کبک‌ها ترسیده‌اند. کل و بزها در حال فرار هستند. اشک سیاه یوزپلنگ‌های منطقه حفاظت شده بیرمی، در بین دشتی و دشتستان جاری شده است. منطقه حفاظت شده «بیرمی» روی یال زاگرس جنوبی قرار دارد. پلنگ‌های زاگرس جنوبی در بوشهر بی‌خانمان می‌شوند. معدنکاوان با جاده‌سازی بخشی از «بیرمی» مهمترین منطقه حفاظت شده جنوب غربی کشور در بوشهر را تخریب کرده‌اند تا سنگ «مرمریت» را خام فروشی کنند. آن‌طور که ده‌ها فعال محیط زیست به «ایران» می‌گویند:«مجریان پروژه استخراج معدن نه برای جاده‌سازی در دل منطقه حفاظت شده از محیط زیست مجوز گرفته‌اند نه برای استخراج سنگ معدنی «مرمریت» نیازی به گرفتن اجازه از پردیسان می‌بینند.»
فعالان محیط زیست در اعتراض به این اتفاق، روز پنجشنبه ۲۰ تیرماه پشت کوه بیرمی ایستادند و اعلام کردند تا خروج معدنکاوان از منطقه حفاظت شده به تحصن خود ادامه می‌دهند. «فرهاد قلی نژاد» مدیرکل محیط زیست بوشهر در گفت‌و‌گو با «ایران» از نتیجه بخش بودن اعتراض‌ها و شکایت سازمان حفاظت محیط زیست از معدنکاوان خبر می‌دهد و می‌گوید: «عملیات جاده‌سازی در منطقه حفاظت شده، روز پنجشنبه ۲۰ تیرماه متوقف شد.»
«راضیه اشعثی» فعال محیط زیست بوشهر نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» مسأله عجیبی را عنوان می‌کند. او می‌گوید: «واگذاری معدن مرمریت همزمان با ارتقای این منطقه به منطقه حفاظت شده اتفاق افتاد!» این همزمانی باعث شد تا تنها چند ماه بعد از ارتقای منطقه شکار ممنوع بیرمی به منطقه حفاظت شده، لودرها و بیل مکانیکی‌های معدنکاوان به جان حیات وحش منطقه حفاظت شده بیافتند. تصویر فرار بسیاری از کل و بزها و قوچ و میش‌های بیرمی بعد از تخریب منطقه به نگرانی فعالان در حوزه محیط زیست منجر شده است. میراث فرهنگی استان هنوز هیچ واکنشی به تخریب منطقه گردشگری بیرمی توسط معدنکاوان نشان نداده است! این سکوت به اعتراض فعالان محیط زیست بوشهر منجر شده است.
آنها با یادآوری وجود عمارت تاریخی «شیرینه» در قلب بیرمی می‌پرسند چرا اداره کل میراث فرهنگی استان و میراث فرهنگی دشتی هیچ اعتراض به تخریب منطقه نمی‌کند؟ یکی از فعالان می‌گوید: «باید از آب منطقه‌ای استان هم پرسید چرا به معدنکاوان مجوز حفر چاه داده است؟» حفر چاه برای معادن، خشک شدن چشمه‌ها و آبخشورهای حیات وحش را در پی داشته است. بیرمی محل زیست پلنگ و یوزپلنگ ایرانی است. یوزپلنگ به‌عنوان نماد محیط زیستی ایران در سراشیبی انقراض قرار دارد. جاده‌سازی در دل زیستگاه‌ها و معدنکاوی یکی از دلایل اصلی انقراض تیزپاترین گربه سان جهان است. آن‌طور که راضیه اشعثی فعال محیط زیست می‌گوید: «این معدن تنها معدن موجود در منطقه نیست اما در قلب منطقه حفاظت شده قرار دارد و زیر پای حیات وحش آن را خالی می‌کند.» معادن آلودگی و گرد و غبار را هم به جان اهالی شهر دشتی انداخته‌اند.
