پويش «ارمغان» سال گذشته با همكاري معاونت امور زنان و خانواده رياست‌جمهوري آغاز شد و توانست ٢٥٠ زنداني زن كه به دليل جرايم غيرعمد (عمدتا مالي) در زندان بودند را آزاد كند. امسال قرار است اين پويش با نام «زندان جاي مادران نيست» كار خود را ادامه دهد. به سراغ اطهره نژادي، معاون برنامه‌ريزي و نظارت راهبردي معاونت امور زنان و خانواده رياست‌جمهوري كه يكي از بانيان اين پويش‌هاست رفته‌ايم تا در گفت‌وگويي چرايي شروع اين كار و برنامه‌هاي آتي را بپرسيم.
چه چيزي باعث شد كه به فكر زنان زنداني محكوم ناشي از جرايم غيرعمد باشيد و از سال قبل پويش ارمغان و «زندان جاي مادران نيست» را اجرايي كنيد؟
در دولت يازدهم ما با توجه به وظيفه سازماني معاونت سعي كرديم كه همه اقشار و گروه‌هاي زنان را در برنامه‌ريزي‌ها و سياستگذاري معاونت ببينيم كه از جمله زنان زنداني هم از آن اقشاري بودند كه بايد به آنها توجه مي‌كرديم.
معاون رييس‌جمهور كه در آن زمان خانم مولاوردي بودند و در سفرهاي استاني‌شان گاهي از زندان‌ها بازديد مي‌كردند و خود من هم به زندان‌ها رفتم و وضعيت را از نزديك مشاهده كردم. اطلاعات، پژوهش‌ها، كارها و تجربياتي را كه از دستگاه‌هاي مختلف به ما مي‌رسيد ،بررسي كرديم و ديديم در برخي مواقع زناني كه دچار جرايم غير عمد شده‌اند، اكثرا هم جرايم مالي است و معمولا هم براي خودشان نيست و شايد حتي براي همسران‌شان چك كشيده بودند،
زنان دربندي هستند كه نبودن‌شان در خانواده‌هاي‌شان باعث ضربه خيلي زياد به بنيان خانواده شده و فرزندان اينها دچار سردگمي هستند و به هرحال مادر به عنوان محور خانواده حضور ندارد. ما در يك بررسي خيلي جامع متوجه شديم كه بايد درمورد كل زندانيان كشور كاري كنيم و آن كار اين است كه براي اينكه زنان زنداني، مخصوصا زناني كه همسران‌شان هم در زندان هستند كمتر آسيب ببينند، گامي‌برداريم. از اين رو با انجمن حمايت از خانواده‌هاي زندانيان موافقتنامه همكاري بستيم.
اين انجمن به عنوان يك انجمن غير دولتي توانمندسازي اقتصادي خانواده‌هاي زندانيان را آغاز كرد. در پروژه مشتركي كه داشتيم در چند استان كشور به ويژه استان‌هايي كه زندانيان بيشتري داشتند كار را شروع كرديم تا بتوانيم توانمندسازي اقتصادي را به خانواده‌هاي زندانيان ببريم. در بخش دوم كار زنان زنداني بودند كه همانطور كه در ابتداي صحبت‌هايم گفتم، نبودن آنها در خانه به خانواده آسيب مي‌رساند. نكته ديگر اين است كه اغلب اين زنان به دليل عدد و رقم نسبتا پاييني نسبت به آقايان در زندان هستند.
در نتيجه فكر كرديم كه اين كار را با كمك خود مردم و با استفاده از فرهنگ نيكوكاري مردم جلو ببريم. با ستاد ديه وارد مذاكره شديم و در سال گذشته تفاهمنامه‌اي را با آنان منعقد كرديم كه كمپين «ارمغان آزادي» را براي سال اول در سال گذشته اجرا كرديم. براي اين كمپين دوستان همه كمك كردند، هم مردم و نيكوكاران وارد كمك شدند وهم معاونت از ظرفيت تسهيلگري و ترويج خود استفاده كرد، جمعيت هنرمندان هم براي انجام اين كار به ما پيوستند و خلاصه همه كمك كردند تا بتوانيم كار مثبتي را در اين زمينه انجام دهيم.
گويا امسال هم پويش زندان جاي مادران نيست را اجرايي كرده‌ايد.
امسال فكر كرديم كه بايد باز هم اين كار را ادامه دهيم. تجربه خوبي بود. تجربه‌اي كه نشان مي‌دهد هنوز هم روحيه همكاري و نيكوكاري ميان مردم وجود دارد. وقتي تك تك ما خودمان را جاي فرزنداني بگذاريم كه مادر در زندان است يا جاي مادري بگذاريم كه نگران فرزندش است و واقعا به طور غيرعمد دچار اين جرم شده است و در زندان به سر مي‌برد، حتما خودمان را مجاب خواهيم كرد و مجاب خواهيم شد كه در اين پويش كمك كنيم و بنابراين امسال هم اين كار را با اين شعار كه «زندان جاي مادران نيست» با جديت بيشتري دنبال مي‌كنيم.
