علت بروز وارونگی هوا چیست؟

اینورژن نام دیگر وارونگی دما میباشد

وارونگی هوا

به پدیده ای که دما برخلاف حالت طبیعی اش با افزایش ارتفاع نیز زیاد شود؛ وارونگی دما یا وارونگی گرمایی یا اینورژن میگویند و درجه حرارت پایین جو در این شرایط نسبت به طبقه فوقانی، کم تر است. وارونگی دما موجب میشود که الودگی هوا در ارتفاع نزدیک زمین به دام بیفتد.

انواع وارونگی دما

انواع گوناگونی از وارونگی دما وجود دارد که از آن ها می توان به وارونگی دمای تشعشعی، وارونگی فرونشینی، وارونگی تربولانسی و وارونگی جبهه ها اشاره کرد. امروزه وارونگی تشعشعی، بیشتر باعث آلودگی مناطق کشور میشود.

* وارونگی دمایی با منشاء حرارتی مانند وارونگی تشعشعی:

زمین با جذب انرژی خورشید در طول روز، گرم می شود و این گرما در هنگام شب به صورت امواج حرارتی مادون قرمز تابیده میشود و کم کم سرد شده و در اثر عمل هدایت، لایه هوای مجاور سطح زمین نیز سرد میشود ولی لایه های بالاتر بخاطر این که هوا هادی خوبی نیست؛ گرم باقی می ماند. در نتیجه پس از بالا رفتن از سطح زمین، با افزایش درجه حرارت به جای کاهش درجه حرارت مواجه میشویم. این پدیده بیشتر، قبل از طلوع افتاب و به خصوص در زمستان ها و پائیز رخ می دهد.

وارونگی دما معمولاً باعث به دام افتادن آلودگی هوا در ارتفاع نزدیک زمین می‌شود

* وارونگی تربولانسی:

مفهوم تربولانس، ایجاد آشفتگی و تلاطم های کوچک در هوا است که به دو صورت حرارتی و مکانیکی نمایان می شود که دو اثر کاملاً متضاد در وارونگی دمایی دارند. نوع اول تربولانس با طلوع خورشید در طول روز، اتفاق می افتد و وارونگی دمایی از بین میرود درحالیکه نوع دوم بر روی سطوح ناصاف مانند ناهمواری ها و ساختمانهای مرتفع شهری، در اثر وزش باد پدید می آید.

این فرایند در درون هوای موجود در لابلای ساختمانها و یا بین ناهمواریهای کوچک میچرخد و باعث جدا شدن بخش زیرین هوا از سطوح فوقانی آن می گردد و این لایه هوا که در طول شب، تابش دمای خود را از دست نمی دهد با هوای بالایی ترکیب نمیشود و در زیر لایه های گرمتر فوقانی به صورت یک لایه سرد وارونه ظاهر می گردد. در شهرهای بزرگ می توانید چنین پدیده ای را به ساختمانهای بلند و یا سطوح طبیعی یا شهرهای واقع در لابلای تپه ها ببینید. تربولانس، وارونگی تشعشعی را تقویت میکند.

* وارونگی دمایی با منشاء جبهه ای:

حرکت جبهه های هوا باعث ایجاد وارونگی دمایی با منشاء جبهه ای میشود. مثلا درصورت جایگزینی جبهه سرد بجای جبهه گرم، شاهد هوای سرد در سطح زمین و هوای گرم در سطوح بالاتر هستیم.

* وارونگی دمایی با منشاء مکانیکی مانند وارونگی فروکشی:

درصورت برخورد دو توده هوا با یکدیگر در سطوح فوقانی تروپوسفر، یک منطقه همگرایی در سطوح فوقانی ایجاد میشود و همین امر باعث ریزش تجمع ماده هوا در ستون عمودی به سطح زمین میشود. درجه حرارت این توده هوا در اثر فروکش هوا از سطح فوقانی به سطح زمین افزایش یافته و نمیگذارد که در سطح زمین به صورت صعودی حرکت کند و هوا حالت پایدار می کند.

