به گزارش خبرآنلاین، «حساسیت نسبت به خشونت زیاد شده و این نشانه مثبتی در جامعه است.» این دیدگاه معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی كشور به اخبار حوادث است، اخباری از كودكآزاری، همسرآزاری، سالمندآزاری و سایر خشونت‌هایی كه این روزها بیشتر از قبل با واكنش‌های اجتماعی در فضای مجازی مواجه می‌شود.
حبیب‌الله مسعودی فرید به این اشاره می‌كند كه باید به فال نیك بگیریم این را كه دیگر مردم فكر نمی‌كنند هر اتفاقی در خانه‌ها می‌افتد به آنها مربوط نیست، این نشان می‌دهد حساسیت‌های اجتماعی نسبت به نوع رفتار با دیگران بیشتر شده و مخصوصا این واكنش‌ها درباره كودكان كه قدرت دفاعی كمتری دارند بیشتر است. او البته بر این هم تاكید می‌كند كه هنوز نیاز به آگاهی‌رسانی بیشتر، قوانین جامع‌تر و آموزش‌های همگانی‌تری داریم تا كمتر شاهد این خبرهای تلخ باشیم.
او درباره نقش بهزیستی در كاهش این خشونت‌ها، پیگیری‌هایی كه لازم است از طریق نهادهایی مانند اورژانس اجتماعی انجام شود، نوع مداخلاتی كه در مواجهه با خشونت‌های خانگی اتفاق می‌افتد، سیاست‌هایی كه بهزیستی برای رسیدن به جامعه‌ای با خشونت كمتر در نظر دارد، انتقادهایی كه در بعضی موارد به عملكرد ۱۲۳ وارد می‌شود و .... هم در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین توضیحاتی می‌دهد.
گفت‌وگو با حبیب‌الله مسعودی فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی را در ادامه بخوانید:
آقای فرید، درباره این اطلاع‌رسانی كه گفته می‌شود زنانی كه تحت خشونت خانگی هستند می‌توانند با ۱۲۳ تماس بگیرند و در خانه امن اسكان داده شوند، بگویید. این افراد باید شرایط خاصی داشته باشند؟ گاهی گفته می‌شود عده‌ای كه تماس می‌گیرند جواب مناسبی نمی‌گیرند و حتی به آنها گفته می‌شود چرا از خانه بیرون آمده‌اید!
این موضوع برای زنانی است كه در خانه زندگی می‌كنند و در معرض خشونت هستند. آنها می‌توانند با تماس با ۱۲۳ از طریق اورژانس اجتماعی به خانه امن ارجاع داده شده و پذیرش شوند. تماس‌هایی كه با ۱۲۳ در این زمینه گرفته می‌شود ارزیابی می‌شوند و اینطور نیست كه تماس‌ها بدون كارشناسی، رها شوند و به موارد رسیدگی نشود؛ شاید تماس‌هایی كه گرفته شده، شامل افرادی بوده كه تحت خشونت خانگی نبوده‌اند، افراد معتاد یا بی‌خانمان بوده‌اند كه آنها را در خانه امن اسكان نمی‌دهیم، خانه امن مخصوص زنانی است كه در خانه ممكن است خطری آنها را تهدید كند.
یعنی خانه امن شامل افرادی نمی‌شود كه بی‌خانمان هستند.
بله كسانی كه اعتیاد داشته یا بی‌خانمان باشند باید از طرق دیگری اسكان داده شوند و به وضعیت آنها رسیدگی شود. خانه‌های امن فقط زنانی را پذیرش می‌كند كه در معرض خشونت خانگی باشند. مسئولیت بی‌خانمان‌ها به عهده شهرداری است.
این خشونت باید حتما اتفاق افتاده باشد یا احتمال آن هم برای تماس كافی است؟
حتی اگر احتمال خشونت هم بدهند می‌توانند با ۱۲۳ تماس بگیرند و بعد از كارهای كارشناسی، یا مشاوره بگیرند یا به خانه امن ارجاع داده شوند. سال گذشته بیش از ۱۰۰۰ نفر از خدمات ما در خانه‌های امن بهره‌مند شده‌اند. بعضی چند روز اسكان داده شدند و بعضی بیشتر. زنان تحت خشونت تا ۹ ماه می‌توانند از خدمات خانه امن استفاده كنند. سیاست اولیه ما این است كه این افراد بتوانند به خانه‌هایشان برگردند ولی حتما ارزیابی‌های لازم را انجام می‌دهیم و دقت می‌كنیم به خانه‌هایی برگردند كه خطری آنها را تهدید نكند.
