مشارکت فعال همه افراد جامعه به خصوص زنان

مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در امور بانوان لازمه دستیابی به توسعه پایدار را مشارکت فعال همه افراد جامعه به خصوص زنان عنوان کرد و گفت: متأسفانه در کشورهایی چون ایران، موانعی برای حضور آگاهانه و فعالانه زنان در عرصه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی وجود دارد که عمده‌ترین آن فرهنگ مردسالارانه است.

وحیده نگین در گفت‌وگو با ایسنا، افزود: درجهان کنونی دستیابی به توسعه همه‌جانبه و پایدار، بدون مشارکت فعال و موثر همه افراد جامعه به خصوص زنان میسرنیست. مساله مشارکت درمعنای وسیع کلمه دربرگیرنده انواع کنش‌های فردی و گروهی به منظور دخالت در تعیین سرنوشت خود در جامعه و تاثیر نهادن بر فرآیندهای تصمیم گیری درباره امور عمومی است و این مشارکت می‌تواند حضور سازنده، توانمند و شایسته زنان را در برداشته باشد. مشارکت در توسعه همه جانبه  تنها به رای دادن خلاصه نمی شود بلکه فراتر از آن باید شرایط گفت وگوی آزاد و شرکت فعال در فعالیت‌های مدنی، سیاسی و اقتصادی را برای زنان فراهم سازد.

حضور فعال زنان یکی از شاخص‌های حرکت جامعه به سوی توسعه است

وی با بیان اینکه مشارکت نیازمند موقعیتی است که زنان بتوانند در تصمیم‌هایی که در سرنوشت خودشان موثر است، تاثیرگذار باشند، گفت: اگر مشارکت زنان به‌درستی مورد توجه قرار گیرد، موجب افزایش کارایی برنامه‌های توسعه اعم از توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... می‌شود. به طور قطع زنان از اهمیت خاصی در مقوله توسعه برخوردار هستند؛ به گونه‌ای که حضور فعال، آگاهانه و ایمان آنان به توانمندیهایشان و میزان و چگونگی این حضور را می‌توان یکی از شاخص‌های ارزیابی یک جامعه در حرکت به سوی توسعه در نظر گرفت.

مشاور وزیر تعاون،کار و رفاه اجتماعی در امور بانوان افزود: در حال حاضر چنین مشارکتی در جامعه ما نسبتا کم و افزایش آن نیازمند فعالیت و برنامه‌ریزی وسیع و عمیق فرهنگی است؛ بویژه با توجه به وضعیت خاصی که زنان در طول تاریخ پشت سر گذارده‌اند و حساسیت‌هایی که نسبت به آنها وجود داشته و دارد.

نگین افزود: موانع و محدودیت­ها برای به صحنه کشاندن زنان همانند محدودیت­های خانوادگی، فقدان شرایط اجتماعی مناسب برای کارکردن، گسترش نگاه جنسیتی، قضاوت مبتنی بر عدم توانمندی زنان در توسعه و در یک کلام فرهنگ حاکم بر جامعه از جمله عوامل کاهش دهنده حضور و مشارکت واقعی زنان هستند.

وی تصریح کرد: هرچند توجه به مفهوم مشارکت در توسعه در کشورهای در حال توسعه تا حدودی رواج یافته اما ابزارهای مشارکت در میان مسوولان و مردم به خوبی جا نیفتاده است. یکی از این ابزارها که در اغلب کشورهای دموکراتیک با موفقیت عمل می‌کند، فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی زنان در قالب تشکل های مردمی،سازمان های غیردولتی و تعاونی هاست.

نگین افزود: هرچند که انگیزه‌ها، استعدادها و توانمندی‌های افراد و گروه ها متفاوت از یکدیگر است لیکن در حرکت جمعی واقعی هر فرد و گروهی به اندازه امکان و توان و مسوولیت پذیری خودش نقش دارد. به این ترتیب یکی از نقش‌های تشکل‌ها - که مشارکت و همکاری‌های مردم در پذیرش مسوولیت و کاهش تصدی‌گری دولت است-  تحقق می یابد.

