سردار، سپهبد است یا ارتشبد؟ با درجه‌های نظامی بیشتر آشنا شوید

به گزارش هفت صبح، غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، رئیس فراکسیون مستقلین ولایی مجلس نیز دیروز در این خصوص با روزنامه اعتماد صحبت کرده و گفته است: در ارتش و سپاه درجه‌بندی‌های مختلفی وجود دارد، از جمله سرلشگر، سپهبد، ارتشبد یا همان سپهسالار. طبق قانون زمانی که فردی به شهادت می‌رسد، باید حداکثر ۲ درجه به او ترفیع درجه دهند و معتقدم در حق شهید سردار قاسم سلیمانی آنچه مستحقش بود، انجام نشد.

سپهبد شهید سلیمانی

زمانی که صیاد شیرازی به شهادت رسید، ۲ درجه ترفیع گرفت. فکر می‌کنم بنا بر قوانین درجه سپهسالاری به آقای سلیمانی اختصاص پیدا می‌کرد و ظاهراً در تعیین درجات اشتباه و تعجیل صورت گرفته است، هر چند که معتقدم ایشان متعلق به این درجات دنیایی نبوده و نیست، اما به نظرم ما وظیفه داریم حق این بزرگوار را ادا کنیم و بهتر است سریعاً این اشتباه اصلاح شود.

به نظر می‌رسد این نماینده مجلس شورای اسلامی در یک پاراگراف، سه خطای بزرگ مرتکب شده است. خطای اول این است که او گفته معادل کلمه ارتشبد، سپهسالار است. اساساً در ایران، لقب نظامی به نام سپهسالار نداریم. البته در تاریخ نظامی ایران چنین لقبی وجود داشته است، اما آن را برای فرمانده کل قوا یا صاحب‌الجیش به‌کار می‌بردند. خطای دوم این است که گفته شده طبق قانون، زمانی که فردی به شهادت می‌رسد باید حداکثر ۲ درجه به او درجه دهند.

این الزام قانونی مشخص نیست از کجا آمده است. در آن گزارش تلاش شده به یک ماده از قانون استخدامی سپاه ارجاع داده شود، در صورتی که آن ماده در خصوص ترفیع‌های موقت و بنا به نیازمندی سپاه است و اساساً در مورد شهدا نیست. در واقع در این خصوص هیچ رویه مشخصی وجود ندارد و اعطای درجه در این خصوص کاملاً به پیشنهاد فرماندهی کل سپاه یا ستاد کل نیرو‌های مسلح و تأیید فرمانده کل قوا است.

سپهبد شهید صیاد شیرازی

در اشتباه سوم نیز گفته شده که به شهید صیاد شیرازی نیز دو درجه ترفیع داده شده در صورتی که این ادعا نیز صحیح نیست. در واقع او پنج روز قبل از شهادت در ۱۶ فروردین ۱۳۷۸ هم‌زمان با عید غدیر از سوی فرمانده کل قوا به درجه سرلشگری ارتقا پیدا کرد که این درجه مجدداً پس از شهادت وی به سپهبدی ارتقا یافت.

حالا بیایید با هم مروری داشته باشیم در خصوص درجه‌های نظامی. طبق قانون مصوب دوم دی ماه ۱۳۹۴، مقررات درجات نیروی انتظامی به کارکنان ارتش و سپاه نیز تسری پیدا کرده و در واقع این نیرو‌ها یک نوع درجه‌بندی واحد دارند.

برمبنای ماده ۷۹ این قانون، به‌طور کلی پنج نوع نظامی داریم که در هر یک درجات خاصی وجود دارد:

الف) گروه سربازی شامل: سرباز، سرباز یکم، سرباز دوم، و سرجوخه

دوم) گروه درجه‌داری شامل: گروهبان یکم، گروهبان دوم، گروهبان سوم، استوار یکم و استوار دوم

سوم) گروه افسری جزء شامل: ستوان یکم، ستوان دوم، ستوان سوم و سروان

چهارم) گروه افسری ارشد شامل: سرگرد، سرهنگ و سرتیپ دوم

پنجم) گروه امرا شامل: سرتیپ، سرلشگر، سپهبد و ارتشبد

سپهبد شهید قرنی

در ایران بعد از انقلاب تاکنون درجه ارتشبدی وجود نداشته و سه سرلشگر ایرانی بعد از شهادت خود به این درجه رسیده‌اند: سپهبد سید محمدولی قرنی (اولین رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران)، سپهبد علی صیاد شیرازی (جانشین رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح) و سپهبد حاج قاسم سلیمانی (فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران)

یک نکته مهم هم این است که کلماتی مثل سردار در سپاه یا امیر در ارتش، نوعی پیشوند است و نه درجه. به عبارت دیگر در سپاه درجه سرداری یا در ارتش درجه امیری نداریم بلکه به درجات سرتیپ دو و بالاتر در سپاه سردار و در ارتش امیر گفته می‌شود.

دریابان علی شمخانی

نکته بعدی هم در خصوص تفاوت نام درجات در نیرو‌های دریایی با نیروی زمینی و هوایی است. اگر می‌خواستیم این تفاوت را توضیح بدهیم، فضا خیلی گیج‌کننده می‌شد. فقط بدانید که در نیرو‌های دریایی نام درجات متفاوت است و مثلاً به درجه سرلشگری که علی شمخانی، دبیر فعلی شورای عالی امنیت ملی آن را در اختیار دارد، دریابان گفته می‌شود.