حبس تعزیری، حبسی است که علاوه بر نوشته شدن، اجرا هم می شودحبس تعزیری
به مجازات یا عقوبتی که برای مجرم دربرابر تخلف در نظر می گیرند؛ تعزیر در قانون مجازات اسلامی می گویند. برخی از مجازات های این گروه، شامل حبس، جزای نقدی و شلاق می باشد. بنابرابن مجازات تعزیری، شامل حدود، دیات و قصاص نیست که در شرع به آن پرداخته شده است.
جرائم در حقوق جزای کشور، متشکل از ۴ دسته مجزا به شرح زیر میباشد :
>> جرایمی نظیر زنا، قذف، شرب خمر، ارتداد، سرقت، محاربه و… که موجب حدود شوند.
>> جرایمی که براساس آن حکم قصاص را برای مجرم در نظر می گیرند مانند ضرب و جرح، قتل عمدی و نقص عضو.
>> جرایمی نظیر قتل شبه عمد، قتل خطای محض، اسیب وارد کردن بر اندام های بدن( سر، صورت، لب، پا، بینی، گوش، زبان و…) و همچنین آسیب رساندن به حواس پنجگانه که مجرم باید در ازای آن دیه بپردازد.
>> جرایمی که موجب تعزیر می گردد و برای آن هیچ جزایی در شرع تعيين نشده است و حاکم برای آن قضاوت می کند.
شرایط تخفیف حبس تعزیری
حبس تعزیری از قابلیت تخفیفی برخوردار است درحالیکه حبس حدی، چنین قابلیتی را ندارد. مرتکب برای برخورداری از این امتیاز باید شرایط زیر را داشته باشد:
- مرتکب باید توانایی جلب رضایت شاکی یا مدعی خصوصی را داشته باشد.
- مرتکب باید بتواند در شناسایی شرکا یا معاونان، تحصیل ادله یا کشف اموال و اشیاء حاصله از جرم بطور موثری همکاری کند.
دست قاضی در تعیین مجازات های حبس تعزیری باز می باشد - اوضاع و احوال خاصی سبب ارتکاب جرم او شده باشد. مثل:وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم یا رفتار و گفتار تحریک آمیز بزه دیده.
- اقرار متهم، تأثير به سزایی در حین تعقیب و رسیدگی داشته باشد.
- متهم، پشیمان شده باشد یا این که از حسن سابقه و وضعیت خاص جسمانی برخوردار باشد.
- متهم در تلاش برای تخفیف آثار جرم یا جبران زیان باشد.
- ضرر و زیانی که در اثر جرم متهم وارد میشود؛ خفیف باشد.
- به عنوان شریک یا معاون، مداخله و همکاری متهم، ضعیف باشد.
انواع حبس تعزیری باتوجه به درجات مجازات تعزیری
مجازات های تعزیری برطبق تفسیر قانون، باید مادون حدود باشند؛ به این معنی که نسبت به مجازات های حدی، کم تر باشند و بر خلاف حدود هستند که شارعش تعيين شده است. شخص قاضی موظف است که درباره ی میزان مجازات تعزیری اعم از حبس و سایر مجازات و تادیب ها تصمیم گیری کند.
شرایط ارتکاب جرم، شامل مواردی ازجمله انگیزه، سوء پیشینه و شخصیت مرتکب می باشد. از این رو برای مجازات و حبس های تعزیری، یک میزان دقیق در نظر می گیرند. در ادامه با چندین درجه از حبس تعزیری اشنا شوید:
* حبس تعزیری در نوع درجه یک:
به حکم زندان بیش از ۲۵ سال، حبس تعزیری درجه یک میگویند؛ یعنی اگر مجرم به جرمی محکوم شود که مجازاتش حبس تعزیری در نوع درجه یک است، به ۲۵ سال حبس، محکوم میشود. مثلا حکم جعل پول رایج ملی، ۲۵ سال حبس می باشد.
حبس تعزیری درجه یک، با حکم زندان حدی فرق دارد؛ یعنی کسی که به جرم اکراه در قتل مرتکب شود، جزای او حبس ابد می باشد. با این حال به چنین حبسی، زندان تعزیری می گویند.
