سازمان پیمان آتلانتیک شمالی نام دیگر ناتو میباشدناتو
سازمان ناتو، نوعی ائتلاف نظامی تلقی میشود که در سال ۱۹۴۹ میلادی توسط ۱۲ کشور نطیر ایالات متحده آمریکا ، کانادا، بریتانیا و فرانسه ایجاد شد. بر اساس این پیمان، اگر به یکی از کشورهای عضو، حمله مسلحانه شود؛ اعضا برای کمک به آن کشور موافقت می کنند. این پیمان با هدف مقابله با تهدید روسیه برای پیشروی در اروپای دوران پس از جنگ، تشکیل شد. جماهیر شوروی در سال ۱۹۵۵ ائتلاف نظامی خود را در واکنش به تشکیل ناتو، با کمک کشورهای کمونیستی اروپای شرقی تشکیل داد و تحت عنوان پیمان ورشو معرفی شد. بعضی از اعضای پیمان ورشو به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ به ناتو پیوستند.
تأسیس ناتو
پس از مذاکراتی که در واشینگتن در تاریخ ژوئیه ۱۹۴۸ شروع شد؛ پیمان آتلانتیک شمالی در ۴ آوریل ۱۹۴۹ میان ایالات متحده آمریکا، اعضای پیمان بروکسل ( بریتانیا، فرانسه، هلند، بلژیک و لوکزامبورگ) و دیگر کشورهای بلوک سرمایه داری که به این پیمان دعوت شده بودند( کانادا، دانمارک، ایسلند، ایتالیا، نروژ و پرتغال) به امضاء رسید.
پیش از آن سنای آمریکا، قطعنامه واندنبرگ- کنالی را در پاسخ به دخالت شوروی در کودتای چکسلواکی در تاریخ ۱۱ ژوئن ۱۹۴۸ تصویب کرد و اجازه پذیرفتن تعهداتی در خارج از مرزهای آمریکا را به دولت آمریکا داد. از این رو شوروی، پیمان ورشو را در پاسخ به ناتو تشکیل داد.
ناتو، یک ائتلاف نظامی است که متشکل از ۱۲ کشور میباشدتقویت پیمان ناتو و سپردن امور آن به دست ایالات متحده آمریکا برای جلوگیری از حمله نیروهای آلمان شرقی و شوروی به آلمان غربی، امری ضروری بود. ترکیه و یوناندر سال ۱۹۵۲ به ناتو پیوستند و برای الحاق آلمان طرحی به نام طرح پلون جامعه دفاع اروپا پیشنهاد شد که در سال ۱۹۵۴ با مخالفت فرانسه شکست خورد و در سال ۱۹۵۵ آلمان از طریق اتحادیه اروپای غربی عضو ناتو شد. ۱۰ کشور کمونیستی سابق در طول سال های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۴ میلادی، در ناتو عضو شدند.
کشورهای عضو ناتو
در حال حاضر پیمان ناتو دارای ۳۰ عضو می باشد که عبارتند از:
_ ایالات متحده آمریکا
_ آلبانی
_ بلژیک
_ بلغارستان
_ کانادا
_ کرواسی
_ جمهوری چک
_ دانمارک
_ استونی
_ فرانسه
_ آلمان
_ یونان
_ مجارستان
_ ایسلند
_ ایتالیا
_ لتونی
_ لیتوانی
_ لوکزامبورگ
_ مونته‌نگرو
_ جمهوری مقدونیه شمالی
_ هلند
_ نروژ
_ لهستان
_ پرتغال
_ رومانی
_ اسلواکی
_ اسلوونی
_ اسپانیا
_ ترکیه
_ بریتانیا
ماده ۵ پیمان ناتو
از مهمترین کارکرد سازمان پیمان آتلانتیک شمالی می توان به« دفاع جمعی» یا ماده ۵ پیمان ناتو اشاره کرد. حمله به هر یک از اعضای ناتو طبق ماده ۵ پیمان ناتو، حمله به تمام اعضا محسوب می شود و کلیه کشورها موظفند که در مقابل آن اقدام کنند. این ماده صرفا یک مرتبه پس از حملات ۱۱ سپتامبر به برج های دوقلو و پنتاگون در آمریکا فعال شد.
مقر ناتو
در ابتدا مقر ناتو، در لندن بود ولی بعدها به پاریس منتقل شد و برای مدتی در پایتخت فرانسه بود ولی مقر ناتو از سال ۱۹۶۶ در بروکسل واقع شده است. در ابتدا فرانسه به عنوان مرکز فرماندهی نیروهای ناتو در اروپا محسوب میشد ولی پس از گذشت مدتی به بلژیک منتقل شد.
وظایف ناتو
یکی از مهم ترین وظایف ناتو، دفاع نظامی دربرابر حملات نظامی به کشورهاییست که عضو این سازمان و اتحادیه هستند.
این سازمان در سال ۱۹۹۰ در نخستین مأموریت رسمی اش پس از حمله عراق به ترکیه، از مرزهای هوایی ترکیه دفاع کرد. یکی دیگر از مأموریت های رسمی ناتو، مأموریت کنترل تحریم ها برعلیه صربستان و مونته نگرو بود که دو سال پس از مأموریت اول ناتو صورت گرفت و سازمان ناتو، کنترل آن ها را برعهده داشت و درنتیجه این عملیات و مأموریت نیز با موفقیت پایان یافت.
