مبارزه با فساد بلای جان شهردار تهران می‌شود؟

فضای شهرداری تهران همواره در دهه‌های اخیر پرحاشیه و پر تنش دنبال می‌شود و اتفاقات گوناگونی را در این حوزه شاهد بودیم و به‌نظر باتوجه به شرایط کنونی این فضا همچنان ادامه خواهد داشت. حاشیه‌های اخیر شهرداری تهران از جایی شروع شد که محمدعلی نجفی می‌خواهد دست مفسدان و رانت‌خواران را رو کند. این موضوع باعث شد تا در روزهای اخیر برخی خبرنگاران که به شهردار قبلی نزدیک بودند دست به شایعه پراکنی علیه نجفی زد و به گفته خودشان برکناری نجفی را کلید بزنند. این موضوع آن‌قدر جدی شد که سخنگوی شورای شهر تهران با واکنش به رفتن محمد‌علی نجفی در توییتر خود نوشت «دکتر نجفی شهردار منتخب هر ۲۱ عضو و مورد حمایت شوراست. به‌عنوان سخنگوی شورا، اخبار منتشره در رابطه با دیدار و گفت‌وگوی اعضای شورا با شخصیت‌های اجرایی و سیاسی با موضوع گزینه جایگزین و هر اقدامی از این دست را از اساس تکذیب می‌کنم.» به نظر این واکنش به آن دلیل بود که سخنگوی شورا می‌خواست مردم و رسانه‌‌ها را از پشت پرده‌‌های شهرداری مطلع کند. علت اصلی واکنش سخنگوی شورای شهر را باید هجمه‌های رسانه‌هایی خواند که سال‌ها در مقابل وضعیت پایتختی که سکان هدایتش را سردار قالیباف بر عهده داشت سکوت کرده بودند.

واکنش رسانه‌های اصول‌گرا

قبل از هرکس، این رسانه‌های اصول‌گرا که ۱۲ سال در مقابل وضعیت شهرداری تهران ساکت بودند رفتن نجفی را کلید زدند. در این خصوص، خبرگزاری تسنیم روز ۲۵ بهمن ۱۳۹۶ در گزارشی نوشت: «پروسه عبور از نجفی درحال‌حاضر از سوی برخی اعضای شورای شهر تهران مطرح است. در ماه‌های سپری‌شده از حضور محمدعلی نجفی در راس هرم مدیریت شهری، مردم هیچ‌گونه عملکرد موفقی از او ندیده‌اند و درواقع هیچ‌یک از توقعات و انتظارات شهروندان تهرانی برآورده نشده است. حوادثی مانند زلزله خفیف تهران و بارش برف در کلانشهر تهران به‌عنوان متر و معیار سنجش عملکرد شهردار تهران به‌خوبی نمایانگر ضعف او به‌عنوان یک مدیر اجرایی بوده و همین امر انتقادات مکرر اصلاح‌طلبان و حتی خبرنگاران این جریان را در پی داشته است.»

این تنها خبرگزاری تسنیم نبود بلکه در سوی دیگر، خبرگزاری فارس هم از کلید خوردن استعفای نجفی خبر دارد و در این مورد نوشت: «شنیده می‌شود اعضای شورای‌عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان نقدهای جدی به عملکرد شهردار اصلاح‌طلب دارند. تهران ویترین سیاست ایران است و هر شکستی در خیابان بهشت می‌تواند موقعیت اصلاح‌طلبان را در انتخابات آینده با خطر جدی مواجه سازد. بر همین اساس، شورای‌عالی اصلاح‌طلبان به دنبال خروج از این وضعیت دنبال یک بازی کم‌هزینه است.»انتقادهایی که کمتر از چند ماه از آغاز به‌کار نجفی در شهرداری تهران مطرح می‌شوند.

