پرورش گوسفند به چه صورت است و نیازمند چه تجهیزاتی است؟

گوسفند را می‌توان در دامنهٔ گسترده‌ای از آب‌وهوای معتدل یا مناطق خشک پرورش داد

پرورش گوسفند

از قدیمی ترین کشورهای دامپرور می توان به ایران اشاره کرد که در این کشور، شغل پرورش گوسفند در مناطق بسیاری وجود دارد ولی انجام این کار در بعضی از مناطق به روش بهتری صورت می پذیرد. برخی از نژاد ها دارای بهترین گوشت می باشند که شامل نژاد های شال، لری، مهربان، سنجابی، بلوچی و افشاری هستند. یکی از شاخه های دامداری به نام پرورش گوسفند، پرواربندی و زادآوری گوسفند اهلی میباشد تا از این طریق، گوشت، پشم، شیر، پوست و چرم تولید شود. در دامنهٔ گسترده ای از آب وهوای معتدل یا مناطق خشک، قابلیت پرورش گوسفند وجود دارد.

پرواربندی گوسفند از نکات قابل توجه پرورش گوسفند به شمار می رود. درواقع یک دام لاغر و سبک وزن را در پروسه پرواربندی به یک دام چاق در مدتی مشخص، تبدیل میکنند. مطمئنا شما قصد سود آوری و فروش از خرید دام خود و پروش آنها را دارید؛ به این ترتیب فراموش نکنید که شروع یک دوره کامل عملیات پروارکردن می باشد. شما در طول نود روز می توانید گوسفندان سی کیلویی خود را با کمک متخصصان این فن به حدود پنجاه کیلو برسانید. از این رو شما به تهیه خوراک دام بیشتری نیاز دارید. دقت کنید که اگر تصمیم راه اندازی یک کار اصولی و سود آور را دارید باید با استفاده از خوراک دام مرغوب، سلامت دامها و گوشت تولیدیشان را بیشتر کنید.

تجهیزات تغذیه و آب رسانی به گوسفندان

یکی از نکات قابل توجه در دامپروری، شرایط پرورش گوسفند و شناخت نحوه صحیح نگهداری گوسفند می باشد؛ بدین دلیل که یکی از مشاغل به دست آمده از زمان گذشته دامداری میباشد و بهتر است بدانید که سودآوری خوبی را درصورت رعایت نکات مختلف این شغل کسب می کنید در غیر این صورت خسارات جبران ناپذیری را متحمل می شوید.

>> هدف از نژاد پرورش گوسفند:

نخستین مرحله برای پرورش گوسفند اینست که هدفتان را مشخص کنید. اگر به منظور تولید گوشت، قصد پرورش گوسفند را دارید؛ باید نژادهایی را انتخاب کنید که گوشتی هستند. البته نژادهای چند منظوره ای در میان گوسفندان ایرانی وجود دارد که باید برای انتخاب آن ها از افراد خبره مشورت بگیرید.

>> مکمل های معدنی و جیره های مغذی مورد نیاز دام:

گوسفندان برای سالم ماندن و رشد مناسب مثل سایر دامها نیازمند مواد معدنی خاصی می باشند. به هر میزان که در زمان پرورش گوسفند از جیره مغذی تری استفاده کنید، به همان اندازه از طریق تولید محصولات دامی، سود بیشتری کسب می کنید.

شغل پرورش گوسفند نیاز به تلاش و زحمت فراوانی دارد

>> پروتئین:

مقدار پروتئین در جیره غذایی گوسفند نسبت به کیفیت پروتئین، از اهمیت بسیاری برخوردار است. با این حال، گوسفند به عنوان یک جانور نشخوارکننده، در شکل بالغش در رژیم های غذایی خود از پروتئین طبیعی و نیتروژن غیرپروتئینه( اوره) استفاده می کند. از منابع متداول مکمل های پروتئینی طبیعی می توان به وعده های غذایی پنبه دانه، بادام زمینی، افتابگردان ، سویا و دانه کتان اشاره کرد.

