آشنایی با تاریخچه اختراع شیشه و کاربرد آن در زندگی روزمره

 از کشفیات مهم بشر در طول تاریخ می توان به اختراع شیشه اشاره کرد.

اختراع شیشه

از باستان تا به امروز، شیشه با تغییرات بسیاری تولید شده است. نخستین شیشه ی استفاده شده در دوره نوسنگی، برای ساخت سلاح و اشیا تزئینی کاربرد داشت که از نوع شیشه های طبیعی( شیشه آتشفشانی سیاه) محسوب میشد. انسان از شیشه های طبیعی بخصوص شیشه های آتشفشانی، پیش از این که شیشه ساخته شود؛ استفاده می کرد. کاربرد این نوع شیشه ها به منظور تولید چاقو، هدایا، جواهرات و پول بود. در ادامه با تحولات و تغییرات ساخت شیشه در طول زمان اشنا شوید:

پیشینه اختراع شیشه

شیشه هایی که در طبیعت و منطقه های آتشفشانی استفاده میشد؛ به عنوان نخستین شیشه ای بود که تولید شد. مردمان دوران سنگی از شیشهٔ ابسیدین استفاده می کردند و به دلیل نیاز به ابزارهای بُرنده و محدودیت منابع آن به گستردگی در سرتاسر جهان، داد و ستد می شد. عقیده و باور باستان شناسان اینست که احتمالاً در ناحیهٔ ساحلی سوریهٔ امروز، میان رودان یا مصر باستان، شیشه برای نخستین بار ساخته شد. تاریخ ساخت شیشه در مصر به حدود ۳۶۰۰ سال قبل از میلاد برمی گردد. شیشه های کهن به علت عدم عبور نور از خود و ناخالصی های موجود در آنها ، رنگی بنظر می رسیدند. خرمُهره به عنوان کهن ترین شیشه ای محسوب میشود که در نیمهٔ هزارهٔ سوم پیش از میلاد ساخته شده و احتمالاً در هنگام فلزکاری یا ساختن سفال، به صورت تصادفی پدید آمده است.

از شیشه بعنوان یک ابزار تجملاتی یاد میشود و فروپاشی ها و رویدادهای رخ داده در پایان عصر برنز باعث شد که شیشه گسترش پیدا نکند. در آسیای جنوبی، تاریخ شروع گسترش بومی روش های ساخت شیشه به سال ۱۷۳۰ پیش از میلاد برمی گردد. شیشه در چین باستان نسبت به سرامیک و فلز، دیرتر ساخته شده است. ابزارهای شیشه ای در امپراتوری روم، در جاهایی همچون منطقه های مسکونی، صنعتی و مراسم خاکسپاری پیدا شده است.

اختراع شیشه به صورت گسترده در قرون وسطی کاربرد داشته‌است

از شیشه در قرون وسطی به صورت گسترده استفاده میشد. شیشه به صورت رنگی از سدهٔ دهم به این سو، در معماری اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار بود و سپس از آن در کلیساهای معمولی و جامع استفاده شد. از نمونه های شناخته شدهٔ این کاربرد میتوان به کلیسای سن- دنی و کلیسای جامع شارتر اشاره کرد. معماران تا سدهٔ چهاردهم میلادی برای ساختمان ها از شیشه های رنگی استفاده می کردند مانند بنای سن- شپل در پاریس( ۱۲۰۳ تا ۱۲۴۸) که کاربرد شیشه های رنگی بزرگ با آغاز رنسانس و دگرگونی معماری، کم شد و در خانه های مردمی بیشتر، مورد استفاده قرار گرفت. قیمت این شیشه ها با پیشرفت دانش و فن، ارزان تر شد و کاربرد آنها همگانی تر شد و البته در قالب های بزرگ با قیمت ارزانتری تولید شد. شیشه های رنگی در سدهٔ نوزدهم میلادی و همراه با معماری گوتیک نوین، مرسوم شد.

