پس از انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ و معرفی وزرای کابینه دولت اعتدال به مجلس برای گرفتن رای اعتماد، گفته شد که برخی وزرای پیشنهادی برای گرفتن رای اعتماد، دست به دامان رئیس مجلس شده‌اند. موضوعی که منجر به واکنش علی لاریجانی، از تریبون مجلس درباره طرح شائبه این بده بستان شد و گفت که چنین موضوعی صحت ندارد. ولی طرح این موضوع و همچنین تشکیل حزب رهپویان توسط نزدیکان لاریجانی از جمله بهروز نعمتی، احتمال کاندیداتوری لاریجانی برای ریاست جمهوری ۱۴۰۰ را تشدید کرد و مشخص شد که خیزی بلند برای رسیدن به این هدف برداشته است.
نکته‌ای که باعث تقویت این احتمال می‌شود، تغییر رویکرد لاریجانی در قبال اصولگرایان تندرو مجلس یا مواجهه با برخی مصوبات مجلس است. او همانطور که درموضوع برجام به گفته برخی تندروهای مخالف در ۲۰ دقیقه برجام را تصویب کرد، درموضوع CFT هم سعی کرد فضا را به نفع موافقان این لایحه بچرخاند. مسئله‌ای که با نگاه بدبینانه باز می‌تواند به تبانی بین او و دولت تلقی شود. از طرفی هم این عملکرد توانست تا حدی دل برخی اصلاح‌طلبان را نسبت به شیوه مدیریتی او نرم کند و مورد تشویق قرار دهد.
اصلاح‌طلبان هستند بر آن عهد که بستند
ناگفته نماند که اصلاح طلبان طی دو انتخابات ریاست جمهوری گذشته در سال‌های ۹۲ و ۹۶ به دلیل تایید صلاحیت نشدن گزینه رای‌آوری که قابلیت پیروزی در انتخابات را داشته باشد، بر حمایت از حسن روحانی، گزینه اصولگرای اعتدالی ائتلاف کردند. آنها درانتخابات ۹۲ محمدرضا عارف گزینه اصلی خود و در انتخابات ۹۶ اسحاق جهانگیری را که به عنوان گزینه پوششی مطرح شد را به نفع روحانی از گردونه رقابت خارج کردند. مسئله‌ای که توقع می‌رفت بعد از رای‌آوری روحانی با حمایت و پشتوانه سرمایه و پایگاه اجتماعی اصلاح‌طلبان، روی خوشی به مطالبات آنها نشان دهد. ولی طبق مشاهدات، رئیس‌جمهوری منتخب مورد حمایت جریان اصلاح‌طلبی تنها آورده‌اش برای اصلاح‌طلبان انتقادات تندی بود که رقبای انتخاباتی به دلیل مشکلات اقتصادی و ضعف عملکرد برخی وزرا نثار اصلاح‌طلبان کردند. هر چند روحانی بارها اعلام کرد که اصلاح‌طلب نیست ولی خوب و بدش به پای این جریان فکری نوشته شد و اصلاح‌طلبان هم تاکنون سعی داشته‌اند از زیر بار مسئولیت حمایت خود از روحانی شانه خالی نکنند.
اصلاح‌طلبان باز اعتماد می‌کنند؟
البته سوالی که اینجا مطرح است اینکه «آیا در صورت جدی بودن تصمیم لاریجانی برای حضور در انتخابات ۱۴۰۰ آیا باز اصلاح‌طلبانی که به دلیل حمایت از روحانی اعتماد عمومی نسبت به آنها هم مخدوش و کم رمق‌تر از قبل شده است، باز حاضر خواهند شد به دلیل نبود گزینه رای آور خود، این بار هم از یک اصولگرای دیگر که اخیرا سعی کرده است خود را از نظر مشی اعتدالی نشان دهد و به خاستگاه‌های آنها نزدیک شود حمایت کنند؟»
احتمال دارد اصلاح‌طلبان از لاریجانی حمایت کنند
گفتنی است با تغییر رویکرد و مشی لاریجانی در نحوه مدیریت مجلس و حمایت از برخی لوایح خاص و کمک مستقیم و غیرمستقیم در رای‌آوری این لوایح احتمال نامزدی او در انتخابات ۱۴۰۰ جدی‌تر شده است. حتی همانطور که اشاره شد این مشی مورد استقبال برخی اصلاح‌طلبان بیرون و درون مجلس هم قرار گرفته است. از جمله اصلاح‌طلبانی که شیوه مدیریتی لاریجانی را تحسین‌برانگیز می‌دانند محمود صادقی، عضو فراکسیون امید مجلس است. او در گفت‌وگویی با دفاع از مدیریت لاریجانی در مجلس و حرفه‌ای خواندن آن درباره احتمال حمایت اصلاح‌طلبان از لاریجانی در انتخابات ریاست جمهوری اظهاراتی را بیان کرده است.
