آشنایی با مراحل کاشت رازیانه و نکاتی درخصوص آن

فصل گل دادن و کاشت رازیانه در ماه مرداد تا مهر می باشد

کاشت رازیانه

رازیانه دارای ویتامین C میباشد و هزاران سال است که از کاشت رازیانه برای مشکلات گوارشی بعنوان دارو مورد استفاده قرارمی گیرد. کاشت رازیانه در محیط های کوچک هم امکان پذیر است. این گیاه که ۱۰ تا ۵۰ سانتیمتر پهنا دارد از نوع علفی می باشد. رازیانه گل می دهد و ارتفاع آن به ۵/۱ تا ۲٫۵ متر می رسد. سرعت آن از نظر رشد بسیار زیاد است. خطوط منظم و ممتدی بر روی ساقه این گیاه وجود دارد. برگ های رازیانه نازک و مثل شوید است. ساقه ی این گیاه، دارای شیارهای هم ردیف و موازی است.

گلهای رازیانه در انتهای ساقه به صورت خوشه با رنگ زرد ظاهر می شود .گل ها درون گل آذین چتر مرکب قرار دارند. جام گل، ۵ گلبرگ با رنگ زرد دارد. گیاه رازیانه بطور هم زمان از گلهای نر و ماده تشکیل شده است و پروانه ها، حشرات و زنبورها برای تامین تغذیه ی خود از شهد آن استفاده میکنند. فصل گل دادن و کاشت رازیانه در ماه مرداد تا مهر می باشد. میوه رازیانه که برجستگی هایی طویل دارد، شیزوکارپ تخم مرغی نام دارد. برای تهیه ادویه از برگ و میوه گیاه رازیانه استفاده می شود.

نکات مهم در کاشت رازیانه

چنانچه کاشت رازیانه را براساس اصول گفته شده رعایت کنید، بسیار ثمربخش است ولی در نواحی مستعد، این بازدهی با برقراری شرایط طبیعی بیشتر خواهد بود.

* نوع کاشت رازیانه:

برای کاشت رازیانه، ابتدا یک نوع از رازیانه را انتخاب کنید. از پیاز رازیانه، ساقه برگی یا بذر رازیانه میتوان برای کاشت آن استفاده کرد.

> رازیانه فلورسنسی: 

رازیانه فلورسنسی یکی از انواع رازیانه برای کاشت میباشد که آنرا میتوان به صورت خام، پخته یا کبابی مصرف کرد. همینطور از ساقه های جوانه زده از پیاز رازیانه نیز می توان، استفاده کرد. ساقه های این گیاه شبیه کرفس هستند.

کاشت رازیانه در آب و هوای گرمتر در زمینهای بایر، و در کنار جاده ها و … صورت می گیرد

> رازیانه علفی: 

رازیانه علفی، پیاز تولید نمی کند. هدف از کاشت رازیانه علفی، استفاده از برگ های آن می باشد. رازیانه علفی همینطور دانه تولید می کند که طعم و مزه ی آن مثل شیرین بیان است و بعنوان چاشنی هم از این گیاه استفاده می شود.

کاشت رازیانه فلورسنسی  و علفی مشابه هم است. دانه پس از آخرین سرمای بهاری، باید مستقیما در زمین کاشته شود. در یک خاک حاصل خیز بذرهای رازیانه را با زهکشی خوب بکارید. پیش از کاشت رازیانه، در صورت لزوم خاک را نرم کنید.

* محل رویش و پراکندگی رازیانه:

Foeniculum vulgare نام علمی رازیانه می باشد. این گیاه در سواحل دریای مدیترانه، سابقه ای طولانی دارد و به خانواده چتریان از نظر اصالت مرتبط می شود. رویش این گیاه بیشتر در نواحی مختلفی مانند شیب های صخره ای و کوهستانهای خشک، آهکی، آفتابگیر، قابل نفوذ و فاقد رطوبت اتفاق می افتد. نواحی دریای مدیترانه و کشورهای گرمسیر اروپایی به عنوان سرزمین اصلی این گیاه محسوب میشوند. اکثر اوقات در اروپای غربی و مرکزی، چین، ژاپن، اتیوپی، آفریقای جنوبی ، آمریکای شمالی و جنوبی و نیوزیلند به صورت وحشی دیده می شود. رشد و کاشت رازیانه در آب و هوای گرمتر در زمینهای بایر، تاکستانها و در کنار جاده ها و مسیرهای راه آهن صورت می گیرد.

