سرنوشت بی‌پایان هتلسازان خارجی در ایران

در شرایطی که تعدادی از هتل‌های ایران به مرز ورشکستگی رسیده‌اند عده‌ایی از مسئولان بر این باورند که باید سرمایه‌گذران داخلی و خارجی برای هتلسازی جذب ایران شوند. در حال حاضر طبق گفته جمشید حمزه‌زاده، رئیس جامعه هتلداران کشور، ۲ هزار هتل و هتل‌آپارتمان در کشور وجود دارد و حدود هزار هتل‌آپارتمان در حال ساخت است. اگر ساخت هر هتل حدود ۳ سال به طول بینجامد ایران در سال ۱۴۰۰ حدود ۳۰۰۰ هتل خواهد داشت. این در حالی است که طبق نظر تعدادی از تورگردانان در حال‌ حاضر بسیاری از اتاق‌های هتل‌ها خالی است و امکان ورشکستگی هتل‌ها وجود دارد. حال سوال اینجا است در شرایطی که آمار گردشگران در کشور رو به کاهش است ساخت این هتل‌ها لزومی دارد؟

در حال‌ حاضر ایران سالانه حدود ۵ تا ۶ میلیون گردشگر خارجی دارد که براساس چشم‌انداز برنامه توسعه ششم باید تا سال ۱۴۰۰ به ۲۰ میلیون نفر برسد، اما باید گفت با توجه به مشکلات و تحریم‌های پیش روی تبدیل شدن ایران به قطب گردشگری منطقه با ۲۰ میلیون نفر گردشگر تا ۳ سال آینده کاری دشوار به نظر می‌رسد، چرا که هر سال باید نزدیک به ۵ میلیون به تعداد ثابت گردشگران افزوده شود. گردشگرانی که با ورودشان به ایران نیازهایی دارند که باید این نیازها در کشور مقصد تامین شود؛ یکی از مهم‌ترین نیازهای تامین محل اقامت است.

زمانی که گردشگران خارجی وارد ایران می‌شود نیازمند استفاده از هتل‌ها و خدمات گردشگری هستند. هتل‌های کشور باید به گونه‌ای باشد که توریست‌ها رغبت به استفاده از آن‌ها را داشته باشند. گردشگران خارجی بیشتر از هتل‌های ۳ تا ۵ ستاره استفاده می‌کنند پس اگر قرار به ساخت هتل در کشور باشد باید هتل‌های ۳ تا ۵ ستاره ساخته شود. اما به راستی چه تعداد هتل برای پذیرش گردشگران خارجی در ایران وجود دارد؟

جدیدترین آمار از تعداد هتل‌ها در ایران

اگر شما هم در منابع خبری یا در پایگاه‌های مجازی دولتی به دنبال آمار تازه و دقیق از تعداد هتل‌های ایران گشته باشید، قطعا تیرتان به هدف نخورده است. آمار دقیق و به‌روزی از تعداد هتل‌ها در ایران وجود ندارد. گرچه جمشید حمزه‌زاده، رئیس جامعه هتلداران کشور می‌گوید: «در حال حاضر ۲ هزار هتل و هتل‌آپارتمان در سطح کشور وجود دارد و حدود هزار هتل‌آپارتمان نیز در حال ساخت است.» اما آخرین آماری که به صورت تفکیک شده و دقیق از هتل‌های موجود در ایران منتشر شده به سال‌های ۹۲ باز می‌گردد.

هرچند در این آمار نیز که یکی از سوی جامعه هتلداران کشور و دیگری از سوی سازمان میراث فرهنگی منتشر شده است اختلاف وجود دارد. براساس آمار سازمان میراث یک‌هزار و ۲۵ هتل از یک تا پنج ستاره تا آذر ماه سال ۹۲ در کشور موجود بوده که از نظر جامعه هتلداران در همان سال شمار هتل‌های کشور با در نظر گرفتن هتل‌های مناطق آزاد ثبت شده به یک‌هزار و ۸۷ هتل می‌رسیده است. اگر آماری که حمزه‌زاده داده است را دقیق فرض کنیم هتل‌های موجود در سراسر ایران در سال ۹۷ نسبت ۵ سال گذشته با افزایش هزار‌تایی روبه‌رو است که بر فرض ساخت هزار هتل دیگری که در دست ساخت است تا سال ۱۴۰۰ تعداد هتل‌های سراسر کشور به ۳ هزار هتل می‌رسد که از این تعداد هتل مشخص نیست چند هتل ۳ تا ۵ ستاره وجود دارد. طبق آماری که خبرگزاری مهر منتشر کرده است، در سال ۹۳ از میان حدود ۱۱۰۰ هتل موجود در کشور تنها ۲۵ هتل ۵ ستاره و ۷۵ هتل ۴ ستاره بوده‌اند که در مجموع ۱۰۴ هتل مناسب گردشگران خارجی در کشور وجود داشته است.