نجفی می‌خواهد از شهرداری فاسد رونمایی کند

آنچه مشخص است کسی نمی‌تواند فساد و رانت‌خواری را در شهرداری تهران مخفی کند و تقریبا همه کسانی که به‌نوعی با وضعیت شهرداری تهران آشنایی دارند این موضوع را تایید می‌کنند. فساد و عدم نظارت بر فعالیت‌های شهرداری از یک سو و رانت‌خواری برخی از سازمان‌هایی که به شهرداری تهران نزدیک بودند از‌سوی‌دیگر، باعث شد تا همه شهروندان تهران از نجفی بخواهند تا به این موضوعات رسیدگی کند و دست زیاده‌خواهان را از شهری که اکنون در هر نقطه آن بحرانی وجود دارد کوتاه کند. شهردار تهران همواره بر این موضوع تاکید می‌کند ولی در مقابل می‌بینیم که با تاکتیک خوبی به جلو می‌رود و می‌خواهد تا جایی که می‌شود قدم به قدم با فساد موجود در پایتخت مبارزه کند. در طول این چند ماهی که از آغاز به‌کار شهردار جدید تهران می‌گذرد هر از چند گاهی او در مورد مبارزه با فساد و رانت‌خواری واکنشی نشان می‌دهد که همه امیدوارند در زمان مشخص از مبارزه با فساد رونمایی شود. 

اما در آخرین واکنشی که نجفی بعد از کلید خوردن شایعاتی مبنی‌بر کنارگذاشتن او از شهرداری تهران انجام داد در حساب توییتری خود نوشت «در نامه‌‌هایی به دادستان محترم تهران و معاون ایشان، مستندات برخی تخلفات و موارد مبهم در عملکرد مدیریت شهری گذشته را اعلام کرده‌ایم و روند را برای شفافیت و مقابله با فساد ادامه خواهیم داد.» این توییت نشان می‌دهد که نجفی در مبارزه با فساد به مرزهای حساسی رسیده است زیرا پیش‌ازاین تنها با زبان تهدید می‌گفت که می‌خواهد پرونده‌ها را به دادستانی ارسال کند. 

هنوز افرادی هستند که نمی‌خواهند کسی پرونده‌های فساد شهرداری تهران را باز کند و ازاین‌رو، تنها با غبارآلود کردن فضا سعی دارند به هر ترتیبی که شده باعث عقب‌نشینی محمدعلی نجفی شوند. اگر کمی بخواهیم به وضعیت کنونی تهران نگاهی کوتاه بیندازیم می‌بینیم شهری که به‌عنوان ویترین جمهوری‌اسلامی ایران از آن یاد می‌شود وضعیت ناگواری دارد. از وضعیت‌ ناگوار شهروندان حاشینه‌نشین و جنوب شهر گرفته تا ترافیک‌های سرسام‌آور بالای شهر و شکاف طبقاتی که همه و همه نشان‌دهنده آن است که این شهر بیش از آنکه یک شهردار بخواهد به فردی احتیاج دارد که در برابر هجمه‌ها و تهدید‌ها مقاومت کند. البته ناگفته نماند که محمدعلی نجفی در واکنشی به هجمه‌ها و انتقادات و دسیسه‌هایی که به او وارد می‌کنند راهی نداشت تا اینکه بگوید «از دست آنها به خدا پناه می‌برم.»

در تئوری برکناری شهرداری تهران تنها می‌توان اشخاصی را مقصر دانست که نجفی در مقابل آنها برای جلوگیری از رانت‌خواری و ادامه فساد اداری ایستادگی کرده است. در این ماه‌های ابتدایی فعالیت شهردار تهران می‌بینیم که او تلاش دارد تا وضعیت را شفاف‌تر کند و به‌رغم اینکه می‌گویند دست به استعفای محمد علی نجفی خوب است ولی او تاکنون نشان داده که می‌خواهد به فعالیت خود ادامه دهد و در این خصوص از حمایت اعضای شورای شهر تهران به گفته سخنگوی آنها برخوردار است. حالا باید در انتظار بمانیم که در این ماراتن مبارزه با فساد و رانت‌خواری مرتبط با شهرداری تهران چه کسی برنده خواهد بود. همه مردمی که در روز انتخابات شورای شهر ۹۶ خواستار بهبود وضعیت تهران بودند در انتظار واکنش‌های نجفی می‌مانند تا فساد و رانت‌خواری را متوقف کند. 

