طبیعت‌گردی در جنوب ایران / سفر به ناشناخته‌ها با داغ شقایق

 <

اینجا شهری است باستانی در جنوب ایران با آب‌ها و تنگه‌ها و رازها و رمزهای ناشناخته تاریخی و طبیعی. مجتبی گهستونی فعال میراث فرهنگی و راهنمای گردشگری در این سفر همراه ماست. پیشنهاد او در روزهای نوروزی سفر به بهبهان است. سفری که آغشته به رنگ تاریخ و داغ شقایق هاست.

از هر کجای ایران که هستید با اتوبوس یا خودروی شخصی راهی جاده‌های جنوب شوید. مقصد ما جایی نیست جز بهبهان، شهری در کنار ارگان (ارجان)؛ شهر ایلامی معروف به شهر آب‌ها و تنگه‌ها که اسرار تاریخی آن سال ۱۳۶۱ به طور اتفاقی هنگام خاکبرداری برملا شد. چنگال‌های بلدوزر به تن زمین فرو رفت و آرامگاهی ایلامی کشف شد با نشان از بزرگترین و مهمترین کشفیات باستان شناسی زمان خود. 

حالا سال ۹۶ خود را می‌توانید با شقایق‌های داغدار آغاز کنید. بهبهان با اینکه جاذبه‌های تاریخی و گردشگری بسیار دارد اما جزو شهرهای کمتر شناخته شده ایران برای سفری هیجان برانگیز است، شهری که «حلقه قدرت ارجان» آن در جهان مشهور است. شما از استان کهگیلویه و بویراحمد می‌توانید وارد بهبهان شوید یا از بوشهر؛ مسیر بوشهر در نیمه دوم سال زیباست چرا که نرگس‌ها تا مسافتی طولانی شما را همراهی می‌کنند. 

از قلعه مدرسه‌ها تا قلعه حسن صباح 

روستای خیرآباد در نزدیکی این شهر یکی از مکان‌های دیدنی است؛ قبل از پل خیرآباد،‌ راه فرعی سمت راست جاده،‌ به پلی قدیمی می‌رسد. بعد از پل خیرآباد، راه فرعی سمت چپ به سوی بنایی از دوره صفوی می‌رود، ‌مدرسه‌ خیرآباد،‌ بنایی که مرمت شده و در باغچه‌های کوچک چهارگوشه حوض آن،‌ درختان کُنه‌کارپوس کاشته شده است. 

مدرسه خیرآباد به تنهایی و به عنوان بنایی منفرد خود جاذبه‌ای است اما وقتی بدانی که یکی از چندین قلعه‌مدرسه است که سال‌های دور با هم در ارتباط بوده‌اند،‌ اهمیتش بیشتر نمایان می شود. مجموعه تاریخی خیرآباد فراتر از اینهاست، راه با عبور از زمین سبز و سنگلاخ به پل تاریخی «خیری مَح‌خان» می‌رسد که در مرز خوزستان و کهگیلویه قرار دارد، پلی که با وجود مخروبه شدن، عظمت‌اش بازدیدکننده را متوقف می‌کند و باقی‌مانده‌ آن نشان از تردد بی‌شمار دارد. پایه‌های آن هم‌چون کاروانسراها،‌ محلی برای اتراق مسافرانی بوده که راهی طولانی را طی کرده و به این پل می‌رسیدند. 

در آن سوی رودخانه نیز آثار یک چارطاقی پدیدار است. در همان منطقه از قلعه‌مدرسه به سمت مخالف پل،‌ راه به باقی‌مانده جاده شاهی می‌رسد؛‌ سنگ‌فرشی از زمان‌های دور که مسافران را هدایت می‌کرده و احتمالاً بخشی از مسیر پیوند دهنده قلعه‌مدرسه‌هاست. 

حمام بکان نیز که متعلق به دوره ساسانی و مرتبط با شهر قدیم ارجان بوده و در کنار رودخانه مارون در نزدیکی روستای امام رضا واقع شده یکی دیگر از آثار دیدنی بهبهان است. اثر دیگر منطقه تنگ تکاب و کوه موسوم به قلعه حسن صباح است. 

تنگ سروک و خاییز 

جاذبه دیگری که در جغرافیای استان کهگیلویه قرار دارد اما راه دسترسی آن از شهر بهبهان راحت‌تر است و برای دیدن آن نباید فرصت را از دست داد و آن «تنگ سروک» نام دارد. منطقه‌ای کوهستانی که سروهای کهنسال آن را آذین بسته‌ و فضایی دلپذیر فراهم ساخته‌اند. با انجام یک کوه‌پیمایی سبک، مسیر به صخره‌ هایی می‌رسد که نقوش بی‌نظیری از دوره‌های پیش از اسلام بر آن حک شده است و انسان را شگفت‌زده می‌کند. 