شروع سرمایه‌گذاری خارجی‌ها برای هتل‌سازی 

با تمام این تفاسیر در سال ۹۵ بعد از ماجرای برجام خبرهای خوبی از ورود سرمایه‌گذاران خارجی در زمینه هتلسازی ایران به گوش رسید. از جمله سرمایه‌گذاران خارجی که تصمیم به ساخت هتل در ایران داشتند، گروه هتل‌های «آکور» فرانسوی بود که قصد ساخت ۱۰۰ هتل در ایران داشت. علاوه بر آن بر طبق اظهارات مسعود سلطانی‌فر، رئیس وقت میراث فرهنگی گروه هتل‌های «اشتایگن برگر» برای ساخت ۱۰ هتل در مدت ۷ تا ۱۰ سال در سراسر ایران با این سازمان به توافق رسیده بودند.‌

برند ایرانی «دکوشوانی» نیز شروع به ساخت هتل ۵ ستاره در مشهد کرد و کشورهای دیگری مثل اتریش، آلمان، ترکیه و چند کشور عربی اعلام آمادگی برای هتلسازی کردند، اما این شور هتلسازی و سرمایه‌گذاری خارجی‌ها پس از مدتی در ایران فروکش کرد و از آن پس تا کنون خبری از سرنوشت این سرمایه‌گذاران و هتل‌هایی که قرار بود در سراسر ایران ساخته شود در دست نیست.

هرچند محمد علی فرخ‌مهر نایب‌رئیس جامعه هتلداران ایران در نشستی که با رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری داشت، به این موضوع اشاره کرد که از آن سرمایه‌گذاران خارجی که بعد از برجام گروه ‌گروه راهی ایران شده بودند، خبری نیست و هیچ کدام برای ساخت هتل در ایران دست به کار نشده‌اند. او گفته است: سرمایه‌گذاران خارجی به کشور آمدند، اما نمی‌خواستند به ایران پولی بیاورند؛ فقط می‌خواستند آموزش بدهند و هتل‌ها را در استانداردسازی کمک کنند. 

ساخت هتل زمانی که کمبود هتل نداریم!

اما طی چند روز گذشته علی اصغر مونسان رئیس سازمان میراث فرهنگی دوباره از سرمایه‌گذاری ترک‌ها در زمینه هتلسازی در ایران خبر داده است که بر اساس آن سرمایه‌گذاران ترکیه‌ای ۱۰ هتل در ایران می‌سازند. اما شاید این سرمایه‌گذاران همان سرمایه‌گذارانی باشند که مسعود سلطانی‌فر در سال ۹۵ مقدمات ورود آن‌ها را فراهم کرده بود و از توافق با شرکت‌های ترک برای ساخت ۱۰ هتل در ایران خبر داده بود. 

اما در حالی دوباره باب سرمایه‌گذاری خارجی‌ها در زمینه هتلسازی در ایران باز شده که رئیس جامعه هتلداران ایران خبر از تعدیل نیروی انسانی به دلیل مشکلات مالی در هتل‌ها داده است. علاوه بر این اگرچه طبق اظهارت رئیس سازمان میراث فرهنگی گردشگری، ورودی به ایران در ۳ ماه نخست سال ۳۰ درصد رشد داشته اما مصطفی شفیعی‌شکیب، عضو جامعه تورگردانان ایران معتقد است که بهار امسال در مقایسه با سال گذشته بیش از ۳۰ درصد کاهش داشته است.

