بمب کثیف چیست؟/ نحوه ی کار بمب کثیف

بمب کثیف نوعی سلاح انفجاری است که در آن از یک انفجار غیرهسته‌ای استفاده می‌شود

بمب کثیف

 به یک سلاح انفجاری  که در آن از یک انفجار غیرهسته ای استفاده می شود تا مواد پرتوزا را پراکنده کند؛ بمب کثیف می گویند. اگر چه از انفجار هسته ای در بمب کثیف استفاده نمی شود ولی گاهی اوقات از سلاح های هسته ای محسوب میشود؛ چون محیط را به مواد رادیواکتیو  آلوده میکند.

گاهی اصطلاح بمب های کثیف در دکترین نظامی بعنوان یک نوع سلاح دفاعی شناخته می شود که مانع ورود نیروهای دشمن به یک ناحیه از طریق ایجاد منطقه ممنوعه میشود. با این که بمب کثیف در رده سلاح های کشتار جمعی نیست اما اثرات عمیق روانی و اقتصادی آن، هم چنان وجود دارد.

وضعیت حقوقی بمب کثیف

هم اکنون هیچ معاهده و چارچوب حقوقی وجود ندارد که استفاده از بمب های کثیف را ممنوع کرده باشد ، اما به دلیل اینکه برای غیرنظامیان خطرناک است، استفاده از آن ها غیرقانونی می باشد. گاهی اوقات استفاده از اینگونه بمب ها، تحت معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای قرار میگیرد.

بمب های کثیف برطبق گزارشی از وزارت دفاع آمریکا یک نوع سلاح تروریستی معرفی شده است. عقیده و باور چنین سازمانی اینست که بمب کثیف، با هدف اسیب هم زمان با انفجار و گسترش ترس و وحشت به دلیل رادیواکتیو موجود در آن ایجاد شده است و از این رو ، بمب کثیف، جزئی از تسلیحات تروریستی محسوب میشود. در عین حال، هرگونه مرگ ومیر آنی ناشی از بمب کثیف براساس این گزارش به دلیل انفجار تی ان تی این بمب است و به ندرت اتفاق می افتد که بر اثر تماس با رادیواکتیو موجود در بمب های کثیف، مرگ ومیر فوری رخ دهد.

سال های استفاده از بمب کثیف

شورشیان چچن در سال ۱۹۹۶، بمبی را در یک پارک در مسکو کار گذاشتند که حاوی دینامیت و سزیم ۱۳۷ بود. استخراج سزیم این بمب از تجهیزات درمان سرطان بود. البته اقدام به کشف و خنثی سرویس های امنیتی بمب نمودند.

گاهی در دکترین نظامی از بمب‌های کثیف به عنوان سلاحی دفاعی یاد می‌شود

سرویس اطلاعاتی چچن در سال ۱۹۹۸، یک بمب کثیف را کشف و خنثی کرد که در نزدیکی یک خط راه آهن در چچن قرار داشت.

یک شهروند آمریکایی به نام خوزه پادیلا که در سال ۲۰۰۲ با القاعده ارتباط داشت، در شیکاگو به ظن برنامه ریزی برای یک حمله بمب کثیف دستگیر شد و در زندان بمدت ۲۱ سال محکوم شد.

نحوه ی کار بمب کثیف

TNT که یک ماده منفجره معمولی است؛ بهمراه مواد رادیواکتیو در یک محفظه قرار میگیرد. این بمب، بسیار ساده تر، ارزان تر و کم اثرتر از یک بمب هسته ای است و قابلیت تخریب انفجاری و اسیب های تشعشعی دارد.

مواد منفجره، اسیب های تخریبی فراوانی را از طریق گاز بسیار داغی که سریعا منبسط می شود، بهمراه دارند. بمب کثیف با این ایده پدید آمد که به جای استفاده از این قدرت انبساطی گاز در جهت تخریب، در سطح وسیعی بعنوان پخش کننده مواد خطرناک رادیواکتیو استفاده شود. مواد رادیواکتیو پس از پایان انفجار، در فضا به صورت ابری از غبار پخش می شود و در سطحی وسیع تر از محل انفجار، همراه با وزش باد، پراکنده می شود. بمب کثیف در طولانی مدت، اثر تخریبی تشعشع یونیزه کننده مواد رادیواکتیو را بهمراه دارد. این بمب با یونیزه کردن اتمها باعث ایجاد مجموعه ای از یونهای مثبت و منفی درون سلولها میشود. 

این پدیده خطر بسیاری برای بدن انسان دارد، بدین دلیل که جریان الکتریکی ناشی از حرکت یونها باعث شروع واکنش شیمیایی غیر طبیعی در سلولها میشود. همچنين گاهی اوقات، این یونها با حمله به مولکولهای DNA که حاوی کدهای ژنتیکی انسان هستند، آنرا می شکنند. اگر رشته DNA یک سلول بشکند، یا می میرد و یا اقدام به ترمیم مولکول DNA خودش به شکل دیگری می کند که دیگر مثل شکل پیشینش نیست و به آن جهش ژنتیکی اطلاق میشود. درصورت مرگ بسیاری از سلولها، بدن به بیماری های مختلفی مبتلا می شود ولی درصورت جهشی شدن DNA، احتمال سرطانی شدن سلول و پخش شدن سرطان در بدن وجود دارد. تابش رادیواکتیو موجب ایجاد اختلال در کارکرد سلول میشود و علائمی بروز می دهد که به آن بیماری تشعشع می گویند. احتمال مرگ در اثر بیماری تشعشع وجود دارد ، ولی مبتلایان به آن برای نجات جان خود می توانند درمان های پیشرفته را انجام دهند، بخصوص اگر پیوند مغز استخوان روی آن ها صورت پذیرد.

بمب کثیف نسبت به یک بمب هسته ای بسیار ساده تر، ارزان تر و البته کم اثرتر است

انواع بمب های کثیف

برای ساخت یک بمب کثیف، طرح های مختلفی وجود دارد. انواع و مقادیر مختلف مواد رادیواکتیو، مناطق مختلف را به اندازه های مختلفی آلوده میکنند. برخی از این طرح ها به شرح زیر میباشد :

>  یک بمب کوچک، متشکل از یک تکه دینامیت و مقدار بسیار کمی ماده رادیواکتیو است.

> بسیاری از مواد منفجره و مقدار بیشتری ماده رادیواکتیو برای ایجاد یک بمب متوسط، نیاز است.

> یک بمب بزرگ، در اثر مقدار زیادی مواد رادیواکتیو و یک کامیون پر از مواد منفجره ساخته میشود.

مقادیر بسیار اندکی از مواد رادیواکتیو در بیمارستانها وجود دارد که کاربرد آن ها در زمینه پزشکی هسته ای است، همانند سنریوم ۱۳۷ 

> مقادیر اندکی از مواد رادیواکتیو موجود در دانشگاهها، در زمینه تحقیقات علمی کاربرد دارند. 

> در سطح کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق، مقادیر نسبتاً زیادی از باتری های هسته ای مصرف شده پخش شده است. مقدار قابل توجهی از استرونسیوم۹۰ در این مولد های قابل حمل گرمای الکتریکی وجود دارد که ایزوتوپ رادیواکتیو بسیار قدرتمندی محسوب میشود. 

بمب کثیف از قابلیت تخریب انفجاری و آسیب های تشعشعی برخوردار است

گردآوری: بخش سیاست سرپوش