همراه کرده بود.
برخی افراد، فشارهای سیاسی وارده بر روند کاری شهرداری تهران را علت اصلی استعفای نجفی ذکر می‌کنند. این عامل چقدر موثر بوده است؟
بله. همانطور که اشاره کردید، بخشی از فشارهای وارده بر شهردار اصلاح‌طلب و شورای شهر تهران متاثر از این بود که اصولگرایان به‌ویژه طیف تندروی آنها به هیچ نحوی حاضر نبوده و نیستند با شورای شهر و شهرداری جدید تهران همکاری کنند. علاوه بر این حتی اگر سنگی هم در دست داشتند به دلیل بغض و کینه‌ای که به اصلاح‌طلبان دارند، آن را جلوی پای آقای نجفی انداختند که ایشان با سر به زمین بخورد. درواقع از همان روز اول که شورا به دست اصلاح‌طلبان افتاد و خواهان انتخاب شهردار اصلاح‌طلب شدند، اصولگرایان شمشیر را از رو بستند و نشان دادند به هیچ وجه تحمل حضور اصلاح‌طلبان در شورای شهر را ندارند. به‌عنوان مثال اصولگرایان از ماجرای برج میلاد، جنجال‌آفریدند و آقای نجفی را با مشکل مواجه کردند در صورتی که اگر زمان احمدی‌نژاد و قالیباف این مراسم برگزار شده بود، اصولگرایان اصلا چنین کاری نمی‌کردند و حداکثر در مطبوعات چیزی گفته می‌شد.
تصور می‌کنید آقای نجفی تصمیم درستی اتخاذ کرده است؟
خیر؛ به هیچ وجه. معتقدم آقای نجفی به اتکای رای مردم باید قرص و محکم بایستد و تسلیم فشارهای اصولگرایان نشوند چرا که آنها نشان داده‌اند که بیشتر دنبال منافع خودشان باشد و هر زمان خلاف نفع‌شان باشد نظر دیگران برایشان مهم نیست و می‌گویند باید به تکلیفمان عمل کنیم. آقای نجفی و شورا باید این مساله را در نظر بگیرند که مردم و به‌ویژه اصلاح‌طلبان با امید در انتخابات شورای شهر تهران شرکت کردند و اکنون آقای نجفی به واسطه رای مردم باید ایستادگی کند و به آسانی تسلیم نشود. شهردار تهران از همان روز اول هم می‌دانست اصولگرایان نخواهند گذاشت یک لیوان آب خوش از گلوی هر اصلاح‌طلبی که شهردار تهران شود، پایین برود البته تا جایی که می‌دانم رئیس شورای شهر و سایر اعضا با آقای نجفی همراه بودند و به این خاطر که پای مصالح فردی و قدرت در میان نبود و فقط انگیزه خدمت به مردم و شهر بر شورا حاکم بود.
در این مدت مهمترین اقدام آقای نجفی در شهرداری تهران چه بود؟
به‌رغم حملات سنگین اصولگرایان، مهمترین گامی که شورای شهر برداشت این بود که جلوی بسیاری از هزینه‌های درشتی که در شهرداری صرف می‌شد را گرفت و چرایی و نحوه انجام هزینه‌های دیگر را اعلام کرد. بگذارید یک مثال بزنم. عاشورا برای همه ما مهم است و از کودکی با هیات و سینه‌زنی بزرگ شده‌ایم اما آیا واقعا مردم تهران راضی بودند یا هستند که میلیاردها تومان از بودجه شهرداری برای راهپیمایی هزینه شود؟ متاسفانه این اقدام رخ داد و شهردار سابق در چندسال اخیر میلیاردها تومان از بودجه شهرداری را هزینه کرد. مسلم است که شورای شهر دور قبل هم بی‌اطلاع نبوده که میلیاردها تومان در این زمینه هزینه شده است و کمترین چیزی که می‌توانیم بگوییم این است که یادمان نمی‌آید که شورا اعتراضی کرده باشد یا خواهان رسیدگی بوده باشد. هزینه‌های زیادی نیز صرف بیلبوردهای تبلیغاتی علیه آمریکا، عربستان و یا دیگر موارد سیاسی شد که بیشتر نزدیک به تفکر یک جریان سیاسی در ایران بود. آیا مردم تهران راضی هستند که میلیاردها تومانی که باید صرف شهر و خدمات اجتماعی شهری شود صرف پوسترها و بیلبوردهایی شود که رئیس جمهور آمریکا را شبیه شمر نشان می‌دهد؟ این یقین که مردم می‌خواهند عوارض و مالیاتی که می‌دهند، صرف چنین اموری شود، را قالیباف و چمران و شورای اصولگرا از کجا حاصل کرده بودند؟
مساله کسالت نجفی را تا چه حد وارد می‌دانید و فکر می‌کنید با مساله استعفا ارتباط دارد؟
یقینا آقای نجفی ناراحتی‌هایی از جمله مساله قلبی دارند اما باید توجه داشت که استعفای ایشان به کار شورای شهر لطمه وارد می‌کند و معتقدم نجفی باید تا جایی که می‌تواند در مقابل فشارها بایستد و مردم را ناامید نکند البته شورای شهر هم نباید به آسانی با استعفای ایشان موافقت کند.
در صورت قبول استعفا از جانب شورای شهر، چه فردی را برای تصدی مدیریت شهرداری تهران مناسب می‌دانید؟
من مناسب‌ترین فرد را آقای حسین مرعشی می‌دانم چرا که مدیر با تجربه و توانمندی است و نشان داده امین و پاکدست است. در سمت‌های مختلفی که در سال‌های پس از انقلاب داشته‌اند هم هرگز نام ایشان همراه با مسائل مالی شبهه‌دار گره نخورده است. مهندس محسن هاشمی نیز برای سمت شهرداری تهران بسیار توانمند است و نشان داده که پاکدست است و در ۱۰ سالی که در مترو بود، به‌رغم بی‌حساب و کتاب بودن آنجا تاکنون یک مورد مطلب شبهه‌آمیز در مورد ایشان گفته نشده است. با این حال معتقدم که محسن هاشمی باید در شورای شهر بماند و شورا را از سیاسی کاری بیرون بیاورد و به سمت نهادی که کارش فقط برآوردن خدمات و نیازهای شهری است، سوق دهد. اما از آنجایی که می‌دانم با مرعشی به واسطه نزدیکی ایشان به مرحوم آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی به شدت مخالفت می‌شود آقای صفایی فراهانی هم به نظرم گزینه بسیار خوبی هستند چراکه هم از نظر اجرایی توانمند و پاکدست است و هم اینکه حساسیتی که نسبت به محسن هاشمی و حسین مرعشی به واسطه نزدیکی با آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی وجود دارد، در مورد ایشان وجود ندارد. تندروها حتی از مرده آقای هاشمی هم نمی‌گذرند و همچنان نسبت به ایشان بعض و کینه دارند. لذا با توجه به کمتر بودن حساسیت اصولگرایان به صفایی فراهانی، ایشان ارجحیت دارد و بهتر می‌تواند کار کند چرا که اگر هاشمی یا مرعشی شهردار شوند سنگ‌های زیادی جلوی پای آنها انداخته خواهد شد.
شاهین شکوهی
- 19
- 2