شما از افزایش تعداد خانه‌های امن خبر داده بودید. این افزایش اتفاق افتاده؟
بله می‌خواهیم در تمام مراكز استان‌ها خانه امن داشته باشیم. در بیشتر كلانشهرها این خانه‌های امن را داریم؛ تهران، اصفهان، استان مركزی و بسیاری استان‌های دیگر. درواقع در ۲۲ استان، خانه‌های امن داریم كه در هفت استان دولتی هستند و در پانزده استان، غیردولتی. جاهایی كه بتوانیم از ظرفیت دولتی استفاده كنیم این كار را می‌كنیم و اگر هم امكانات كافی نبود از ظرفیت بخش خصوصی كمك می‌گیریم كه البته تمام آنها استانداردهای خودشان را دارند.
این استانداردها یعنی چه شرایطی؟
در این خانه‌های امن تنها زنان حضور دارند، هیچ مردی حق تردد و فعالیت ندارد و همه مسئولان و كارشناسان، دوره‌های لازم را گذرانده‌اند. افرادی كه در حال حاضر در مراكز غیردولتی فعالیت می‌كنند سابقه كار در مراكز دولتی و اورژانس اجتماعی و مراكز مرتبط با حوزه زنان را دارند.
افزایش خانه‌های امن چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
تا پایان سال جاری.
درباره رسیدگی به كودكآزاری چطور؟ بودجه بهزیستی برای افزایش تعداد كارشناسان اورژانس اجتماعی كافی است؟
تعداد كارشناسان ۱۲۳ در سال‌های اخیر افزایش خوبی پیدا كرده اما با توجه به آشنایی بیشتر مردم و حجم تماس‌هایی كه گرفته می‌شود، باز هم نیاز است این تعداد افزایش پیدا كند. تبلیغاتی كه برای ۱۲۳ انجام شده و مردم بیشتر با این خدمات آشنا شده‌اند باعث خوشحالی است اما باید به تناسب آن، توانایی‌های این سازمان را هم افزایش دهیم. ما تا پایان سال ۹۵، ۱۹۷ مركز اورژانس اجتماعی داشتیم. امسال هم ۱۵۰ مركز جدید راه‌اندازی می‌كنیم كه بسیاری از آنها راه‌اندازی شده و می‌توانم بگویم بالغ بر ۲۷۰ مركز اورژانس اجتماعی در كل كشور داریم. نزدیك به سه هزار نیروی كارشناسی در اورژانس اجتماعی تمام كشور داریم در حالی كه در سال‌های قبل این تعداد به زحمت به هزار نفر می‌رسید. اگر سازمان امور استخدامی بتواند به ما مجوز استخدامی بدهد و دست‌كم چهارهزار نفر نیروی اورژانس اجتماعی را استخدام كنیم، می‌توانیم خدماتمان را بیشتر از این گسترش دهیم. با این حال، اگر افرادی با ۱۲۳ تماس گرفتند و احساس كردند خدمات كافی را نگرفته‌اند یا تاخیری در رسیدگی وجود داشته، می‌توانند با بهزیستی استان یا شهرستان تماس بگیرند و این موارد را اطلاع دهند.
روند رسیدگی به گزارش‌هایی كه به ۱۲۳ داده می‌شود چطور است؟ همه تماس‌ها ارزیابی می‌شوند؟
اولین كاری كه همكاران ما در اورژانس اجتماعی انجام می‌دهند، ارزیابی خطر است، به این معنی كه لزوما هر تلفنی به آنها بشود، وارد اقدام عملیاتی نمی‌شوند و بلافاصله در محل حضور پیدا نمی‌كنند. كارشناسی كه پشت تلفن نشسته، ارزیابی درجه خطر می‌كند و با توجه به سوالاتی كه از تماس‌گیرنده می‌پرسد، مداخله را تعریف می‌كند كه چه نوع مداخله‌ای انجام شود. با این حال دنبال این هستیم كه تا جایی كه می‌شود اورژانس را تقویت كنیم كه بتوانیم مداخلات سریع‌تر و مفیدتری داشته باشیم.