رها‌سازی نخاله‌های معدن همچنین چهره این شهر جنوبی را زخم زده است. اشعثی توسعه را غیر قابل توقف می‌داند اما می‌گوید: «چرا با ابتدایی‌ترین وسایل از معادن برداشت و آلودگی را روی سر شهر دشتی که در یک چاله قرار دارد، رها می‌کنند؟» به‌گفته او موقعیت جغرافیایی دشتی به صورتی است که معادن بالای سر شهر قرار دارد و گاهی اوقات شهرها و روستاها در گردو غبار گم می‌شود. همچنین استخراج سنگ‌های ساختمانی زخم عمیق و کهنه شهر است. کوه بیرمی در حالی از سوی معدنکاوان تهدید می‌شود که به گفته «قلی نژاد» مدیرکل محیط زیست بوشهر، تأمین‌کننده آب شرب شهر است. به نظر می‌رسد که معدنکاوان همان نقشه شومی را برای کوه بیرمی و دشتی دارند که برای کوه کرکس و باغ شهر نطنز در اصفهان رقم زدند.
با استخراج معادن، چشمه‌های کرکس را خشک کردند، پاییز را چهار فصل به جان باغ‌های نطنز انداختند، زمین‌های کشاورزی‌اش را بی‌بار کردند و آلودگی را به ریه اهالی شهر کشاندند. اعتراض فعالان حوزه محیط زیست و بیکار شدن بسیاری از کشاورزان و باغدارانش هم به جایی نرسید! بخش جالب ماجرا آنجاست که فعالان محیط زیست بوشهر می‌گویند:«صاحب معدن جدید بیرمی هم از مناطق مرکزی کشور به بوشهر آمده است.» به گفته فعالان، آلودگی معادن در حالی تنفس را برای دشتی‌ها سخت کرده که به ایجاد اشتغال قابل توجهی هم منجر نشده است!
«فرهاد قلی نژاد» به «ایران» می‌گوید: صنعت و معدن بوشهر بدون استعلام از محیط زیست، مجوز معدنکاوی را در بیرمی صادر می‌کند. آن‌طور که مدیرکل محیط زیست بوشهر می‌گوید صنعت و معدنی‌ها در مقابل اعتراض محیط زیستی‌ها، اشتباه محاسباتی نقشه‌ای را اعلام کرده‌اند تا این سؤال پیش بیاید آیا صنعت و معدن استان نمی‌دانست بیرمی قبل از ارتقا به منطقه حفاظت شده، منطقه شکار ممنوع بود؟ آیا خبر نداشتند مناطق شکار ممنوع هم در حوزه اختیارات پردیسان قرار دارد و باید استعلام بگیرند؟ از سوی دیگر صنعت و معدنی‌ها درحالی از اشتباه محاسبات نقشه منطقه حرف می‌زنند که قلی‌نژاد می‌گوید: «ما برای تبدیل منطقه شکار ممنوع بیرمی به منطقه حفاظت شده، از صنعت و معدن استعلام کردیم و آنها پاسخ مثبت دادند.»
به گفته او بدون موافقت صنعت و معدن، منطقه به لحاظ حفاظتی ارتقا نمی‌یافت! قلی‌نژاد از دو شکایت محیط زیستی‌ها از معدنی‌ها سخن به میان می‌آورد و می‌گوید: «هم شکایت کیفری و حقوقی کردیم و هم مسأله را به حل اختلاف استانداری بردیم.» او از توقف جاده‌سازی در منطقه بعد از حضور فعالان محیط زیست معترض در بیرمی، سخن به میان می‌آورد و می‌گوید:«مجوز استخراج معدن را ابطال کردیم.» شکایت کیفری به‌دلیل جاده کشی هم محیط زیستی‌ها را روانه دادگاه دشتی کرده است. قلی‌نژاد می‌گوید: «مالک باید خسارت وارده به منطقه حفاظت شده را پرداخت کند.» فعالان هم می‌گویند به‌دنبال تحصن آنها در پای کوه بیرمی، پیمانکار اعلام کرده که تجهیزات راهسازی را از منطقه خارج می‌کند اما صاحب معدن گفته باید صنعت و معدن، پولش را پس بدهد تا منطقه را ترک کند! هرچند جاده‌سازی متوقف شده اما تپش قلب کبک‌های رمیده بیرمی، همچنان شنیده می‌شود و تعداد اندک یوزهای باقی همچنان می‌ترسند.
زهرا کشوری
- 18
- 1