به جز ستاد ديه، با تشكل‌هاي حمايت از خانواده زندانيان هم در اين باره مذاكره داشته‌ايد؟ آيا برنامه داريد از نهادها و سازمان‌هاي ديگري هم در اين زمينه كمك بگيريد؟
بله، همانطور كه قبل‌تر هم گفتم با تشكل‌هاي حمايت از خانواده‌هاي زندانيان مذاكره داشتيم و امسال هم همان كاري كه در دو سال با كمك انجمن حمايت از خانواده‌هاي زندانيان انجام داديم، ادامه مي‌دهيم. امسال هم درصدد رسيدن به يك تفاهم سه جانبه با سازمان بسيج كشور و سازمان بسيج مستضعفين و سازمان زندان‌هاي كشور هستيم كه ان‌شاءالله اين دو سازمان هم به ويژه دو معاونت بسيج در حوزه بسيج خواهران و بسيج سازندگي به كمك ما بيايند.
آيا بهتر نيست بدون ذكر نام داستان اين زنان منتشر و منعكس شود تا مردم ارتباط بيشتري با موضوع بگيرند و دخيل هم شوند؟
اين موضوع واقعا در تخصص من نيست. بيشتر شما روزنامه‌نگاران مي‌توانيد به ما كمك كنيد. شايد در اين حوزه‌ها بتوان كاري كرد كه مردم بيشتر از اتفاق‌هايي كه مي‌افتد، مطلع شوند و حتي جنبه پيشگيرانه هم داشته باشد؛ هشدارهايي براي همه مردم. به نظر من خوب است كه بدون ذكر نام داستان‌هاي اين افراد مطرح شود. اما اينكه چقدر ما بتوانيم به اين مساله دست پيدا كنيم بايد ديد كه سازمان زندان‌ها اجازه گفت‌وگو با زنان زنداني را خواهد داد يا نه و آيا بعد از اينكه از زندان آزاد شدند امكان صحبت و استفاده از تجربيات‌شان ميسر مي‌شود يا نه كه به هرحال حق آن كسي است كه به سراغش مي‌رويم كه مايل است جواب بدهد يا نه.
چقدر لازم است چهره‌هاي معروف پيشقدم شوند؟
به هرحال هر انساني علاوه‌بر اينكه خودش به طور فردي مي‌تواند به اين قضيه كمك كند، يك سرمايه اجتماعي هم دارد كه اين سرمايه‌هاي اجتماعي هم در بسياري از مواقع كمك مي‌كنند. وقتي كسي از سرمايه اجتماعي‌اش براي تشويق و ترغيب به شراكت در اين امر خير استفاده مي‌كند، تاثيرگزار خواهد بود و به معناي واقعي كلمه هم‌افزايي مثبت اتفاق مي‌افتد. به نظرم مي‌آيد كه تاثير قابل توجهي دارد. كمااينكه در كمپين سال گذشته هم برنامه‌هاي تلويزيوني كمك كرد به ما كه اين كمپين در ايام عيد به صورت زيرنويس در برنامه‌ها مطرح شد.
گزارش‌هاي شما كدام مناطق يا كدام زندان‌ها و زنان زنداني را نيازمند توجه بيشتري مي‌دانند؟
عدد و رقم كل زنان زنداني جرايم غيرعمد را از ستاد ديه به صورت حدودي گرفته‌ايم و سعي مي‌كنيم كه به عنوان يك سياستگذار خيلي وارد جزييات نشويم مگر اينكه براي سياستگذاري و برنامه‌ريزي ضروري باشد. نكته خيلي مهم براي ما اين است كه ما با اعتماد كامل با ستاد كار مي‌كنيم و اميدواريم آنچه مردم در قالب اين كمپين كمك مي‌كنند، حتما به طور كامل و مسلم در اين حوزه استفاده شود كه قطعا اين طور خواهد بود. ما با اعتماد بين دستگاهي كه داريم اين كار را انجام مي‌دهيم.
مطمئنيم كه آنها با تخصصي كه دارند مي‌توانند بررسي كنند كه در كدام مناطق بيشتر بايد اين مساله صورت بگيرد. پارامترهاي مختلفي هست از جمله اينكه ممكن است تعداد فرزندان يك زن زنداني بيشتر باشد و خب نسبت به كسي كه فرزند كمتري دارد، ممكن است در اولويت قرار بگيرد. نكته خيلي مهم ديگر هم اين است كه بحث ما اين است كه بايد زندان‌هاي‌مان خالي شوند. اگر ما بتوانيم با يك عدد، ١٠ زن زنداني را كه مادر هم هستند آزاد كنيم، براي ما نسبت به آزاد كردن يك زنداني كه عدد و رقم خيلي بيشتري را بدهكار است، ارجحيت دارد. دليل هم اين است كه ١٠ خانواده از اين اقدام نتيجه مي‌گيرند.
- 18
- 5