اورژانس اجتماعی چقدر توانسته در كاهش خشونت تاثیر داشته باشد؟
ببیند الان هیچ مركز استانی نیست كه اورژانس اجتماعی نداشته باشد و طبق برنامه ششم، تمامی شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر، تا پایان سال جاری اورژانس اجتماعی خواهند داشت. ضمن این كه به خوبی بین مردم شناسانده شده و مردم تماس‌های زیادی با این شماره می‌گیرند. همین آگاهی از این كه جایی هست كه می‌شود خشونت را گزارش داد خودش می‌تواند در كاهش خشونت نقش داشته باشد. ضمن این كه یك خط مشاوره تلفنی هم داریم كه در حوزه پیشگیری است. مردم می‌توانند با ۱۴۸۰ تماس بگیرند و در مواردی كه نیاز به مشاوره دارند، از كمك مشاوران ما بهره‌مند شوند. ما در سراسر كشور پوشش صددرصدی داریم و افراد در هر كجا زندگی كنند می‌توانند با این شماره‌ها در ارتباط باشند. ۱۲۳ كاملا رایگان است و ۱۴۸۰ هم هزینه‌ای جز یك تلفن شهری ندارد بنابراین می‌توانند موارد حاد و اورژانسی را به ۱۲۳ اطلاع دهند و سایر مواردی كه حالت اورژانسی ندارد را با ۱۴۸۰ در میان بگذارند.
این مشاوره‌های تلفنی می‌تواند بیشتر از یك بار باشد؟
بله مشاورها كدهایی دارند كه می‌توان در دفعات بعد هم با آنها تماس گرفت و مشاوره را ادامه داد. در عین حال، در صورت نیاز، مشاوران تلفنی می‌توانند تماس‌گیرنده‌ها را به مشاوران حضوری ارجاع دهند و برای خانواده‌هایی كه نیازمند هستند «یاری‌برگ» اختصاص داده می‌شود كه هزینه مشاوره برایشان كاهش پیدا كند.
همان‌قدر كه اخبار مربوط به كودكآزاری افزایش پیدا كرده، شما هم این افزایش را در تماس‌ها دارید كه از طرف خود كودكان یا نزدیكان آنها باشد؟
در انتشار اخبار كودكآزاری باید به این اشاره كنم كه خوشبختانه مردم به سادگی از كنار این موارد نمی‌گذرند و جای خوشحالی دارد كه همه افراد در تمام طبقات نسبت به این اتفاقات واكنش نشان می‌دهند و نگران كودكان هستند. این در حالی است كه سال‌ها قبل تنبیه فیزیكی كودكان چه در مدرسه و چه در خانه، عادی بود ولی الان حتی یك مورد كه در فضای مجازی پخش می‌شود با واكنش‌های زیادی مواجه می‌شود كه نشان می‌دهد مردم هیچ حدی از خشونت علیه كودكان را نمی‌پذیرند و آن را هنجار نمی‌دانند. این نشان می‌دهد استانداردها و انتظارات نسبت به نوع رفتار با كودك افزایش پیدا كرده و همچنین، میزان شناسایی كودكآزاری هم افزایش پیدا كرده و مردم دیگر نمی‌گویند به ما ربطی ندارد و در چهاردیواری اختیاری اتفاق افتاده.
یعنی شما معتقدید انتشار بیشتر خبرهای كودكآزاری به این دلیل است كه حساسیت افزایش پیدا كرده؟
فكر می‌كنم تعداد موارد شناسایی افزایش پیدا كرده، اما موردی كه در بین كودك‌آزاری‌ها نگران‌كننده است و نمی‌تواند ربطی به نحوه آگاهی خانواده‌ها از رفتار با كودكان داشته باشد، مواردی است كه شامل مواد مخدر می‌شود، وقتی پدر و مادری مواد مخدر مصرف می‌كند كه دچار هذیان و توهم شده و قدرت كنترل افكار و اعمالش را ندارد، كودك‌آزاری‌های سخت اتفاق می‌افتد. همانطور هم كه در موارد اخیر دیده شد، بعضی از شدیدترین كودك‌آزاری‌ها در اثر اعتیاد اتفاق افتاده و لازم است درباره مواد مخدر چه از نوع سنتی و چه صنعتی و محرك‌ها، پیشگیری و آگاهی‌رسانی بیشتری داشته باشیم.
علاوه بر كودكآزاری جسمی و جنسی، ۱۲۳ به كودكآزاری روانی و عاطفی هم رسیدگی می‌كند؟
بله این موارد را هم می‌توانند گزارش كنند و رسیدگی می‌کنیم. اما در عین حال مواردی مانند تبعیض، مقایسه كردن، غفلت از كودكان و... نكاتی هستند كه لازم است بیشتر روی پیشگیری آنها کار شود و خانواده‌ها درباره آنها آموزش ببینند. می‌شود گفت بیش از ۵۰ درصد كودك‌آزاری‌ها از جنس غفلت است كه درباره آموزش، بهداشت، سلامت، تغذیه و ... اتفاق می‌افتد و بسیاری از والدین حتی نمی‌دانند که با این رفتارها، بدسرپرست هستند.
