معامله مغز استخوان در سایت دیوار

چهره فقر روزبه‌روز کریه‌تر می‌شود و تنگدستی و نیاز روز به روز آشکارتر. تا دیروز فقر بر سر چهارراه‌ها در چهره معصوم دختر گل فروش و چشمان ملتمس پسرک فال فروش خودنمایی می‌کرد یا گاه گاهی دیدن یک آگهی فروش کلیه و کبد بر دیوار بیمارستان‌ها تن آدم را می‌لرزاند، اما این روزها فقط کلیه و کبد نیست که چوب حراج خورده، این روز‌ها مغز استخوان کالای لوکس‌تری است که با قیمتی گزاف‌تر می‌توان آن را فروخت.

خالی‌تر شدن سفر‌ه ها آگهی فروش اعضای بدن را پر و پیمان‌تر کرده است. این روز‌ها با یک کلیک این تراژدی دردناک‌تر می‌شود.اگر زمانی یک کاغذ در گوشه‌ی خیابان با عنوان «فروش فوری کلیه» دلمان را ریش می‌کرد یا در عبور از خیابان‌های شلوغ این آگهی‌ها به چشم می‌خورد، حالا برای پیدا کردن آگهی فروش اعضای بدن دیگر نیاز نیست دیوار‌های بیمارستان‌ها را جست‌وجو کرد، حالا برای پیدا کردن یک داوطلب فقط کافیست #فروش_مغز_استخوان،#فروش_کلیه یا #فروش_ کبد را در اینستاگرام و تلگرام جستجو کرد.

از آن دردناک‌تر اپلیکیشن‌هایی مثل دیوار است. فروشندگان از هر سن و جنسیتی هستند، فروشنده فقط متقاضی می‌خواهد، کلیه و کبد و مغز استخوان و پلاکت خون برایش فرقی نمی‌کند.

حراج تنها دارایی

عنوان همه این آگهی‌ها خیریه و کمک رسانی است. وجهه اشتراک همه نیاز مالی و تنها دارایی آنها برای حل مشکلاتشان چوب حراج زدن به اعضای بدنشان. این روزها با افزایش بیماران مبتلا به سرطان، لوکس‌ترین عضو مغز استخوانشان است...

آگهی‌ اول: «۳۴ ساله، مغز استخوان O+، فوری، قیمت توافقی، به خاطره شرایط مالی می‌فروشم، پیام بدین، ناظر محترم دیوار لطفا تایید کن. ممنونم»

پیام اول: از نحوه اهدا اطلاع دارید؟

جواب: راستش نه اطلاع ندارم. اگه لطف کنید بفرمایید ممنون میشم.

پیام دوم: قیمتی مد نظرتون هست؟

جواب: حقیقتشو بخواین قیمت‌های مختلفی گفتن. از چهل پنجاه میلیون تا صد میلیون. نمیدونم کدوم واقعیه!

پیام سوم: اول باید مشخص بشه شرایط اهدا رو دارید یا خیر. گروه خونی به تنهایی کافی نیست.

جواب: الان باید چیکار کنم؟ بفرمایید تا انجام بدم.

پیام آخر: ممنون

آگهی بعد: «توافقی به علت نیاز مالی شدید سه نفر واجد شرایط برای مغز و استخوانB+و AB+»

پیام اول: با شرایط اهدا آشنا هستید؟ آزمایشات را انجام داده‌اید؟

جواب: خیر آزمایش ندادیم. با روند اهدا آشنا نیستیم.

آگهی بعد: « خانم ۲۵ ساله با گروه خونی AB+ کاندید اهدا مغز استخوان هستم».

پیام اول: اهدا کننده هستید یا فروشنده؟

جواب: با هزینه جسارتا

پیام دوم: از شرایط اطلاع دارید؟ آزمایشات را انجام دادید؟ HLA خون شما مشخص شده؟

جواب: نه آزمایشات رو انجام ندادم، لازم باشه انجام میدم اگه پذیرنده واقعی وجود داشته باشه. فقط یکسری چکاپ انجام دادم.

پیام سوم: شرایط اهدا رو می‌دونید؟ گروه خونی به تنهایی کافی نیست! مبلغ مد نظرتون چقدره؟

جواب: کاملا سالم هستم، بدون فشار خون و دیابت. نمی‌دونم تاحالا اینکار رو انجام ندادم. الان فقط به خاطر مشکلاته.

آگهی بعد: «سلام.. ۲۷ساله هستم مجرد بدون هیچ بیماری، گروه خونیم AB+ ولی باز مطمئن نیستم، هر آزمایشی لازم باشه با هزینه ی خودتون میدم، هر پروسه یا مشکلاتی داشته باشه برام مهم نیست، فرقی نداره شخص هستیم یا بیمارستان یا دلال فقط مصمم به این کار... پیام بدین. ممنون.»

مغز استخوان این روز‌ها متاع گران بهایی است که فروشنده‌ آن حتی نمی‌داند شرایط اهدا چیست؟ چه مراحلی را باید طی کنند تا مغز استخوان یا پلاکت‌شان را اهدا کنند؟ اصلا نمی‌دانند تنها برای واجد شرایط بودن یک گروه خونی مشترک کفایت می‌کند یا نه؟

پیوند مغز استخوان چیست؟

مغز استخوان مرکز اصلی تولید سلول‌های خونی و یکی از بخش‌های مهم و حیاتی بدن انسان است. پیوند مغز استخوان یک روش نوین پزشکی است. در این روش، سلول‌های بنیادی از مغز استخوان گرفته و پالایش می‌شوند. سپس برای خود فرد یا فرد دیگری مورد استفاده قرار می‌گیرند. پیوند مغز استخوان آخرین راه درمانی برای برخی سرطان‌های لاعلاج و جایگزینی مغز استخوان فرد بیمار با مغز استخوان سالم است تا بیمار بتواند مقادیر بالای داروهای شیمی درمانی یا پرتودرمانی را دریافت کند. پزشکان در مورد بیماری‌های متنوعی ممکن است پیوند مغزاستخوان را برای بیماران صعب‌العلاج تجویز کنند. این بیماران معمولا بیماری‌های بدخیم خونی یا بیماری‌های غیربدخیم خونی دارند.