مشاور وزیرتعاون،کار و رفاه اجتماعی در امور بانوان در ادامه گفت: تعاونی نوعی همکاری و مشارکت افراد برای تاسیس و ایجاد یک سازمان اقتصادی با قبول اصولی است که سوداگری و بهره‌کشی از افراد را طرد می‌کند، همه فعالیت‌ها در آن با تشریک مساعی و به صورت جمعی انجام می‌شود،به انسان و آزادی او احترام گذارده و بدین ترتیب اجازه شکوفایی استعداد ها داده می شود و در آن روابط نه به صورتی عمودی بلکه به صورت افقی و مبتنی بر تفاهم و احترام متقابل استوار است، چنین نهادی پاسخگوی نیازهای کنونی تمامی جوامع و الگویی برای تحقق مدیریت مشارکتی و دموکراسی واقعی است. به نظر می‌رسد برای تحقق هر بیشتر اهداف این نهاد نیاز به نیرویی عظیم و پرانگیزه و تغییرخواه است و زنان چنین نیرویی هستند.

تعاونیها و تشکلهای غیر دولتی زنان را برای مسوولیت­های بزرگتر آماده می‌کنند

وی با بیان اینکه زنان در تعاونی‌ها و تشکل‌های غیر دولتی، توانمندی‌های خود را باور می‌کنند، اظهار کرد: تعاونی‌ها و تشکل‌های غیردولتی، زنان را برای مسوولیت­های بزرگتر آماده می‌کنند. در کشورهایی چون ایران، موانعی برای  حضور آگاهانه و فعالانه زنان در عرصه اقتصادی وسیاسی و اجتماعی وجود دارد که عمده ترین آن فرهنگ مردسالارانه است. وجود نهادها و موسسات خودجوش و نیرومند و جلب علائق افراد و توده‌­های پراکنده در اصناف، گروه­‌ها و تشکل­های مختلف و سازماندهی آنان، باعث تقویت جامعه مدنی خواهد شد.

نگین اضافه کرد: این وضعیت به تقسیم قدرت در میان مردم کمک می‌کند و مشارکت و علاقه‌مندی آنها را به مسوولیت پذیری جلب خواهد کرد بنابراین تشکل­ها و فعالیت زنان در حوزه های اقتصادی و اجتماعی رسالت بزرگی دارند. تعاونی های زنان با جذب زنان در جامعه پذیری آنان نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند. به این نحو که زنان وارد فضای کسب و کار می شوند و گرایشات آنها نسبت به اهداف اقتصادی شکل می‌گیرد. در این شرایط پرداختن به ماهیت وجودی تشکل­ها و تعاونی‌هایی که توسط زنان اداره می شوند، در روشن کردن اذهان جامعه و فرهنگ‌سازی برای تغییر نگرش­ها و باورها نسبت به نقش زنان از اهمیت برخوردار است.

نگین ادامه داد:انقلاب اسلامی ایران نشان داد که زنان می‌توانند ضمن حفظ مسئولیت‌های خانوادگی و نگهداری حریم خود، در اجتماع هم حضوری فعال داشته باشند. زنان در جریان انقلاب همواره در صحنه فعالیت‌های انقلابی بودند و پس از انقلاب هم در عرصه‌های متعدد اجتماعی، سیاسی و علمی حضوری پررنگ داشته‌اند اما به لحاظ اقتصادی به نظر می رسد که شرایط چندان برای فعالیت آنها فراهم نبوده است تا به صورتی مستقل به کارآفرینی و اشتغال بپردازند.

وی با بیان اینکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، حضور زنان در عرصه‌های مختلف جامعه و حرکت و رشد آنها به صورت توده‌ای و فراگیر در آمد، تصریح کرد: به دو دلیل این روند با همه شتاب و پویایی آن برای رسیدن زنان ایرانی به جایگاه مطلوب و شایسته کافی نیست. اول مسایل تاریخی و محدودیت های ساختاری در حوزه های سیاسی اجتماعی، اقتصادی. زنان ایرانی با زنان بسیاری جوامع حتی جوامع پیشرفته صنعتی از این نظر مشابهت دارند. دوم مسائل و مشکلات نو و پیچیده ای که در سایه تحولات مهم اجتماعی در جامعه ایران پدید آمده و طبعا بخش مهمی از آن مربوط به زنان، جایگاه، نقش و حقوق آنها است.

مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در امور بانوان افزود: بنا به آمارها درصد زنان کارآفرین در ایران رقم پایینی است هم نسبت به آمارهای جهانی و از آن مهمتر هم نسبت به ظرفیت‌های موجود در کشور. در سالهای اخیر زنان - که نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند- گرایش بیشتری به تحصیلات دانشگاهی پیدا کرده‌اند و نرخ ورود زنان و دختران به دانشگاه‌ها افزایش یافته است؛ در حالی که بر اساس آمارهای رسمی، نرخ بیکاری نیز در میان بانوان تحصیلکرده به صورت قابل توجهی بالا است. به نظر می رسد جذب این تعداد نیروی تحصیلکرده در سازمان های دولتی موجود که بیشتر آن‌ها با تورم نیروی انسانی مواجه هستند، عملی نباشد. بخش خصوصی نیز با توجه به گستره محدود آن در ایران ً نتوانسته است در جذب این سرمایه های ملی موفقیت قابل توجهی داشته باشد.