در همین رابطه، روز گذشته خبرگزاری ایسنا به نقل از حسن رسولی، خزانه‌دار و عضو هیات‌رییسه شورای اسلامی شهر تهران درباره شایعات عبور از شهردار تهران نوشت: اطمینان می‌دهم محمدعلی نجفی بر‌اساس قول و قراری که گذاشته‌ایم، عالمانه، آگاهانه و با تعهد کامل این مسئولیت سنگین را با هدف ارائه تجارب چندین ساله مدیریتی خود به حوزه مدیریت شهری پایتخت پذیرفته است و با اطلاعات موثق و با قول و قرار و تعهدی که بین او و ۲۱ نفر از اعضای شورای شهر تهران بسته شده، انجام وظیفه خواهد کرد. اعضای شورای شهر و شهردار تهران شبانه روز تمام تلاش خود را می‌کنیم که اوضاع نابسامان این سازمان بزرگ را در حد توان سامان‌بخشی کنیم. دلیل توزیع این شایعات این است که نجفی مدیر پاکدست، روی گلوگاه‌هایی که در گذشته به دور از چشم قالیباف به مرکز انواع فساد مدیریتی و اداری تبدیل شده بود، دست گذاشته و منافع برخی‌ها را به خطر انداخته است.

جلسه با جهانگیری ربطی به تعویض شهردار نداشت

روز چهارشنبه درحالی‌که رسانه‌های اصولگرا از کلید خوردن تعویض شهردار تهران پرده برداشتند اعضای شورای شهر با معاون اول رییس‌جمهوری درباره وضعیت ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی تهران و اینکه شهرداری برای تامین و به‌روزرسانی آن احتیاج به کمک دولت دارد، جلسه‌ای برگزار کردند. در این رابطه برخی شایعاتی را مطرح کردند که اعضای شورای شهر تهران رفته‌اند به دیدن جهانگیری تا از او بخواهند برای جانشینی نجفی آمادگی خود را اعلام کند. ولی این شایعات در صورتی منتشر شد که تصاویر منتشر شده از این جلسه نشان می‌دهد که خود شهردار تهران در آنجا نشسته است و همچنین خبرهای خروجی از جلسه ذکر شده نشان می‌دهد که چنین بحثی از سوی هیچکس مطرح نشده است.

اتحاد و کارگزاران

صف‌های طولانی رای‌دهندگان در تهران از همان ساعات اولیه انتخابات ۹۶ نشان داد که مردم تهران تغییری جدی می‌خواهند. در این رابطه بسیاری از رسانه‌ها چنین حضوری را به مخالفت جامعه با سیاست‌های ۱۲ساله قالیباف و شورای شهر خواندند. در این انتخابات مانند انتخابات ۹۴ مجلس شورای اسلامی همه اعضای لیست امید به ساختمان بهشت راه یافتند تا با تغییر اعضای شورای شهر مردم در انتظار بهبود وضعیت تهران باشند ولی نه در مدت کمتر از یک سال. قبل از شهردار شدن محمدعلی نجفی گزینه‌هایی مانند محسن هاشمی و حسین مرعشی مطرح بود که هر دو چهره از اعضای حزب کارگزاران محسوب می‌شوند ولی اعضای شورای شهر محمدعلی نجفی را به‌عنوان شهردار تهران معرفی کردند که هنوز جداشدنش از حزب کارگزاران اعلام نشده بود. 

خبرهای چند روز اخیر می‌رساند که این انتخاب بین دو حزب اتحاد ملت و کارگزاران موجب به‌وجود آمدن اختلافاتی شده است و در همین رابطه حزب کارگزاران راه خود را از نجفی جدا کرد. اینکه شهردار تهران به آن صورت که قالیباف در طول ۱۲ سال نزدیکان خود را به ساختمان شهرداری آورد ولی نجفی تاکنون برای انتصابات معاونان و مسئولان شهرداری از نزدیکان خود استفاده نکرده است. این موضوعی است که نه‌تنها هیچ مشکلی ندارد بلکه می‌تواند بدعتی باشد برای اینکه دیگر مسئولان کشور به صورت اتوبوسی نفرات را جابه‌جا نکنند. این جلوگیری از زیاده‌‌خواهی‌ها می‌تواند فصل جدیدی در سیاست ایران باشد، البته اگر نجفی بتواند به همین روند ادامه دهد و تا زمانی که بر صندلی شهرداری تکیه می‌زند همین رفتار را از خود نشان دهد. نجفی به غیر‌از مبارزه با فساد و رانت‌خواری به نظر باید در سنگر دیگری هم مبارزه و از سهم‌خواهی‌های برخی جلوگیری کند.

سیاوش پورعلی