این عضو فراکسیون امید در پاسخ به احتمال حمایت اصلاح‌طلبان از لاریجانی در انتخابات ۱۴۰۰ که اخیرا بارها توسط برخی اصلاح‌طلبان بیان شده، می‌گوید: «این احتمال را رد نمی‌کنم که اصلاح‌طلبان در انتخابات ۱۴۰۰ ناگزیر به حمایت از فردی با ویژگی‌های آقای لاریجانی شوند.» او افزود: «فضای سیاسی در ایران بسیار سیال و غیرقابل پیش‌بینی است به طوری که کسی یک یا دو هفته مانده به انتخابات ریاست جمهوری فکر نمی‌کرد کاندیدای اصلاح‌طلب به نفع روحانی کنار رفته و همه به او رای دهند هرچند که از رای خود هم دل خوشی نداریم.» صادقی ادامه داد: «به هرحال شرایط سیاسی به گونه‌ای است که گاهی برای تصمیم‌گیری به جایی می‌رسیم که چاره‌ای جز رای دادن به یک فرد را نداریم. اینکه آقای لاریجانی نگاهی به انتخابات ریاست جمهوری داشته باشد موضوع محتملی است؛ از آن طرف این احتمال را رد نمی‌کنم که اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست جمهوری ناگزیر به حمایت از فردی با ویژگی‌های او شوند.» این نماینده اصلاح‌طلب مجلس دهم تصریح کرد: «درعین حال با توجه به تجربه نه چندان موفق حمایت اصلاح طلبان از روحانی به ویژه در دولت دوم او که باعث تنزل سرمایه اجتماعی اصلاح‌طلبان شد راهبرد تعامل با جناح اعتدالی یا اصولگرای میانه نیاز به تامل و دقت نظر بیشتری دارد.» او در عین حال تاکید کرد: «همه چیز به شرایط بستگی دارد، چون در عالم سیاست نمی‌توان موضوعات را صفر و صدی مطرح کرد به خصوص از این جهت که اصلاح‌طلبان همواره با محدودیت‌هایی مواجهند و باید انعطاف‌پذیری داشته باشند. نمونه آن انتخابات مجلس است که اکثر کاندیداهای اصلاح‌طلبان حذف شدند.»
صحبت درباره انتخابات ۱۴۰۰ زودهنگام است
البته جلال میرزایی، رئیس کمیته سیاسی فراکسیون امید در این باره به «ابتکار» گفت که صحبت درباره انتخابات و گزینه مورد حمایت اصلاح‌طلبان در این شرایط که کشور با خطرات خارجی مواجه است اولویت اصلاح‌طلبان نیست و نباید زودهنگام فضای کشور را انتخاباتی کنیم.
این نماینده اصلاح‌طلب مجلس تاکید کرد: «صحبت در این مورد را فعلا به صلاح نمی‌دانم چرا که ممکن است براندازان این بهانه را به دست بیاورند که بگویند کشور در شرایط بحرانی است ولی اصلاح طلبان به فکر قدرت و انتخابات آینده‌اند. مگر مشکل امروز ما انتخابات ۱۴۰۰ است؟! اصلاح طلبان باید دغدغه امروزشان حفظ پایگاه اجتماعی از طریق حل مشکلات کشور باشد. این موضوع زود است و نباید خودمان را روی گزینه‌های انتخابات آینده متمرکز کنیم.» نماینده مردم ایلام در مجلس تصریح کرد: «باید دغدغه جریان اصلاح‌طلب تمرکز روی حل مشکلات مردم از طریق راهکارهای عینی باشد تا بتواند به برون رفت از مشکلات کمک کند.» او در عین حال تاکید کرد:«به نظرم رقبا و جریانات خاص می‌خواهند ما را مشغول چنین بحث‌های زودهنگامی کنند تا دولت را ناکارآمد نشان دهند و به واسطه تمرکز روی این ناکارآمدی به سادگی بتواند دوباره بدون هیچ مشکلی به قدرت برگردند و زیان‌های بیشتری به کشور برسانند.» رئیس کمیته سیاسی فراکسیون امید در عین حال با تاکید بر اینکه «درست است آقای روحانی رای اصلاح‌طلبان را در انتخابات گرفته است، ولی استراتژی او تقویت اعتدالگرایان است»، افزود: «آقای روحانی را همه به عنوان جریان اعتدال می‌شناسند و خودش هم گفته است پیمانی با اصلاح‌طلبان نبسته است. ولی اصلاح طلبان چون از او حمایت کرده اند مطالباتی دارند ولی دکتر روحانی ضرورتی برای پاسخ به این مطالبات نمی‌بیند. اما چون از آقای روحانی حمایت کرده‌ایم برای اینکه مشکلات حل شود برای برون رفت از وضع موجود ناچاریم به روحانی و دولت کمک کنیم.»