عوامل ایجاد آلودگی هوا

عوامل زیر موجب تشعشع( از زمین) شدید در هنگام شب میشود و سطح زمین، حرارت خود را سریعا از دست میدهد و سرد میشود و در نتیجه وارونگی دما بوجود می آید.

>> هوای سرد و خشک موجب میشود که تشعشع جزئی حرارت زمین، جذب شود.

>> اسمان صاف و بدون ابر باعث تسریع در عمل تشعشع میشود.

>> هوای ارام و بدون باد، موجب عدم تداخل هوای سرد و گرم میشود.

در زمان وارونگی دما درجه حرارت پائین جو کمتر از طبقه فوقانی می‌باشد

شیوه مقابله با اثرات زیانبار وارونگی دما

- یکی از راه‌های مقابله با وارونگی دما اینست که کم تر از خودروهای شخصی استفاده کنید و به جای آن برای رفت و آمد به محل کار و سکونت از وسایل نقلیه عمومی نظیر مترو، اتوبوس استفاده کنید.

- به منظور مقابله با وارونگی دما از سفرهای غیر ضروری بپرهیزید.

- روش دیگر مقابله با وارونگی دما، انتخاب مسیرهاییست که حداقل سطح ترافیک را دارند.

- برای رسیدن به مقصد باید مسیرهایی را انتخاب کنید که از داخل پارک ها و باغ های عمومی عبور می کنند یا در صورت امکان، دوچرخه سواری یا پیاده روی کنید.

- یکی از راه‌های مقابله با وارونگی دما اینست که در مناطقی با ترافیک سنگین، فعالیت های ورزشی انجام ندهید یا ندوید.

وارونگی دما به طرق گوناگون ایجاد میشود

- در زمان مسدود شدن خیابان ها در اثر ترافیک سنگین، موتور ماشین را خاموش کنید و پنجره ماشین را ببندید.

- از ماسک های تنفسی مناسب به منظور مقابله با وارونگی دما استفاده کنید.

- کلیه ها در اثر نوشیدن آب زیاد موجب خروج املاح اضافی از بدن می شوند.

تأثير وارونگی هوا بر زنان باردار و جنین

با وجود این که آلودگی هوا و وجود مواد سمی در بعضی آلاینده ها در دوران وارونگی دما باعث تهدید سلامتی تمام افراد جامعه میشود ولیکن تاثیرات مخربتری بر قشر حساستر جامعه( زنان باردار و جنین) داشته که از آن ها می توان به زایمان زودرس، نقص های اسکلتی و ساختاری در جنین، تولد نوزادان با وزن کم و حتی سقط جنین اشاره کرد. بنابراین دستور پزشک معالج در چنین شرایطی اینست که از ماسک هایی با بازده فیلتراسیون بالا استفاده کنید، برای نمونه ماسک سه بعدی نانوالیاف N99 و ماسک تاشو نانوالیاف N99 نانوپاک.

در روزهایی که مدارس و مهدهای کودک از سوی سازمان های مسئول، به دلیل آلودگی هوا تعطیل اعلام می شود، کودکان آسیب پذیر ( شیرخواران و کودکان زیر پنج سال) نباید در معرض هوای آلوده قرار بگیرند و از منزلشان بیرون بیایند.

زمان وارونگی دما چه می توان کرد؟

امکان تهویه افقی در زمان تشدید وارونگی دما و آلودگی ها وجود ندارد، صرفا باید برای پیشگیری از تشدید شرایط آلودگی تلاش کنیم. در واقع همین تغيير و تحولات جوی، بساط این وضعیت را برمی چیند.

بهترین کار در چنین موقعیتی ماندن در داخل خانه است ولی درصورت بیرون رفتن ، حتماً از ماسک های تنفسی استفاده کنید تا امنیتتان را حفظ کند. افرادی که مرتباً در راه سفر به مکانهایی با هوای آلوده هستند، بهتر است که از ماسک هایN99 سه بعدی وN99تاشو نانوالیاف نانوپاک استفاده کنند.

چهار نوع وارونگی دما از جمله وارونگی دمای تشعشعی، وارونگی تربولانسی و ... وجود دارد

گردآوری: بخش جامعه سرپوش