در روش های باستانی تولید شیشه در سدهٔ ۱۹ میلادی، دگرگونی هایی در شیشه های نقش برجسته بوجود آمد. در زمان امپراتوری روم، چنین تغییری برای اولین بار رخ داد و بیشتر در طرح های نوکلاسیک از آن استفاده می شد. از این شیشه ها در جنبش هنر نو به فراوانی بهره برده شد. با گذشت زمان در همه جا کارگاه های کوچک شیشه های هنری تأسیس شدند.

گونه های تازه ای از شیشه در سدهٔ ۲۰ میلادی به بازار آمد که به صورت لایه لایه ای ، مسلح( مقاوم سازی شده) و آجری بود و موجب افزایش کاربرد شیشه در ساختمان سازی شد. ساختمان های چند طبقه بیشتر از دیوار شیشه ای که تقریباً به تمامی از شیشه است، ساخته شده اند. کاربرد شیشه در ابتدا به دلیل نداشتن واکنش با آب و بعنوان ظرف بود ولی ویژگی های نوری آن در پایان سدهٔ میانی مورد توجه بیشتری قرار گرفت و به همین خاطر منجر به گسترش تولید عدسی، ابزارهای ستاره شناسی و ابزارهای پزشکی و دانش شد.

معماری شیشه ای و حرکت های نوین

از آغاز قرن بیستم به عنوان عصر فضا و زمان، متغیر بودن و هیجان در ماشین، عصر زیبایی شناسی در حرکت، یاد می شود.

اختراع شیشه از باستان تا امروز دستخوش تغییرات بسیاری شده است

نوشته ی پل شبارت در سال ۱۹۱۴ در کتاب معماری شیشه ای خود به شرح زیر می باشد :

" ... بیشتر اوقات زندگی ما در اتاق های بسته سپری شد. در واقع ما با این فرهنگ بزرگ شده ایم و خو گرفته ایم. فرهنگ ما تأثير بسیاری بر سبک معماری ما دارد. در صورت تمایل به ایجاد تغییری در فرهنگ خود باید به ناچار ، سبک معماریمان را تغيير دهیم؛ یعنی اتاق های بسته را ترک کنیم و آنها را تغيير بدهیم. وقتی که معماری شیشه ای، نهادینه و معرفی شد؛ از طریق پنجره ی کوچک و دیوارهای ساخته شده از شیشه های رنگی، نور طبیعی خورشید، ماه و ستارگان عبور کرد. به این ترتیب با ایجاد یک محیط جدید، فرهنگی نوین را بهمراه خود آورد."

به همین منظور، غرفه های شیشه ای برونو تات طراحی شد و هدف آن در آینده معماری، به کار گیری بهینه شیشه و استفاده از شفافیت و روشنایی آن بود. البته یکی از کارهای خاص معماران بزرگی همچون مایس وان دور روحه، لو کوربوسیر و فرانک لیود، شیشه بود. بهبود و پیشرفت هایی در ساختار کارهای شیشه ای در طی نیمه اول قرن بیستم به منظور توسعه صنعت و تکنولوژی، پدید آمد و بالاخره در صنعت تولید شیشه در اوایل دهه ۱۹۵۰ پیشرفتی حاصل شد که هم چنان ادامه دارد. آلیستار پیلکینگتون بر سطح فلز مذاب، موفق به ابداع روش شناوری شیشه مذاب شد که امروزه بعنوان فرآیند شناور شناخته می شود. با این روش، اقدام به تولید ورقه های شیشه ای کردند که کاملاً صاف و هموار بود و امروزه در سرتاسر جهان، روشی غالب در تولید شیشه به شمار می رود.

کاربردهای امروزی شیشه

امروزه، شیشه در سرتاسر جهان دردسترس عموم است. این ماده، علاوه بر تشکیل ظرفهای خوراکی ما برای اتومبیل و هواپیما و سفینه ها در کره های دیگر، کاربرد دارد. شیشه به صورت عدسی درآمد و موجب باز شدن چشم انسان کنجکاو بسوی آسمانها شد و به وسیله ای برای دیدن نادیدنی ها تبدیل شد. امروزه پژوهشگران جهان از وسایل شیشه ای در آزمایشهای علمی بیشمار، استفاده میکنند.

نخستین شیشه‌ای که پدید آمد در طبیعت بویژه در منطقه‌های آتشفشانی بوجود آمد

گردآوری: بخش علمی سرپوش