علاوه بر این بر طبق آمار سازمان میراث فرهنگی در بهار سال ۹۷، ۲۴ درصد کاهش داشته است. این در حالی است که ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردان ایران به «ابتکار» می‌گوید: در حال حاضر ما با کمبود هتل روبه‌رو نیستیم و خیلی از شهرهای توریستی به ‌همان دلیل کمبود گردشگر متاسفانه بسیاری از هتل‌ها دارای اتاق خالی هستند و در این شرایط باید حتما راهکاری برای خالی بودن هتل پیشنهاد شود. حال سوال اینجا است که باید هتلسازی انجام شود یا خیر؟ 

جمشید حمزه‌زاده، رئیس جامعه هتلداران کشور در رابطه با وضعیت کنونی هتل‌ها به «ابتکار» می‌گوید: در شرایط حاضر وضعیت هتلداری ایران تعریف چندان خوبی ندارد، علت این موضوع به جایی برمی‌گردد که هم با کاهش ضریب اشکال مواجه هستیم و هم با افزایش هزینه‌ها روبه‌رو هستیم و این امر موجب می‌شود تا در میانگین کشوری ایران در جایگاه خوبی قرار نگیرد. رئیس جامعه هتلداران می‌گوید: تعدادی هتل‌های زنجیره‌ای در سراسر جهان وجود دارد که به نوعی مسافران خود را دارد و توانایی پر کردن اتاق‌ها هتل را دارند. او می‌گوید: اگر مشکلات کنونی حل شود امکان دارد در سال آینده وضعیت گردشگری خیلی بهتر شود چه بسا اگر سرمایه‌گذاران خارجی بخواهند شروع به هتلسازی در ایران کنند، پروژه ساخت این هتل‌ها به زودی تمام نمی‌شود و این امکان وجود دارد تا به اتمام رسیدن این پروژه‌های وضعیت ایران هم بهتر شود. 

فرصت از دست رفته ساخت هتل در سال ۹۵ و بی‌تمایلی هتلسازان خارجی در سال ۹۷ 

ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردان ایران در پاسخ به سوال «ابتکار» مبنی بر اینکه آیا با توجه به کاهش ورود گردشگر به ایران با پدیده کمبود هتل در ایران روبه‌رو هستیم یا نه، می‌گوید: «در تمام کشورها گردشگری به صورت فصلی صورت می‌گیرد. ما در کشورمان بیشتر در فصل بهار و تابستان با افزایش گردشگر روبه‌رو هستیم و علت این افزایش گردشگر هم آب و هوای مناسب این فصل‌ها است.» وی می‌گوید: «در چند سال گذشته با کمبود هتل برای گردشگران در فصل‌های بهار و تابستان در شهرهای توریست‌پذیر مواجه بودیم. اما در حال حاضر با کمبود هتل روبه‌رو نیستیم.» پورفرج معتقد است که هرچند هتل‌ها با ورشکستگی روبه‌رو هستند اما اگر سرمایه‌گذاران خارجی در سطح کشور شروع به هتل‌سازی بکنند قطعا به نفع کشور خواهد بود، اما من بعید می‌دانم که کسی تمایلی به سرمایه‌گذاری در ایران را داشته باشد.

او در ادامه می‌گوید: «ما نباید توجهی به اتفاقات مقطعی کشور داشته باشم زیرا در گذشته توریست بسیار کم سمت ایران می‌آمد اما بعد از دولت روحانی ورود گردشگر به کشور بسیار افزایش یافت به گونه‌ایی که در ۲ سال گذشته در شهرهای مثل اصفهان، شیراز و ... با کمبود اتاق روبه‌رو بودیم، اما اگر با مسله کمبود اتاق مواجه نبودیم می‌توانستیم ورود گردشگران را به ۸ میلیون نفر در آن زمان برسانیم.»

او می‌گوید: «نکته قابل توجهی که وجود دارد این است که سرمایه‌گذاران خارجی هتل‌های سه یا چهار ستاره نمی‌سازند، آن‌ها هتل‌ها را بر مبنای روز می‌سازند که قطعا دارای استاندارد بهتری نسبت به قبل است، و این موضوع باعث رقابت بین دیگر سازنده‌ها می‌شود و دیگران هم توجه بیشتری به استانداردسازی می‌کنند.»

زهرا شفاعی