بیابان به مناطق دارای اقلیم‌های خشک و فراخشک گفته می‌شود که میزان متوسط بارندگی سالیانه آن کمتر از ۱۵۰ میلیمتر و درصد پوشش گیاهی چندساله آن کمتر از ۱۰ درصد باشد. با توجه به این توضیح در کشور ما حدود ۱۰۰ میلیون هکتار از اراضی در معرض بیابانی شدن قرار دارند. در ادامه به ۱۰ نکته درباره بیابان‌ها اشاره شده است:
یک سوم جمعیت جهان و ۴۴ درصد از اراضی زراعی دنیا در مناطق خشک قرار دارند.
کشور ما نیز روی کمربند خشک جهان قرار گرفته و میزان بارش‌ها در آن یک سوم متوسط بارش‌های دنیا است همچنین میزان تبخیر در ایران حدود دو تا سه برابر میزان تبخیر در دنیا است.
در مجموع حدود ۱۰۰ میلیون هکتار از اراضی کشور ما بر اثر فرسایش بادی، آبی، شوری‌زایی و تخریب فیزیکی، شیمیایی خاک در معرض بیابانی شدن قرار دارند.
بر اساس مطالعات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در حال حاضر ۳۲ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی کشور تبدیل به بیابان شده‌اند و در قالب کویر، تپه‌های ماسه‌ای، اراضی شور و نمکزارها شناخته می‌شوند.
بیش از ۲۰ میلیون هکتار از اراضی کشور در ۲۲ استان تحت فرسایش بادی قرار دارند و از این مقدار ۷.۷ میلیون هکتار جزو کانون‌های بحرانی فرسایش بادی هستند. این مناطق در استان‌های سیستان و بلوچستان، سمنان، کرمان، اصفهان، مرکزی، ایلام، خوزستان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی و… قرار دارند.
دو عامل انسانی و طبیعی در تبدیل عرصه‌های خشک کشور به بیابان نقش دارند.
نبود تعادل بین ظرفیت مراتع و دام یکی از عوامل انسانی بیابان‌زایی است. در حال حاضر دو برابر ظرفیت مراتع در کشور دام وجود دارد. از طرف دیگر نابودی جنگل‌ها، تغییر کاربری اراضی و تخریب ناشی از برداشت معادن در بیابان‌زایی مؤثر هستند.
بر اساس پژوهش‌های پژوهشکده هوا اقلیم طی ۴۹ سال اخیر، در هر دهه حدود ۱۱ میلیمتر از میزان بارش‌ها در کشور کاهش یافته است همچنین در هر دهه تبخیر نیز ۵۴ میلیمتر افزایش یافته و درجه حرارت در کشور در هر ۱۰ سال نیز ۰.۴ درجه سانتیگراد افزایش پیدا کرده است.
در مجموع ایران در هر دهه ۶۵ میلیمتر به سمت خشک و بیابانی شدن پیش رفته است.
سفره‌های آب زیرزمینی در ۳۳۵ دشت کشور بیلان منفی دارند و در هشت دشت کشور در حالت فوق بحرانی است.
- 13
- 6