>> آب:

برای تمامی دامها مصرف آب، توصیه نمی شود. تولیدکنندگان باید برای تأمین کافی آب تمیز در هنگام تهیه هر نوع سوله یا محل پرورش گوسفند، برنامه ریزی کنند. از این رو توجه به کیفیت آب از اهمیت به سزایی برخوردار است. در صورت راکد بودن یا بی کیفیت بودن آب، گوسفندان چنین آبی را مصرف نمی کنند. گوسفندان از آب به میزان دو تا سه برابر ماده خشک، مصرف می کنند. یکی از شرایط پرورش گوسفند ضروری، وجود آب فراوان، تمیز و بدون یخ در محل آب بره ها می باشد. ممکن است که بره ها درصورت نبود آب، غذای کم تر بخورند.

>> مواد معدنی:

در تغذیه گوسفندان باید حتماً از ۱۳ ماده معدنی مختلف استفاده کنید. بیشترین نیاز گوسفندان به برخی از مواد معدنی همچون نمک و فسفر می باشد. یکی از موارد موردنیاز برای عملکردهای بدن و نگهداری گوسفند، نمک می باشد. درصورت محروم کردن گوسفندان از نمک، مصرف خوراک و آب آن ها کم تر میشود، به همین خاطر شیر تولیدی آن ها کم تر می شود و رشد کندی دارند. درصورتی که نمک موردنیاز حیوانات تامین نشود ممکن است سعی کنند نیازهایشان را از طریق جویدن چوب، لیسیدن آلودگی یا خوردن گیاهان سمی برآورده کنند. گاهی اوقات مصرف ناکافی نمک، مضراتی را بهمراه دارد که از آن ها می توان به کاهش مصرف خوراک و کاهش کارایی استفاده از مواد مغذی اشاره کرد.

>> اصول مراقبتی از گله:

شغل پرورش گوسفند به عنوان یکی از مشاغلی محسوب میشود که نیازمند زحمت فراوانی می باشد. مراقبت از گوسفند، باید به صورت ۲۴ ساعته باشد؛ به این صورت که در ای مدت زمان باید به انجام اموری همچون چیدن پشم، دوشیدن شیر، غذا دادن ، معاینه و بررسی وضعیت سلامتی، واکسیناسیون و … پرداخت. از این رو باید با تلاش مضاعف، این مراحل را انجام داد تا بازدهی گوسفندان افزایش یابد.

>> حصارکشی:

معمولاً حصارکشی علاوه بر نگهداری گوسفند، نیاز به سرمایه ی زیادی دارد که در یک دام داری به عنوان تجهیزات پرورش گوسفند مورد توجه قرار می گیرد. حصار ازپیش اماده را برای پرورش گوسفند در بعضی از موارد میتوان اصلاح کرد تا مورد استفاده ی مجدد قرار گیرد. دو نوع حصارکشی پیرامونی و داخلی در مزارع گوسفند وجود دارد.

۱. محل نصب حصارکشی محیطی معمولاً در اطراف مرز محل نگهداری دامها ( یا منطقه چرا) است و دربرابر شکارچیان به عنوان نخستین خط دفاعی محسوب میشود. مدت دوام حصارکشی محیطی معمولاً زیاد است؛ به همین خاطر مواد موردنیاز برای ساخت آن باید از کیفیت بالایی برخوردار باشد. نرده هایی همچون نرده های چند رشته ای بسیار منعطف برقی و نرده های سیمی بافته شده با سیم های افست برقی و سیم های خاردار در بالا و پائین حصار برای گوسفندان از مناسب ترین نرده های محیطی به شمار می روند.

ایران بعنوان یکی از قدیمی‌ترین کشور‌های دامپرور، به شغل پرورش گوسفند مشغولند

۲. برای این که مزارع را برای چرا به مناطق کوچک تری( پادک) تقسیم کنند از نرده های داخلی( یا نرده های عرضی) استفاده می کنند. ممکن است که جنس نرده های داخلی از مواد نرده های دائمی، نیمه دائمی یا موقت باشد. درحالی که معمولاً یک حصار داخلی به بازدارندگی از شکارچیان نیازی ندارد، اما باید برای دور نگهداشتن بره های از شیر گرفته شده از مادرانش و یا دور نگهداشتن قوچ ها از میش ها کیفیت خوبی داشته باشد. یکی از مهم ترین امکانات پرورش گوسفند، حصارکشی موقت میباشد که برای چرای موقت در مناطق محصور استفاده میشود( به طورمثال یک مزرعه ذرت یا گندم).