* نیاز نوری برای کاشت رازیانه:

مزارع کاشت رازیانه باید دارای آفتابگیر باشد به علت این که کمبود نور سبب میشود که رشد رویشی و رشد زایشی این گیاه به تاخیر بیفتد. رازیانه مانند کاشت باریجه از نظر نور باید در معرض نور مستقیم قرار بگیرد. در واقع از الزامات مهم برای نگه داری رازیانه می توان به نیاز نوری اشاره کرد. زمستان های سخت، باعث نابود شدن ریشه رازیانه و در نتیجه یخ زدگی می شود.

برای کاشت رازیانه، ابتدا نوع رازیانه را انتخاب و از پیاز رازیانه و ساقه برگی برای رشد آن استفاده کنید

* تاریخ و فواصل کاشت رازیانه:

مدت زمان رویش رازیانه نسبتاً زیاد است. بدین ترتیب باید اوایل سال( اواخر زمستان، اوایل بهار) برای کاشت رازیانه اقدام کنید. درردیفهایی به فاصله ۳۶ تا ۴۸ سانتیمتر ، بذور رازیانه کشت می شوند. اگر فاصله ردیفها نسبت به اندازه ی ذکر شده کم تر باشد درکاهش عملکرد نقش موثری دارد. در موقع کاشت رازیانه عمق بذر این گیاه باید ۲ تا ۳ سانتیمتر باشد. در هر متر طول ردیف باید ۶۰ تا ۸۰ عدد بذر کاشته شود و برای هرهکتار زمین ۸ تا ۱۰ کیلوگرم بذر مناسب است.

* آماده سازی خاك جهت کاشت رازیانه:

رازیانه در صخره های دریایی، زمینهای شخم نزده و راههای ساحلی می روید و خاکهای لومی- رسی با مواد و عناصر غذایی و ترکیبات هوموسی به عنوان بهترین خاک برای زراعت این گیاه محسوب میشوند. خاکهای سبک و عاری از مواد آلی در عملکرد این گیاه تأثیر منفی دارد. عمق خاک رازیانه باید ۲۵- ۳۰ سانتیمتر باشد و دامنه ی عمق این گیاه از نظر PH در محدوده ی ۴.۸- ۸ می باشد. رویش و کاشت رازیانه به مواد غذایی نسبتاً زیادی نیاز دارد، كود حیوانی كاملا نپوسیده بر ریشـه ی رازیانه، تأثير منفی دارد. از این جهت برای اضافه کردن كودهای حیوانی به زمین هایی كه در آن ها رازیانه میکارید باید دقت فراوانی شود.

در حین کاشت رازیانه، اضافه كردن كودهای ازته به این گیاه نیز از ضرورت و دقت بسیاری برخوردار است، چرا‌که كود ازته اگر زیاد باشد، سبب تحریـك رشـد رویشی گیاه میشود و رشد زایشی( گل دهی  و تشكیل میوه) گیاه را مختل می کند و در نهایت باعث كاهش شدید عملكرد مـی شود. توجه کنید که افزایش نامناسب ازت خاك، علاوه بر این که سبب میشود عملكرد کاهش یابد، در مقابل سرمای زمستان موجب میشود مقاومت گیاه کم شود. بدین ترتیب كودهای كاملاً پوسیده را در اواخر تابستان به زمین اضافه کنید، آنگاه شخم عمیقی بزنید و در داخل خاک، كودهـای شـیمیایی موردنیاز گیاه را اضافه کنید و به وسیله یک دیسك به عمق ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر آنرا داخل خاك بفرستید، بعد از آن زمین را هموار کنید و برای کاشت رازیانه، بستر خاك را آماده کنید.