خاییز، یکی از روستاهای دیدنی بهبهان است. در رشته کوه بدیل تنگه نرگس خاتون، آثاری جا مانده از دوران ساسانی، آثاری از زندگی اولیه انسان‌ها در دل صخره‌ها و همچنین سنگ فرش‌های بی‌نظیر دوران هخامنشی وجود دارد که از روستای خائیز شروع و سپس به جاده عمومی ارجان و از آن جا به تخت جمشید، شهر بیشاپور و در نهایت به ترکیه کنونی می رسد. 

ارگان قدیم 

ارجان قدیم،‌ شهری است با دیدنی‌های بسیار،‌ مسجد جامع شهر،‌ امامزاده حیدر، بافت تاریخی شهر،‌ راسته بازار که قدیمی‏ترین بازار شهر است. در زمان گذشته مرکزثقل تجاری شهر بهبهان و حومه آن بوده است. این مجموعه که متعلق به دوره قاجار است، دارای چندین راسته بوده که حرفه‏های مختلف در راسته‏‌های مخصوص به خود فعالیت داشتند. در حال حاضر تنها یک راسته از آن باقی مانده است. صنایع دستی بخش دیگری از جاذبه‌های شهر است،‌ کارگاه عبابافی،‌ حیاطی است که چندین پیرمرد کهنسال در آن مشغول به کار‌ هستند، خرمای کبکاب و ماست بهبهان را نباید از دست داد. 

جایی برای ماندن 

اگر با دوستان یا با خانواده به بهبهان سفر کردید می توانید در هتل مارون بمانید، هتلی متعلق به وزارت نیرو و البته این وزارتخانه ویلاهای زیبایی هم دارد که کنار دریاچه سد مارون است و همه می توانند از آن استفاده کنند. 

از دیگر مکان هایی که می توانید برای اقامت و حتی پذیرایی شدن از آن استفاده کنید خانه تاریخی محسنی است. این خانه با کاربری اقامتی، پذیرایی، فرهنگی، یکی از زیباترین خانه های تاریخی در بافت سنتی و معماری قدیم محلی برای آرامش گردشگران است. در خانه محسنی برای حفظ و پاسداشت سنت های بهبهان، غذاهای سنتی ارایه و آداب و رسوم این شهر اجرا می شود. البته روستای سنگیس و زیبای پشتگر و روستای تنگ تکاب در حوالی سد مارون هم می تواند مکانی برای اقامت گردشگرانی باشد که اهل کمپ هستند و می خواهند چادر به پا کنند.

روافزا تا شله برمکی 

"روافزا"، "حلوای برنجی"، "کلوچه مسقطی" و انواع "رنگینک" از دسرهای معروف بهبهان هستند. غذاهای سنتی بهبهانی ریشه در باورها و شرایط اقلیمی این دیار دارد، غذاها، شیرینی ها و نان هایی که برای ایام و روزهای خاصی تهیه می شوند و کاربرد مناسبتی دارند. مثلاً "گوینه" که یک نوع دمی است که با بلغور گندم، گوشت و لوبیا تهیه می‌شود، معمولا به عنوان آش پشت پا تهیه و بین همسایه‌ها تقسیم می شود. غذای "حرّه" که معادل فارسی آن آش کارده است که یک نوع آش خاص است و هیچ جا به شیوه این شهرستان تهیه نمی‌شود. شیرینی قند کنجی که خاک قند یا شکر آسیاب شده و کنجد بو داده که در سیزده رجب هر سال به عنوان نذری در بین همسایه ها توزیع می گردد.البته اگر شانس بیاورید و بتوانید آش "شله برمکی" و شیرینی "گلفته" و آبگوشت خوشمزه و بسیار قدیمی به نام "قبرمه" را بخورید. 

چشمه و کوه و غار 

بهبهان، طبیعت بکر و دست نخورده ای دارد، کوه و غار و چشمه. بیش از ۲۰ گروه کوهنوردی و طبیعت گردی در این شهر فعالیت دارند. در این شهرستان حدود ۳۰ گردشگاه وجود دارد که می تواند ذائقه همه انوع طبیعت گردان را سیراب کند. 

پیشنهاد می‌شود در این سفر حتما به یکی از گردشگاه های طبیعت بکر آن سر بزنید.آسیاب، گراب، سرجوشر، تنگ بن، شیرعلی، چاه ماری، باغ بهو، گله خر، آب گلوم، قلعه گلاب، چاه گله و.... برخی از این مکان های نامبرده جزء مناطق چهارگانه محیط زیست و شکار ممنوع، جنگل های طبیعی، تالاب، سراب، آبگیر، دریاچه، رودخانه، آبشتر، چشمه، منتطق ییلاقی و فضاهای روستایی، مناطق ساحلی، کوه، قلل، تنگه ها، دره ها و غارها، آثار تاریخی و فرهنگی، جزایر طبیعی و مصنوعی و... هستند.