>> رفتار گله ای:

گوسفندان بیشتر به دلیل رفتارهای منسجم گله ای و پیروی از غریزه شناخته می شوند. آنها از چیزهایی که موجب ترسیدنشان میشود؛ می گریزند و بعنوان یک رفتار حمایتی در گروه‌های بزرگ به هم متصل می شوند. درواقع از این طریق دربرابر شکارچیان محافظت میشوند. گروهی زیستن گوسفندان موجب امنیت بیشتر آنها میشود. انتخاب یک گوسفند از یک گروه فشرده برای شکارچی، دشوارتر از آن است که بخواهد چند گوسفندی را شکار کند که جدایی از گله هستند. باتوجه به نژاد گوسفندان، غریزه رفتار گله ای متفاوت است و رفتار دسته جمعی نژادهای دارای پشم بیشتر، بهتر است. همین غریزه باعث شده تا شخص به خودش اجازه دهد که برای مراقبت از این تعداد گوسفند از چنین توانایی برخوردار است.

روش های پرورش گوسفند براساس روش تغذیه ای

- پرورش در مراتع و مزارع:

گوسفند ها را در این نوع پرورش در مراتعی نگهداری می کنند که پوشش گیاهی کمی دارند. همچنین میتوانید ۲۰ تا ۲۰۰ راس گوسفند را به ازای هر هكتار نگهداری کنید که معمولاً در اماکنی همچون روستاها و کشت وصنعت های ایران از این روش استفاده می کنند.

- پرورش به روش چرای آزاد:

گله گوسفند در روش چرای آزاد، بطور آزادانه ای ییلاق و قشلاق می کند. مراتع دارای منبع تغذیه مختلفی هستند و با این نوع پرورش تا ۴۰۰۰ راس گوسفند را می توان نگهداری کرد.

- پرورش به روش نیمه آزاد:

پرورش به روش نیمه آزاد، معمولاً در روستاها مرسوم است و با نام دیگری همچون روش چرای انتقالی با استفاده از جایگاه شناخته می شود. تغذیه ی مراتع در این روش در آغل به شکل دستی در فصل زمستان صورت میگیرد درحالیکه چوپان در فصول دیگر موظف است که آن ها را به مراتع ببرد.

- پرورش به روش پرواربندی:

پرورش به روش پرواربندی به اینصورتست که از جیره های غذایی ویژه برای بره های نر استفاده می کنند تا فرآیند رشد و پروار شدن آنها سریعتر شود. معمولاً پروسه پرواربندی در مدت زمان ۱۰۰ روز انجام میشود و سرمایه گذار پس از این که بره های نرش به وزن ایده‌ال می رسند؛ آن ها را به منظور فروش باتوجه به وضعیت قیمت روز بازار، به فروش می رساند. درواقع به این منظور، گوسفندان را پرواربندی می کنند که گوشت بیشتری تولید کند و سرمایه گذار، سود خوبی را کسب کند.

سن شروع پروار

برای انتخاب سن بره و بزغاله ی پرواری باید حداکثر استفاده از مراحل رشد دام حاصل شود. مرحله ی رشد سریع بره و بزغاله بنابر پژوهش های انجام شده، بین سنین ۴ تا ۹ ماهگی درحالیکه این سن در ایران، ۹- ۷ ماهگی می باشد. در حدود ۱۲۰ روزگی بره و بزغاله، باید آن ها را از شیر گرفت و در مرتع و غلات تا سنین ۹- ۷ ماهگی از آن ها نگهداری کرد. در این زمان می توان آنها را به پروار بست ولی در طول دوره شیرخوارگی و بلافاصله بعد از آن، پروار کردن بره و بزغاله ی جوان تر به خاطر روند سریع رشد جسمی آن ها تأثير چشمگیری دارد.

چنانچه بره و بزغاله ی شیری و تازه از شیر گرفته شده را پروار کنید؛ در فصول بهار و تابستان، علاوه بر تامین گوشت مناسب به حفظ مراتع و تعادل مناسب دام و مرتع کمک میکند. برطبق پژوهش ها کارایی پروار از سن ۸- ۷ ماهگی کم میشود درحالیکه چربی لاشه افزایش پیدا میکند. بنابراین بلافاصله بعد از شیرخوارگی باید نسبت به پروسه ی پروار اقدام کرد؛ بدین دلیل که باتوجه به کم تر بودن سن دام، ضریب تبدیل غذایی آن ها بهتر میشود.

اگر هدف شما از پرورش گوسفند، تولید گوشت باشد ، باید نژادهای گوشتی را انتخاب کنید

گردآوری: بخش علمی سرپوش