وی به راهکارهای مهم جهت حل این معضل اشاره و اظهار کرد: توسعه کارآفرینی در میان زنان و دختران دانشگاهی حمایت از فعالیت زنان در بخش تعاونی است. ایجاد تفکر کارآفرینی و ورود به کسب و کار در میان بانوان کشور، خصوصا دانش آموختگان دانشگاهی که با توجه به دانش و مهارتی که در رشته تخصصی دانشگاهی خود فرا گرفته و امکان ایجاد کسب و کار به صورت فردی و یا گروهی در رشته تخصصی خود را دارند، باعث می‌شود که آنها با بهره گیری از استعدادهای بالقوه خود، افرادی خلاق، نوآور و کارآفرین شوند و خود را باور کنند.

نگین اضافه کرد: کارآفرینی به نوبه خود فرآیند پیچیده‌ای است که عوامل متعدد شخصیتی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و ... بر آن تاثیر می‌گذارد و شاید همین پیچیدگی و ناهمواری توجیه کننده میزان قابل تامل عدم حضور گسترده بانوان در کارآفرینی باشد.

وی در ادامه گفت: عکس العمل‌های منفی اجتماعی یعنی نگرش منفی به ضرورت نقش اجتماعی زن و محدود کردن توانمندیهای او صرفا به انجام مسئولیتش در امور خانه داری، همسر داری و بچه داری از دلایل اولیه‌ای است که موجب برخوردها،مخالفت‌ها و ممانعت‌های حضور اجتماعی زن می‌شود.

مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در امور بانوان تصریح کرد: چنین نگرشی اساسا نسبت به نقش اجتماعی زن، نادرست است و توان مدیریت و مسئولیت پذیری او را زیر سوال می‌برد و نه تنها اعتقادی به توان زن ندارد بلکه در مقابل هر گونه نقش آفرینی او در این سطوح مقاومت نشان می‌دهد و عامل فشار اجتماعی می‌شود. به همین دلیل کارآفرینی زنان و موفقیت‌شان بویژه در حوزه تعاونی می تواند در اصلاح این نوع باورها بازتاب زیادی در محیط پیرامون از خود به جای بگذارد.

تشکل های زنان در رفع محرومیت از آنها نقش فعالی داشته باشد

وی در ادامه گفت:  جبران این عقب ماندگی‌های تاریخی و رفع مسائل و مشکلات نوین در عرصه زندگی زنان هر دو نیازمند یک حرکت سنجیده، برنامه‌ریزی شده، وسیع و همه جانبه است. در واقع تشکل‌ها و تعاونی‌های زنان در رفع محرومیت از زنان و حل مسائل آنها باید پیشتاز باشند. فعالیت زنان تعاونگر می‌تواند الگوی بسیار خوبی برای همه زنان باشد چراکه نشان می دهد که آنان به‌خوبی می‌توانند فعالیت‌های موثری در زمینه اقتصادی و کارآفرینی و اشتغال داشته باشند. آنان  ثابت می‌کنند که می‌توان بر محدودیت‌ها غلبه کرد و کاری تازه انجام داد. علاوه بر آن فعالیت زنان تعاونگر یک نمونه گویا و خوب از گسترش «خیر جمعی» است. خیر جمعی ایده‌ها و فعالیت هایی است که به تمام اقشار جامعه در حال و آینده توجه دارد و نه به منافع یک قشر خاص. 

نگین  در پایان تأکید کرد: با توجه به نقش بی‌بدیل و غیرقابل انکار زنان به عنوان حامی و پشتیبان جریان اشتغال و توسعه پایدار، ضروری است تا تشویق و حمایت از تشکیل اتحادیه‌ها و تعاونی‌های زنان، فراهم کردن فرصت‌های آموزشی، ارتقای مهارت‌های شغلی بانوان تعاونگر، ایجاد فرصت‌های عرضه تولیدات و خدمات و بازاریابی در تعاونی‌های زنان و امکان بهره‌مندی این تعاونی‌ها از منابع و تسهیلات مالی و اعتباری به عنوان بخشی از راهکارهای موثر تقویت و حمایت از تعاونی‌های زنان در کشور مد نظر قرار گیرد.