ماموریت های ناتو
ناتو هیچ مأموریت نظامی در دوران جنگ سرد نداشت ولی عملیاتش با پایان آن شروع شد. ناتو نخستین عملیات خود را در سال ۱۹۹۰ و پس از حمله عراق به کویت، انجام داد که به آن عملبات« نگهبان لنگر» می گفتند. درواقع این سازمان در چنین عملیاتی وظیفه ی حفاظت و پوشش هوایی اسمان ترکیه را بر عهده داشت.
عملیات« شارپ گارد»، یکی از نخستین مأموریت های مهم ناتو در سال ۱۹۹۳ بود که همراه با سازمان همکاری اروپای غربی وظیفه داشتند که تحریم های صربستان و مونته نگرو را در دریای آدریاتیک کنترل کنند. مهمترین عملیات ناتو شاملعملیات دریایی و هوایی علیه لیبی که به سرنگونی معمر قذافی انجامید، بمباران صربستان و مداخله نظامی برای جلوگیری از نسل کشی و اموزش نیروهای نظامی در افغانستان است.
ارکان ناتو
شورای اتلانتیک شمالی در سطح نمایندگان دائم کشورها که همواره در بروکسل حضور دارند، برگزار می شود. یک تا دوجلسه از این اجلاس در هر هفته برپا میشود.
ناتو در سال ۱۹۴۹ میلادی تشکیل شدبر اساس اتفاق آراء در شورای ناتو تصمیم گیری میشود و هر کشور، صرفا می تواند یک رأی بدهد. ناتو از لحاظ ساختاری، متشکل از سه ساختار زیر میباشد :
> ساختار سیاسی
> ساختار نظامی
> سازمان ها و نهادها
دبیرکل سازمان ناتو
طول دوره دبیرکلی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی بمدت ۴ سال می باشد. در حال حاضر ، نخست وزیر پیشین نروژ به نام ینس استولتنبرگ به عنوان دبیر کل ناتو محسوب میشود. وی این سمت را در سال ۲۰۱۴ کسب کرد و در سال ۲۰۱۸ ماموریتش برای یک دوره دیگر تمدید شد. بنابراین وی در این سمت تا پایان سپتامبر سال ۲۰۲۲ میلادی فعالیت میکند.
کشورهای مختلف به چه شکل می توانند عضو ناتو شوند؟
نخستین شرط برای عضویت در ناتو، شرط جغرافیایی است؛ یعنی کشوری که قصد عضویت در ناتو را دارد باید در داخل قاره اروپا از نظر جغرافیایی قرار داشته باشد. توجه کنید که کشورهای کانادا و آمریکا تنها کشورهای خارج از اروپا هستند که در ناتو عضو شده اند. شرط دیگر عضویت در ناتو اینست که دولت کشوری که میخواهد عضو ناتو شود باید یک دولت دموکراسی و حکومت دموکراسی داشته باشد.
یکی دیگر از شروط بسیار مهم عضویت یک کشور خاص در اتحادیه ناتو، نشان دادن پتانسیل های حمایتی آن کشور، جهت تامین امنیت کشورهای عضو این اتحادیه می باشد. در واقع این مسأله باید توسط متخصصانی تائید شود که در حوزه های امنیتی فعالیت دارند.
نیروی واکنش سریع
ناتو دارای یک نیروی واکنش سریع، شامل۴۰ هزار نظامی میباشد که بعنوان نظامیان کشورهای عضو به شمار میروند و در کشورهای خودشان مستقر هستند. با این وجود می توانند ظرف حداکثر ۲ تا ۳ روز در صورت لزوم به محل عملیات بیایند. ۲۰ هزار نیروی زبده کماندو در این گروه حضور دارند که می توانند هرگونه عملیات زمینی، دریایی و هوایی را انجام دهند.
هفتادمین سالگرد ناتو
آئین بزرگداشت هفتادمین سالگرد تاسیس ناتو در ۴ آوریل ۲۰۱۹ در واشینگتن دی سی آمریکا برگزار شد.
معاون رئیس جمهوری آمریکا ( دونالد ترامپ) به نام مایک پنس در جریان سخنرانی در مراسم سالگرد تاسیس ناتو، ناتو را یکی از موفق ترین پیمان و معاهده ها در تاریخ بشر معرفی کرد.
وزیر خارجه ایالات متحده به نام مایک پمپئو در این مراسم گفت:« درحال حاضر، اعضای ناتو شامل شش اقتصاد بزرگ و فعال جهان هستند. ناتو برای نخستین بار ، پس از حملات یازدهم سپتامبر، اصل پنجم را فعال کرد و به ایالات متحده کمک کرد. بیایید تا با مشارکت و همکاری یکدیگر، کاری کنیم که ناتو همان سپر دفاعی باشد و پرزیدنت هری ترومن از آن در زمان تشکیل ناتو یاد کرد.»
در نشست مشترک کنگره آمریکا، اظهارات ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو به این شرح بود:« ۷۰ سال صلح و ثبات به این معنیست که ناتو در تاریخ، باسابقه ترین و موفقترین پیمان محسوب میشود.»
ناتو ابتدا در لندن مستقر بودگردآوری: بخش سیاست سرپوش
- 32
- 6