* حبس تعزیری درجه ۲:
حکم زندان تعزیری درجه ۲ به این معنیست که مجرم، بین پانزده تا بیست و پنج سال به حبس محکوم میشود. بر طبق ماده ۹ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، محکومین به حبس درجه ۲، درجه ۳ و درجه چهار، در شرایطی ازاد می شوند که یک چهارم از مدت حبسشان را گذرانده باشند. در این زمان ، آن ها باید به دادگاه، درخواست دهند تا با استفاده از جی پی اس و سیستم نظارت الکترونیک در محدوده مشخصی آزاد شوند:" مقررات این ماده( ماده ۶۲ قانون مجازات اسلامی) در مورد حبس های تعزیری درجه دو، درجه سه و درجه چهار، زمانی اجرا میشود که یک چهارم مجازات های حبس را گذرانده باشند"
* حبس تعزیری درجه ۳:
به حکم زندان بیش از ده تا پانزده سال، حبس درجه ۳ می گویند. جرایمی از جمله جعل مهر یا امضای رهبری یا روسای سه قوه، آدم ربایی و راهزنی، مستوجب مجازات حبس درجه ۳ می باشد. طبق ماده ۸ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، در صورتی محکومین به حبس درجه ۲، درجه ۳ و درجه ۴ می توانند نیمه آزادی خود را از دادگاه دریافت کنند که علاوه بر گذراندن یک چهارم مدت زمان محکومیت خود، شرایط ماده ۵۷ قانون مجازات اسلامی نیز فراهم شده باشد:" مقررات این ماده( ماده ۵۷ قانون مجازات اسلامی) در مورد حبس های تعزیری درجه دو، درجه سه و درجه چهار، در صورتی قابل اجراست که یک چهارم مدت حبس را گذرانده باشند."
حبس تعزیری برخلاف حبس حدی قابلیت تخفیفی دارد دادگاه صادر کننده حکم، بنابر ماده ۵۷ قانون مجازات اسلامی در حبس های تعزیری درجه پنج تا هفت میتواند مشروط به گذشت شاکی و سپردن تامین مناسب و تعهد به انجام یک فعالیت شغلی، حرفه های، آموزشی، حرفه آموزی، مشارکت در تداوم زندگی خانوادگی یا درمان اعتیاد یا بیماری، محکوم را با رضایت خودش، تحت نظام نیمه ازادی قرار دهد. همچنین محکوم در صورتی که شرایط قانونی را داشته باشد؛ میتواند در طول دوره تحمل مجازات، نسبت به تقاضای صدور حکم نیمه آزادی اقدام کند تا دادگاه به آن رسیدگی کند."
* حبس تعزیری درجه ۴:
به حکم زندان تعزیری بیش از پنج تا ده سال، حبس تعزیری درجه ۴ میگویند. جرائم مستوجب مجازات حبس درجه چهار، شامل خرید و فروش و قلب سکه و بر هم زدن نظم عمومی و سوء قصد به جان رهبر یا مقامات جمهوری اسلامی می باشد. میزان حداقل و حداکثر حبس تعزیری درجه ۴ تا ۸ برطبق ماده ۱۱ قانون کاهش مجازات های حبس تعزیری در مورد جرائم قابل گذشت، نصف شده است.
* حبس تعزیری درجه ۵:
حبس تعزیری درجه ۵ به حبسی میگویند که حکم زندان تعزیری بیش از دو تا پنج سال را داشته باشد. دادگاه، کسانی را به حبس درجه ۵ محکوم می کند که مرتکب جرایمی نظیر کیف زنی، جیب بری یا آتش زدن منازل یا اموال دیگران شده باشد. محکومین به حبس تعزیری درجه پنج تا هفت برطبق ماده ۵۷ قانون مجازات اسلامی، درصورتی می توانند درخواست حکم نیمه آزادی از دادگاه را بگیرند که شاکی از آن ها گذشت کرده باشد یا به قید وثیقه ازاد شوند.
بر خلاف یک باور رایج، حبس‌های تعزیری قابل فروش نیستند دادگاه صادر کننده حکم قطعی بنابر ماده ۵۷ قانون در حبس های تعزیری درجه پنج تا هفت میتواند محکوم را با رضایت خودش مشروط به مشارکت در تداوم زندگی خانوادگی یا درمان اعتیاد یا بیماری و گذشت شاکی و سپردن تامین مناسب و تعهد به انجام یک فعالیت شغلی، حرفه های، اموزشی، حرفه آموزی، تحت نظام نیمه ازادی قرار دهد. همچنین محکوم میتواند در صورت دارا بودن شرایط قانونی، در طول دوره تحمل مجازات، نسبت به تقاضای صدور حکم نیمه آزادی اقدام کند و وظیفه ی دادگاه، رسیدگی به آن می باشد.
