جرايم سايبري و اتفاقاتي که در فضاي مجازي مي‌افتد، بر همگان آشکار است و مسئله پوشيده‌اي نيست، سال ۱۳۸۸ قانون جرايم رايانه‌اي در کشور به تصويب رسيد البته قبل از تصويب اين قانون، خلأهايي وجود داشت که اين خلأها و مشکلات را در قالب قانون تجارت الکترونيک (مصوب سال ۱۳۸۲) و در صورت لزوم با توجه به عموماتي مانند قانون مجازات عمومي حل شد اما وضعيت و شرايطي که امروز در آن وجود داريم، مناسب و مطلوب ارزيابي نمي‌شود. حدود ۲۰ تا ۲۵ سال قبل مفهوم جرم رايانه‌اي وجود نداشت. حدود ۲۵ سال قبل نام جرايم سايبري، جرم رايانه‌اي بود و نخستين تجربه از جرم رايانه‌اي در کشور انگليس صورت گرفت. قانون جرايم رايانه‌اي ايران مختلص از کنوانسيون جرايم سايبري بوداپست است و در کشور نيز سعي شده که با توجه به اين کنواسيون قانون‌انگاري شود اما متأسفانه علي‌رغم ظرفيت‌هاي موجود راهگشايي که اين کنوانسيون مي‌توانست داشته باشد، هنوز به آن ملحق نشده‌ايم.
بزه‌ديده‌ها پررنگ‌ترين بحث در فضاي سايبري
در نشست شايع‌ترين و رايج‌ترين جرايم ارتکابي در فضاي مجازي به‌عنوان نخستين نشست از سلسله نشست‌هاي علوم جنايي با حضور ابراهيم اسلامي، قاضي دادگاه کيفري يک استان تهران و قاضي پرونده ستايش قريشي برگزار شد. او مي‌گويد: «امروزه يکي از مشکلاتي که حقوق داخلي کشورها دارند اين است که هنوز نتوانستند يک تعريف واضح، صريح و روشن از جرم رايانه‌اي ارائه کنند؛ جرم رايانه‌اي صحيح نيست يعني بايد براي هر نسل يک تعريفي از جرم ارائه کنيم، جرم رايانه‌اي در نسل اول يک بحث است، در نسل دوم همين‌طور و در نسل سوم متفاوت مي‌شود، وجه مشترک جرم سايبري يا رايانه‌اي در هر سه نسل رايانه است؛ رايانه موضوع يا وسيله ارتکاب جرم در هر سه نسل است يعني از رايانه به‌عنوان وسيله ارتکاب جرم استفاده مي‌شود يا موضوع جرايم يارانه‌اي است.» او ادامه مي‌دهد: «بيشترين موضوعي که اکنون در بحث جرايم سايبري با آن مواجه هستيم، بحث بزه‌ديده‌ها هستند؛ درحال‌حاضر بزه‌ديده‌ها شديدا مورد سوءاستفاده واقع مي‌شوند و به‌خاطر سادگي و صداقتي که در فضاي حقيقي وجود دارد به‌راحتي فريب مي‌خوردند و مورد سوءاستفاده واقع مي‌شوند و اين اتفاق در زمينه مسائل امنيتي، مالي، جرايم اشخاص و... مطرح مي‌شود و گسترده است.»
رايج‌ترين جرايم سايبري
سلامي به تسنیم توضيح مي‌دهد: «طبق ارزيابي‌هايي که داشتم چه در مورد رسيدگي به جرايمي که در حوزه فضاي سايبري صورت گرفته راجع به رايج‌ترين و شايع‌ترين جرايم ارتکابي در فضاي مجازي، چه از نظر رويه قضايي و در مورد جرايمي که امروز موضوع بحث محافل علمي، آکادميک و دانشگاهي ما را ترتيب داده است، مي‌توانم بگويم که نه در کشور جمهوري‌اسلامي ايران بلکه در بسياري از کشورها امروز دو جرم جزء شايع‌ترين، متداول‌ترين و پرچالش‌ترين جرايم ارتکابي در فضاي مجازي هستند؛ يکي از اين دو جرم که عليه عفت و اخلاق عمومي است، تحت عنوان «پورنوگرافي يا هرزه‌نگاري» از آن ياد مي‌شود و جرم ديگر «هتک حيثيت و نشر اکاذيب» است.» قاضي سلامي ادامه مي‌دهد: «البته امروز در فضاي مجازي بحث تروريسم، حملات، سرقت، کلاهبرداري و جعل سايبري، شنود و دسترسي غير‌مجاز و... نيز وجود دارد و در اين حوزه جرايم بسيار گسترده است.»
طلاق به‌دليل پخش عکس‌هاي شخصي
قاضي اسلامي توضيح مي‌دهد: «چند وقت پيش پرونده‌اي داشتيم که در آن خانمي عليه همسر سابقش به‌دليل انتشار تصاوير وي شکايت کرده بود، زماني که وارد رسيدگي پرونده شديدم، ديديم که واقعا اين‌طور نيست، به آقا گفتيم که چرا اين کار را مي‌کني گفت من هنوز خانمم را دوست دارم و عاشق وي هستم و به‌همين‌خاطر عکس‌هايي که از زمان، قبل و بعد از ازدواج از او داشتم، هنوز در ضمير من مانده، هر روز با عشق اين عکس‌ها زندگي مي‌کنم و اينها را هر شب نگاه مي‌کنم، از وي پرسيديم چرا اين عکس‌هاي نامناسب از همسرت را در پروفايل خودت گذاشتي؟ گفت: من همه مسائل ارزشمند خودم را در پروفايلم و به اشتراک گذاشتم؛ به او گفتيم شما عکس‌هاي نامناسب از همسرت را به اشتراک گذاشته‌اي که وي گفت: اکنون همه راحتيم و ما هم عکس‌هاي ديگران را نگاه مي‌کنيم و ديگران هم عکس‌هاي ما را ببينند، مگر چه اتفاقي مي‌افتد، من عکس خانم همکارم را مي‌بينم.» او ادامه مي‌دهد: «همسر سابق اين مرد از وي بسيار شاکي بود و مي‌گفت (شوهر سابقم) هنوز نمي‌فهمد که من از او طلاق گرفته‌ام، تمام دوستان، آشنايان و فاميل‌هاي ما که شماره او را دارند، به من مي‌گويند او عکس‌هاي مرا زماني که لب دريا، در کافه و مکان‌هاي ديگر هستم را در پروفايلش گذاشته است؛ شکايت با اين عنوان شروع شد اما زماني که به پرونده رسيدگي کرديم (البته در‌اين‌زمينه مي‌توانم بگويم هنوز وکلاي ما خيلي خوب حضور پيدا نکردند و ارکان جرم را خوب نمي‌شناسند) خود من احساس کردم که واقعا منطبق با اين جرم نيست؛ يعني نمي‌توانيم انتشار تصاوير مستهجن بگيريم چون انتشار زماني اتفاق مي‌افتد که بخواهيد محتوا (مبتذل و مستهجن) را ارسال کنيد، زماني که محتوا را ارسال نکرديد و براي ديگران نفرستاديد که اصلا نمي‌تواند مصداق انتشار پيدا کند.»
- 17
- 4
