هیجانی که ربطی به مراسم پرشور چهارشنبه سوری ندارد

سروصداهایش شروع شده است؛ بُم، تق... گویا عادت کرده‌ایم در این روز نفر نفر آدم روانه قبرستان کنیم. در حال راه رفتن و یا گوشه‌ای از پارک نشسته‌اید، شیء کوچکی قل می‌خورد و منفجر می‌شود. این فقط قسمت کوچکی از این روز است، به خیابان‌ها بیایید و آتش گرفتن ترقه‎هایی را ببینید که بی‌اختیار در آسمان می‌چرخد و یا لاستیک خودرویی را می‌بینید که به آتش کشیده‌اند و دودش در چشم آسمان می‌رود. گویا جنگ شده است! این جنگ کشتار نیز به همراه دارد. بیمارستان‌ها پر می‌شود. شاید بگویید داستان به چند قطع عضو و یا تخلیه چشم پایان می‌یابد اما این شروع ماجرا است، بیماران سوختگی پس از ترخیص از بیمارستان روزهای سختی پیش رو دارند. دیگر زندگی شکل سابق نخواهد بود. چرا ما بلد نیستیم درست شادی کنیم؟

چهارشنبه‌سوری در غروب آخرین سه‌شنبه سال برگزار می‌شود. در این روز با روشن کردن آتش و پریدن از روی آن به‌گونه‌ای به استقبال سال نو خورشیدی می‌رویم. این رسم نه تنها در ایران بلکه در تمام کشورهایی که عید نوروز را جشن می‌گیرند، برگزار می‌شود. پریدن از روی آتش برای دفع بلاها و آرزو کردن در روزهای پایان سال برای داشتن سالی بهتر است، گفتن عبارت «سرخی تو از من، زردی من از تو» در هنگام پریدن از روی آتش به معنی گرفتن «سرخی و سلامتی» از آتش در عوض انتقال «زردی و بیماری»ها به آتش است چرا که آتش از جمله عناصری طبیعی بوده که به هیچگونه آلوده نمی‌شود. در ادبیات فارسی سور به معنی سرخ و مهمانی نیز به کار می رود و در تاریخ نمونه خارجی چنین مراسمی وجود ندارد.

جان‌باختن ۱۶نفر در چهارشنبه‌سوری۹۵

با این حال چهارشنبه سوری هر سال تعدادی قربانی می‌گیرد که به گفته مدیرکل دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، یک چهارم آسیب‌دیدگان چهارشنبه‌سوری عابران و رهگذران هستند. افشین استوار افزود: سال ۹۵ متاسفانه ۱۶ نفر در حوادث چهارشنبه سوری فوت کردند. بیش از ۵۰۰ نفر در بیمارستان‌ها بستری شدند و ۳۰ نفر نیز دچار معلولیت شدند. وی افزود: بیشترین موارد حادثه در تهران رخ داد ولی به نسبت جمعیت استان‌ها باید گفت که استان‌های غربی، کردستان، آذربایجان غربی و همدان بیشترین سوانح را داشتند. از سوی دیگر اغلب سوانح مربوط به نوجوانان پسر بوده است که به گفته استوار بیش از ۸۰ درصد را تشکیل می‌دهد، یعنی دو - سوم حوادث چهارشنبه سوری مربوط به نوجوانان است. استوار خاطرنشان کرد: ما معتقدیم افزایش آگاهی عمومی و حساسیت جامعه می‌تواند در پیشگیری از بروز حوادث کاملا موثر باشد، چون این حوادث کاملا قابل اجتناب هستند. وی این جشن را دارای قدمت هزاران ساله دانست که در سالیان اخیر تبدیل به ضد خود شده است و گفت: هر سال تعداد زیادی از مردم به‌خاطر رفتارهای ضد اجتماعی و حادثه‌زای عده‌ای قلیل آسیب می‌بینند که امیدواریم امسال شاهد کاهش این سوانح باشیم.

بازداشت مزاحمان تا پایان تعطیلات

روز گذشته رئیس پلیس پایتخت از کشف بیش از ۱۷ تن انواع مواد محترقه در تهران خبر داد و گفت: افراد مزاحم و خودروهایی که در چهارشنبه سوری اقدام به مزاحمت کنند، تا پایان تعطیلات در بازداشت می‌مانند. سردار حسین رحیمی در حاشیه اجرای طرح برخورد با مواد محترقه غیر مجاز و خطرناک گفت: در راستای اجرای طرح برخورد با قاچاق مواد محترقه و غیر مجاز همکاران ما در پلیس آگاهی از مدت‌ها پیش چندین طرح را به مرحله اجرا گذاشتند که منجر به کشف بیش از ۱۷تن مواد محترقه شد. همچنین سه باند بزرگ تهیه و توزیع مواد محترقه توسط ماموران منهدم شد. وی با بیان اینکه این مواد کشف شده در مجموع بیش از ۷۳میلیون عدد است، تصریح کرد: ۸ تن از مواد مکشوفه به شدت خطرناک و دارای قدرت تخریبی مانند اکلیل و سرنج است.