* حبس تعزیری درجه ۶:
به حبس بیش از شش ماه تا دو سال، حبس تعزیری درجه ۶ اطلاق میشود. جرایمی نظیر جعل اسناد غیر رسمی و ورشکستگی به تقصیر از نوع حبس درجه ۶ از مجازات حبس تعزیری درجه ۶ به شمار می رود. مجازات جرایم غیر عمدی مستوجب حبس تعزیری درجه ۸ تا درجه ۶، می تواند به مجازات های جایگزین حبس، تبدیل شود.
مرتکبان جرائم غیرعمدی براساس ماده ۶۸ قانون مجازات اسلامی به مجازات جایگزین حبس، محکوم میشوند مگر این که مجازات قانونی جرم ارتکابی از دو سال حبس، بیشتر باشد که مجازات جایگزین حبس، اختیاری است.
* حبس تعزیری درجه ۷:
در حبس تعزیری درجه هفت، محکومین جرایم دسته هفتم به مدت زمان ۹۱ روز الی ۶ ماه، زندانی می شوند. فراموش نکنید که درصورت عدم تطابق جرم مجرمین با یکی از درجات مجازات های تعزیری، وی مشمول مجازات درجه هفتم می شود.
کسانی که به سبب عدم انجام سایر درجات جرائم، هیچگونه سابقه کیفری ندارند؛ امکان تبدیل حبس تعزیری درجه هفتم آنها به مجازات های جایگزین وجود دارد. جایگزین مجازات حبس شدن ، یعنی محکوم میتواند برای عدم تحمل حبس، خدماتی ازجمله خدمات عمومی، جزای نقدی، محرومیت از حقوق اجتماعی و این دست جزاها را انجام دهد.
حبس تعزیری به حبسی گفته میشود که در برابر حبس ابدی قرار می گیردحداکثر مجازات قانونی مرتکبان جرائم عمدی بر اساس ماده ۶۶، نود و یک روز تا شش ماه حبس می باشد که میتوانند به جای این حبس، به مجازات جایگزین حبس محکوم شوند مگر این که سابقه محکومیت کیفری آن ها به دلیل ارتکاب جرم عمدی به شرح زیر باشد و بیشتر از پنج سال از اجرایش نگذشته باشد:
الف) بیش از یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس تا شش ماه یا جزای نقدی بیش از ده میلیون ریال یا شلاق تعزیری
ب) یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس بیش از شش ماه یا حد یا قصاص یا پرداخت بیش از یک پنجم دیه.»
* حبس تعزیری درجه ۸:
به تحمل حبس در زندان تا ۳ ماه را حبس تعزیری درجه هشت میگویند. محکومان به حبس درجه هشت بر اساس قانون مجازات اسلامی میتوانند مجازات های جایگزین حبس را به جای گذراندن محکومیت خود در زندان، تحمل کنند. مجازات این نوع حبس، شامل خدمات عمومی، پرداخت جزای نقدی و ... می باشد.
آیا مجازات حبس تعزیری قابل خریدن است؟
یکی از اصطلاحات اشتباه و مرسوم در بین عوام، خریدن مجازات حبس تعزیری می باشد. در واقع امکان جایگزین شدن مجازات حبس تعزیری به جزای نقدی، در مجازات های تعزیری خفیف و با درجه پائین وجود دارد ، درواقع قانونگذار، جزای نقدی را نوعی تنبیه میشناسد و شخص، مجوز تبدیل مجازات خود از حبس به جزای نقدی را دارد، اما تنها در برخی مواقع و با نظر دادگاه، چنین امکانی وجود خواهد داشت.
تخفیف در مجازات های تعزیری چگونه انجام می شود؟
قاضی می تواند مجازات های حبس تعزیری را تعيين کند و وکیل مجرم، پس از صدور حکم، مجوز تقاضای تخفیف و اعمال جهات تخفیف را دارد. قانونگذار در هر شرایطی برای حبس تعزیری، تعویق، تعلیق و مجازات های جایگزین را در نظر میگیرد که مجرم میتواند با استفاده از آن و یا داشتن شرایط لازم مجازات حبس، تخفیف بگیرد.
مجازات های جایگزین حبس تعزیری
در صورتی که میزان حبس برطبق ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی بمدت یک سال یا کم تر باشد؛ مجازات ها پس از بررسی شرایط متهم، سابقه وی، شرایط وقوع جرم و… جایگزین خواهد شد و قابلیت تبدیل به جزای نقدی یا انجام خدمات عمومی وجود دارد.
می‌توان حبس تعزیری را به جزای نقدی تبدیل نمودگردآوری: بخش جامعه سرپوش
- 12
- 4