* آبیاری رازیانه:

از عوامل مؤثر در رشد و کاشت رازیانه می توان به زمان آبیاری اشاره کرد. در واقع این موضوع در کمیت و کیفیت محصول نقش بسزایی دارد. آبیاری رازیانه، مراحل مختلفی دارد. آبیاری ابتدا در مرحله شروع رشد رازیانه، بعد از آن در مرحله پدید آمدن ساقه و درآخر وقتی که رازیانه گل داد، انجام می شود. دوره آبیاری این گیاه بطور متوسط هر به ۹- ۱۱ روز یکبار است.

* جمع آوری محصول رازیانه:

پس از کاشت رازیانه، میوه های این گیاه بطور هم زمان، رویش ندارند و وقتی که رسیده شوند از گیاه جدا و به اطراف پراکنده می شوند. به همین خاطر باید محصول را پیش از ریزش برداشت نمود. برداشت این گیاه بخاطر ساقه های بلندی که دارد دشوار میباشد و دانه های رازیانه را به واسطه ی ماشین برداشت غلات میتوان برداشت کرد. پیش از این که رازیانه بطور کامل رسیده شود آن را برداشت می کنند و به صورت دسته ای قرار می دهند و آن ها را تا رسیدگی کامل رها می کنند و بعد روی پارچه های کتانی برای کوبیدن قرار می دهند.

در موقع کاشت رازیانه عمق بذر این گیاه باید ۲ تا ۳ سانتیمتر باشد

 پس از این که برای کاشت رازیانه اقدام کردید، در سال اول اواخر شهریور یا اوایل مهر می توانید این محصول را برداشت کنید، در حالیکه این زمان در سال دوم و سوم به اوایل شهریور ماه تغییر می یابد. در دو مرحله می توانید رازیانه را برداشت کنید. شاخه و سرشاخه های حامل چتر که طول آن ها در مرحله اول ۳۰- ۵۰ سانتیمتر است را برداشت کنید. شاخه های این گیاه به مدت ۷- ۱۴ روز بر روی زمین باقی می ماند که باتوجه به وضعیت آب و هوایی منطقه، زمانش تعیین میشود. این اندامها را در مرحله دوم با استفاده از کمباین برداشت کنید و بذرها را از سایر قسمتها جدا کنید.

برداشت رازیانه طی دو مرحله به وضعیت اقلیمی محل کاشت رازیانه بستگی دارد در صورتیکه شرایط آب و هوایی نامساعد باشد، بهتر است در دو مرحله آن را برداشت نکنید، چرا که ممکن است در طی این مدت که اندامها بر روی زمین قرار دارند توسط قارچها و باکتریها مورد حمله قرار گیرند و بر روی کمیت و کیفیت مواد موثره آن اثرات نامطبوعی داشته باشند. پس برداشت در شرایط مذکور بهتر است در یک مرحله انجام شود که شاخه ها و سرشاخه های حامل چتر در این مرحله برداشت می شود.

بعد از کاشت رازیانه برای این که محصول برداشت شده را با جریان هوا خشک کنید به درجه حرارت ۲۵- ۴۰ درجه سانتیگراد نیاز دارید. محصولی که خشک کرده اید نباید بیش از ۱۲ درصد رطوبت و حداکثر ۲ درصد ناخالصی داشته باشد، بدین دلیل که رطوبت بیش از حد برای بذر رازیانه مناسب نیست و اثرات مخربی بر کیفیت مواد موثره دارد. برای این که بذور را خشک کنید باید در سایه یا توسط خشک کنهای الکتریکی این کار را انجام دهید. خشک کنها نباید درجه حرارتی بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد داشته باشند چون ترکیبات اسانس رازیانه نظیر آنتول و استراگول فرار بوده و در اثر درجه حرارتهای بالای ۴۰ درجه تبخیر میشوند و در نتیجه باعث کاهش کیفیت دارویی گیاه می شوند. باتوجه به شرایط اقلیمی محل رویش، عملکرد رازیانه متفاوت می باشد. در سال دوم، عملکرد این گیاه ۱- ۲ تن در هکتار و رویش آن در سال سوم به ۰٫۶- ۱٫۵ تن در هکتار می رسد.

مزارع کاشت رازیانه باید دارای آفتابگیر باشد چون کمبود نور سبب میشود رشد این گیاه به تاخیر بیفتد

گردآوری: بخش علمی سرپوش