بهترین اهداکنندگان مغز استخوان، برادران و خواهران مشابه از نظر سازگاری نسجی با بیمار هستند و اولویت با اینهاست. برای اثبات این موضوع باید آزمایش‌های مربوط انجام شود. در مرحله بعد، اهداکنندگان غیرخویشاوند که بانک‌های سازگاری نسجی یا HLA که در کشور ما و کشورهای مختلف وجود دارد و از طریق جست‌وجو می‌توانند اهداکننده مناسب را معرفی کنند، راهکار بعدی خواهد بود.

بیشتر پیوندهای بیماران سرطان خون از خون اهداکنندگان سالم انجام می‌شود. به این معنی که اهداکنندگان زیر دستگاهی (شبیه دیالیز) برای جداسازی سلول‌های مورد نیاز قرار می‌گیرند و سلول‌ها با دستگاه در کیسه‌ای خاص جمع‌آوری و سپس از طریق رگ به بیمار گیرنده پیوند تزریق می‌شود.

در واقع، سلول‌ها از طریق رگ و گردش در جریان خون در مغز استخوان می‌نشینند و آنجا شروع به فعالیت کرده و مغز استخوان ناسالم و معیوب را با سلول‌های سالم جایگزین می‌کنند.

موسس بانک سلول های بنیادی چه می گوید؟

دکتر «امیرعلی حمیدیه»، مؤسس بانک سلول‌های بنیادی ایران چندی پیش گفته بود که آگهی دادن برای فروش مغز استخوان کار بی‌معنی و بیهوده‌ای است و کسانی که به این کار اقدام می‌کنند، به دلیل ناآگاهی و بی‌اطلاعی‌شان است.

به گفته وی لازم است تا از داوطلب اهدا، تست (HLA) گرفته شود که به هیچ عنوان ربطی به گروه خونی ندارد زیرا این کار اصولاً اهدای خون نیست بلکه اهدای سلول‌های بنیادی است. یکی از شرایط اصلی در پیوند مغز استخوان، مشابهت و مطابقت HLA دهنده پیوند با گیرنده پیوند است تا سیستم ایمنی سلو‌ل‌های گیرنده را به عنوان سلول خارجی شناسایی نکرده و موجب رد پیوند و یا دیگر عوارض مربوط به آن نشود.

دکتر حمیدیه تاکید کرده است که در واقع شناسنامه ژنتیکی فرد است که ضروری است بین دهنده و گیرنده سلول‌های بنیادی کاملاً همخوانی داشته باشد. برای مشخص شدن HLA شخص آزمایش خون می‌دهد و با کیت‌های مخصوص،  HLA او مشخص می‌شود. بیشترین احتمالی که ممکن است شناسنامه ژنتیکی دو فرد با هم منطبق باشد، در مورد خواهر و برادر صدق می‌کند که البته احتمال آن هم تنها ۲۵ درصد است. پس احتمال این که فردی با یک آگهی بتواند گیرنده مناسب مغز استخوان یا در واقع سلول‌های بنیادی پیدا کند، بسیار بسیار ناچیز است.

به گفته او اهدای سلول‌های بنیادی مرز، ملیت و قومیت نمی‌شناسد و بر فرض این که تمام مردم یک کشور نیز داوطلب اهدای سلول‌های بنیادی باشند و اطلاعات HLA‌شان موجود باشد، باز ممکن است دهنده مناسب فرد بیمار، در کشوری دیگر پیدا شود و به همین دلیل نیز تنها شاخه‌ای از علم پزشکی است که در آن ناچار هستیم هیچ مرزی نداشته باشیم. ما می‌توانیم با یک کلیک تمام دنیا را برای پیدا کردن دهنده مناسب برای بیمار، جست‌و‌جو کنیم.

دلالی از فقر

نکته جالب اینجاست که خرید و فروش اعضای بدن در ایران غیر قانونی است؛ اما با این وجود شبکه‌های اجتماعی به جولانگاه دلالان اعضای بدن تبدیل شده است. مافیای خرید و فروش اعضای بدن از آب گل‌آلود فقر سود و منفعت صید می‌کند. بنابر شایعات برخی از پزشکان با مافیای خرید و فروش اعضای بدن به شکل زیر زمینی در حال همکاری هستند. مسئله دردناک این است که مافیای خرید و فروش اعضای بدن با توجه به افزایش قیمت دلار با ترانزیت بیماران خارجی پول بیشتری به جیب می‌زنند. مافیای خرید و فروش اعضای بدن با گذشت زمان و بی‌توجهی نهاد‌های نظارتی در سیستم بهداشتی کشورمان هر روز قدرتمند‌تر و با نفوذتر می‌شود.

پشت پرده فاجعه تاراج اعضای بدن در ایران، شهروندی است که برای بقا در نهایت حاضر به فروش قسمتی از بدن خود می‌شود. این تصویر شاید تا همین چندسال پیش محدود به فیلم‌های سینمایی برخی کشورهای فقیر و جهان سومی آفریقایی و آسیایی بود، اما امروز کوچه و خیابان و شبکه‌های مجازی همگی پر است از آگهی خرید و فروش اعضای بدن.

مانیا شوبیری