مردها بیشتر از زنان می‌سوزند

در این میان به گفته سیدفرزاد محمدی، مدیر برنامه ملی پیشگیری از نابینایی و سلامت چشم مرکز بیماری‌های غیرواگیر، در روز چهارشنبه‌سوری حدود۳هزار نفر دچار آسیب دیدگی سطحی و عمیق چشم می‌شوند که از این میان چشم حدود نیم تا یک درصد که حدود ۱۵ نفر می‌شوند تخلیه می‌شود. براساس گزارش اورژانس کشور تعداد مصدومان حوادث چهارشنبه سوری سال۹۴ بیش از یک هزار نفر گزارش شده است. در روزهای پایانی سال۹۴ امین صابری‌نیا درباره آمار نهایی شمار مصدومان و کشته‌شدگان حوادث چهارشنبه‌سوری در کشور گفته بود: برابر آخرین گزارش‌های دریافتی از مراکز اورژانس سراسر کشور و بررسی عملیات‌های انجام‌شده از سوی عوامل اورژانس، یک‌هزار و۸۷نفر در پی حوادث چهارشنبه‌سوری مصدوم شدند. این در حالی بود که در سال۹۴ بیش از ۹۴ درصد از حادثه دیدگان را مردان و کمتر ۶ درصد را زنان تشکیل می‌دادند. همچنین تعداد کشته‌ها در چهارشنبه سوری ۴ نفر اعلام شد.

نوجوانان را دریابید

نکته قابل توجه در ارتباط با روز چهارشنبه‌سوری گروه سنی است که دچار حادثه قرار می‌گیرند، بیشتر این افراد زیر ۱۸ سال بوده‌اند. یعنی از گروه نوجوان و جوان کشور، آمار مجروحان نشان می‌دهد میل استفاده از مواد محترقه در این سن بسیار زیادتر است. موضوعی که پیرحسین کولیوند، سرپرست سازمان اورژانس کشور درباره آن می‌گوید: آقایان چهار برابر بیشتر از خانم‌ها دچار آسیب می‌شوند و شایع‌ترین آسیب‌ها شامل پارگی‌ها و بریدگی‌ها است. تقریبا ۹۱ درصد مصدومین در شهرها اتفاق می‌افتد و ۳۵درصد آسیب دیدگان از دانش‌آموزان هستند و آمار امسال تاکنون کمتر از سال گذشته است، اما ۷۱ درصد مصدومین بین سنین ۶ تا ۱۸ سال هستند. بیشترین مواد محترقه نیز ترقه است و طبق آمار ۵۶ درصد این مواد از دست‌فروشان تهیه می‌شود. سرپرست سازمان اورژانس کشور، درباره اقدامات و پیش‌بینی‌های اورژانس برای چهارشنبه سوری، گفت: اورژانس و آتش نشانی باید در شب چهارشنبه سوری امداد رسانی کنند، اما به طور مثال شهرداری کار بسیار خوبی در سال‌های گذشته انجام داد و بهتر است سایر دستگاه‌ها نیز برای ایجاد محیط‌های ایمن در این شب کمک کنند. این کار موفق خواهد بود و اگر دوباره تکرار شود و مردم به محل‌های ایمن برای برگزاری مراسم چهارشنبه سوری مراجعه کنند، تعداد مصدومین کاهش خواهد یافت. بهتر از هر کاری، ایجاد فرهنگ برای رسیدن به نشاط است و ما نیز معتقدیم جوانان و نوجوانان باید با نشاط باشند.

پس از سوختگی

باید به این نکته مهم توجه داشت که گرچه چهارشنبه سوری یک روز است و چند ساعت بیشتر طول نمی‌کشد اما عواقب ناشی از سوختگی سال‌ها زندگی را فلج خواهد کرد و فقر اجتماعی نیز به همراه خواهد داشت. این درحالی است که به گفته محمدجواد فاطمی، رئیس مرکز تحقیقات سوختگی دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران از نظر تخت سوختگی فقیر است. سوختگی در ایران ۱۰ تا ۱۵برابر متوسط سوختگی جهانی است و روزانه ۱۰نفر به دلیل سوختگی جان خود را از دست می‌دهند. یک فرد وقتی دچار سوختگی می‌شود پس از ترخیص از بیمارستان با دنیای جدیدی مواجه خواهد شد. بسیاری از سوختگی‌ها مربوط به چهره و زیبایی می‌شود که تاثیر بسزایی در زندگی شخص خواهد داشت. به گفته فاطمی، طلاق در میان زوج‌هایی که یکی از طرفین دچار بیماری سوختگی شده اند بسیار دیده شده است. مواردی همچون افسردگی و حتی اقدام به خودکشی نیز در میان بیماران شایع بوده و مشکلات زناشویی شدیدی برای آنها ایجاد می‌کند. از موارد دیگری که باعث نوعی فلج اجتماعی برای بیماران سوختگی، می‌توان به عدم استخدام آن‌ها اشاره کرد که بیشتر در افرادی که دچار سوختگی صورت و یا دست شده‌اند دیده شده است. در برخی موارد نیزسوختگی چهره مانع از حضور فرد در جامعه شده و در تشدید افسردگی بسیار تاثیرگذار خواهد بود.

چکار باید کرد؟

اگر کسی در این شب دچار آسیب شد، چه کار باید بکند؟ با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرد. در صورت بروز حادثه افراد باید در گام اول آرامش داشته باشند و بعد فرد مصدوم را از محیط دور کنند و با توجه به اینکه این صدمات ممکن است صدمات جانی به دنبال داشته باشد، فرد مصدوم باید به مرکز درمانی منتقل شود. بهتر است مصدوم به اولین مرکز درمانی که نزدیک است، منتقل شود.

با این حال بررسی‌های آماری در ارتباط با حوادث چهارشنبه سوری و نوع مصدومیت آسیب دیدگان، نشان می دهد که اغلب این افراد از ناحیه چشم و دست مصدوم شده‌اند. همچنین، قشر جوان نیز، بیشترین مصدومان این حوادث هستند. این در حالی است که مسئولان امر به خصوص وزارت بهداشت، همواره و به دفعات، نسبت به عواقب خطرناک آسیب‌های حوادث چهارشنبه سوری هشدار می دهند. اما، عده ای کمی هستند که به این توصیه‌ها گوش نمی دهند و سال نو را بر خود و دیگران تلخ می‌کنند.

آسو محمدی