آماری از تماس‌هایی که با ۱۲۳ گرفته می‌شود، دارید؟
سال گذشته ۷۰۰ هزار تماس با اوژانس اجتماعی داشتیم كه ۱۷۰ هزار تماس آن مرتبط با ماموریت‌های ۱۲۳ و بقیه غیرمرتبط بود. از این تعداد، حدود هشت درصد به كودكآزاری مربوط بود یعنی تقریبا ۱۳ هزار تماس. اما از بین این تماس‌ها هم بعضی از موارد صحت نداشته و فقط نیمی از آنها به كودكآزاری مرتبط بود یعنی نزدیك هفت هزار كودكآزاری تایید شده است.
هشت درصد به کودک‌آزاری مربوط بوده، بقیه موارد چطور؟
بیشترین تماس‌ها درباره كودكآزاری بوده و بعد از آن همسرآزاری. اما درصد بسیاری از تماس‌ها، شامل تماس‌های غیرمرتبط بوده به عنوان مثال ترك اعتیاد، موارد غیراورژانسی، كمك یا نیاز به مشاوره، كه به نهادهای مربوطه یا شماره‌های مرتبط با موضوع مطروحه ارجاع داده شدند.
بهزیستی برای کاهش این خشونت‌های خانگی و همین پیشگیری و آگاهی‌رسانی که چندین بار به آن اشاره کردید چه کاری انجام داده؟
ما چند استراتژی را در بهزیستی پی گرفته‌ایم و سیاست‌های كنترل و كاهش كودكآزاری و بدسرپرستی را تدوین می‌كنیم كه به كمیسیون اجتماعی هیات دولت ارائه كنیم. یكی از این استراتژی‌ها، افزایش آگاهی و مهارت‌آموزی است كه هم شامل خانواده‌ها و هم شامل كودكان و نوجوانان می‌شود؛ مورد دیگر شناساندن بیشتر نهادهای حمایتی مانند اورژانس اجتماعی و خدمات مشاوره‌ای است كه افراد بدانند از چه نهادهایی می‌شود كمك گرفت، همچنین لازم است افراد، قوانین موجود در این حوزه را بشناسند، الان خیلی از افراد نمی‌دانند قانونی داریم كه بر اساس آن، مطلع بودن و خبر ندادن از كودكآزاری جرم است.
كودكآزاری نیاز به شاكی خصوصی ندارد و نهاد قضایی موظف است بر اساس گزارشی كه اشخاص می‌دهند به این موضوع ورود كند. مردم باید بدانند اگر در همسایگی‌شان، در بین اقوام یا حتی كوچه و خیابان، كودكی در حال آزار دیدن است، باید آن را گزارش كنند و نگویند به ما ربطی ندارد و نمی‌توانیم آن را گزارش كنیم. این غفلت، حتی مجازات هم دارد و حبس و جزای نقدی شامل كسانی می‌شود كه كودكآزاری را گزارش نكنند. راهبرد دیگری كه آن را پیگیری می‌كنیم، توسعه مداخلات انتظامی و قضایی است كه پرونده‌ها در اولویت رسیدگی قرار بگیرند و اشد مجازات برای این افراد در نظر گرفته شود. مورد دیگر هم پرداختن به موضوع سلامت روان به طور كلی است. طبق آمار و پژو‌هش‌ها ۲۳.۶ درصد جمعیت بالای ۱۵ سال كشور، یك اختلال روانشناختی نیازمند مداخله دارند. اسكیزوفرنی، اختلالات شخصیت ضداجتماعی، شخصیت مرزی و ... بیماری‌هایی هستند كه لازم است درمان شوند و اگر نشوند ممكن است به آسیب اجتماعی منجر شود. بنابراین درمان اختلالات روان، از مواردی است كه باید در اولویت طرح تحول سلامت قرار بگیرد و به غربالگری مهمترین اختلالات روان بپردازیم و مداخلات به موقع داشته باشیم. اگر این اتفاق‌ها در كنار همدیگر بیفتد، می‌توانیم به جامعه‌ای سالم و ایمن برای تمام افراد جامعه ازجمله كودكان برسیم و شاهد اخبار ناگوار كمتری باشیم.
- 11
- 3