ترجیح اصلاح‌طلبان آقای روحانی بود نه مطلوب‌شان
از طرفی علی ابراهیمی، نماینده اراک دلیل حمایت اصلاح طلبان از روحانی را دست خالی بودن‌شان در گزینه رای آور تایید صلاحیت شده در دو انتخابات گذشته دانست و به «ابتکار» گفت: «اصلاح طلبان در دولت یازدهم و دوازدهم علت حمایتشان از روحانی دست خالی بودن‌شان در گزینه مناسب و آماده به کار که شرایط رای آوری هم داشته باشد بود. یعنی اگر شخصی داشتیم که از فیلترهای تایید صلاحیت شورای نگهبان عبور می‌کرد، اولویت اصلاح طلبان نیز در حمایت تغییر می‌کرد.»
این عضو فراکسیون امید ادامه داد: «در شرایط حاکم بر سال ۹۲ و ۹۶ ترجیح اصلاح‌طلبان آقای روحانی بود نه مطلوب‌شان. البته آقای روحانی هم طی این مدت به نحوی عمل کرد که نتوانست مطالبات این جریان سیاسی را محقق کند. البته ما محدودیت‌های ایشان را درک می‌کنیم ولی در کل اتکا به همان حلقه مدیریت کهنسال قبلی و انتقاداتی که در جامعه نسبت به آن وجود دارد، هزینه سنگینی به جریان اصلاح‌طلبی متحمل کرد.» ابراهیمی در عین حال در پاسخ به احتمال حمایت اصلاح‌طلبان از لاریجانی در انتخابات ۱۴۰۰ به «ابتکار» گفت: «شاید رفتار متعادلی که آقای لاریجانی در برخی مواقع و در عمده مصوبات مجلس از خود نشان داده و تا حدی سعی کرده است رفتاری فراجناحی داشته باشد، بتواند این نکته را در ذهن ایجاد کند که اصلاح‌طلبان در صورت نداشتن گزینه رای‌آور تایید صلاحیت شده، بتوانند از او به عنوان گزینه انتخابات ریاست جمهوری آینده نام ببرند.»
تاکتیک لاریجانی برای نزدیک شدن به رای اصلاح‌طلبان
ابراهیمی افزود: «البته این مدل رفتاری و تغییر مشی می‌تواند تاکتیک آقای لاریجانی برای نزدیک شدن به رای اصلاح طلبان و اعتدالگرایان در انتخابات آینده باشد. چون می‌داند از جلب نظر اصولگرایان تند چیزی عایدش نمی شود و در زمان انتخابات از او عبور می کنند.» این نماینده اصلاح طلب مجلس در پاسخ به این پرسش که «اصلاح طلبان از روحانی حمایت کردند ولی وقتی روحانی رای بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان را به دست آورد اعلام کرد که من اصلاح طلب نیستم. آیا این امکان وجود دارد که اصلاح طلبان ۲ بار از یک سوراخ گزیده شوند و باز در انتخابات آینده از یک گزینه اصولگرای معتدل دیگر حمایت کنند؟»، گفت: «درباره حمایت از روحانی هم شرایط همین بود. وقتی اصلاح طلبان گزینه‌ای نداشته باشند که احتمال تایید صلاحیت داشته باشد طبیعی است از یک گزینه اعتدالی که امکان موفقیت بیشتری در انتخابات داشته باشد استقبال کند. نگاه اصلاح طلبی نگاهی است که کشور از انزوا بیرون بیاید و همدلی و وفاق سراسری در کشور ایجاد کند. ما اصلاح‌طلبان همیشه سعی کرده‌ایم از خواسته های خودمان بگذریم ولی مملکت آسیب نبیند.» ابراهیمی همچنین در توضیح اینکه «این احتمال وجود دارد که اصلاح طلبی تغییر رویکرد دهد و به اعتدالگرایی نزدیک تر شود؟»، تصریح کرد: «نه اصلاح‌طلبی مشی خودش را دارد ولی وقتی امکان پیروزی ندارد اعتدال را بر تندروی اصولگرایی ترجیح می‌دهد.»
معصومه معظمی
- 16
- 6
