آیا تهران فرو می‌رود؟

«دامنه فرونشست به فرودگاه امام‌خمینی(ره) رسیده ‌است»، «فرونشست در کمین جنوب تهران»، «احتمال فرونشست برج میلاد» و... اینها فقط گوشه‌ای از خبرهایی است که هر روز با کلید واژه «فرونشست» درباره تهران شنیده می‌شود و تازه‌ترینش همان خبری است که درباره رسیدن دامنه فرونشست به فرودگاه امام‌خمینی(ره)، از زبان رئیس سازمان نقشه‌برداری کشور منتشر شده است.

 اتفاقی که علی بیت‌الهی، رئیس بخش رانش زمین مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی مهمترین دلیل آن را برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و کاهش بارش‌های جوی می‌داند و می‌گوید: «صدور پروانه‌های چاه‌های کشاورزی، حفر چاه‌های غیر مجاز و غیر قانونی و در کنار همه آنها کاهش بارش‌ها که باعث شده برداشت‌های بی‌رویه جبران نشود، وضع زمین را در تهران به مرز خطر رسانده است.»

او ادامه می‌دهد: «موضوع ناراحت‌کننده این است که بسیاری از چاه‌هایی که طی سال‌های اخیر حفر شده، با مجوز هم بوده است؛ وقتی به نقشه این چاه‌ها نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که حداقل ٥٠‌هزار حلقه چاه در مناطق در معرض خطر دیده می‌شود و هیچ جای خالی روی نقشه دیده نمی‌شود. شما فکر کنید که باید به این آمار تعداد بسیار زیاد چاه‌های غیر مجاز را هم اضافه کنیم که عدد درستی در مورد آنها در دست نیست. حالا ببینید که چطور داریم آب‌های زیرزمینی را بی‌رحمانه بیرون می‌آوریم و لایه‌های زمین را پوک می‌کنیم.»

او فرونشست زمین را اتفاقی می‌داند که به سختی جبران می‌شود و می‌گوید: «وقتی شما این همه ‌سال از روش‌های غیرمنطقی و ضد زمین برای آبیاری استفاده کنی، کم‌کم زمین مچاله می‌شود، نشست می‌کند و حالت سیمانی به خودش می‌گیرد. وقتی این اتفاق افتاد، زمین دیگر توان آبگیری‌اش را از دست می‌دهد و جبران چنین اتفاقی واقعا سخت است؛ همان‌طور که عواقبش هم سخت است. همین الان هم وضع هشدارآمیز است، در حال حاضر هم خیلی از خطوط جاده‌ها، فرودگاه‌ها، راه‌آهن، لوله‌های نفت و گاز اثرات فرونشست را متحمل می‌شود و در مسیرهای هموار شکاف رخ داده است.»

بیت‌الهی میزان فرونشست زمین را در تهران ٣٦ سانتیمتر اعلام می‌کند و می‌گوید: «نرخ فرونشست زمین در محدوده دشت تهران ‌- شهریار حدود ۱۷ سانتیمتر در ‌سال بود اما برداشت‌های جدید این عدد را در سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ به ترتیب به حدود ۲۴ و ۳۶ سانتیمتر رسانده است و وضع در جنوب و جنوب غرب تهران بدتر است؛ دامنه فرونشست را تا میدان انقلاب می‌توان دید. البته فکر نکنید که وضع بقیه شهرها ایده‌آل است؛ مثلا میزان فرونشست در دشت‌های رفسنجان، زرند، مشهد و قزوین به ترتیب به ۳۰، ۲۵، ۲۵ و ۲۴ سانتیمتر بر ‌سال است که این از وضع تهران هم به مراتب بدتر است.»