داستان از جايي شروع شد که بر اساس تفاهمنامه ميان ايران و عراق، استان کردستان به محلي براي عبور و مرور تانکرهاي عراقي تبديل شد. جاده‌هاي باريک و غير‌استاندارد کردستان که پيش از ورود این وسايل نقليه هم قرباني‌هاي زيادي گرفته بود، در اين چند سال معضلات زيادي به همراه داشته است. رفت‌وآمد تانکرهاي نفتي که از عراق وارد کشور مي‌شوند تاکنون صدها شهروند کردستاني را به کام مرگ کشانده، واژگون‌شدنشان رودخانه‌ها را آلوده کرده و چندين آتش‌سوزي به راه انداخته است.
بااين‌حال، نگاهي به وضعيت جاده‌هاي استان کردستان، به‌ويژه مسير مريوان- سنندج نشان مي‌دهد که اين مسير در حد استاندارد جاده‌هاي فرعي احداث شده اما امروز به‌عنوان يک جاده ترانزيتي مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد و روزانه صدها ماشين سنگين باري و البته تانکرهاي غول‌پيکر نفتي از اين مسير تردد مي‌کنند. آشنانبودن راننده‌هاي تانکرهاي نفتي به مسير‌هاي پرپيچ‌وخم کردستان، شرايط را وخيم‌تر هم مي‌کند. داستان عبور و مرور تانکرهاي عراقي، امروز در شرايطي همچنان ادامه دارد که از همان ابتداي امر اين اقدام با مخالفت مردم و همچنين شماري از مديران و مسئولان قرار گرفت و حتي پليس‌راه استان کردستان نيز بارها مخالفت خود را با اين وضعيت در رسانه‌ها اعلام کرده است.
محيط‌زيست کردستان قرباني نفتکش‌ها
شاهراه حادثه يا جاده مرگ، نامي است که مرزنشينان کرمانشاهي بر مسير عبور کاميون‌هاي سوخت‌رسان عراقي گذاشته‌اند. از يک دهه پيش تاکنون تانکرهاي حامل سوخت زيادي در کردستان واژگون شده است. هر بار که واژگون‌شدن تانکرها توسط روستاييان در منطقه گزارش شده، فقط کمک امدادرسانان موجب جلوگيري از وقوع آتش‌سوزي بوده است. برخي از محورهاي مواصلاتي و جاده‌هاي کردستان از کنار رودخانه‌ها مي‌گذرند و همين امر منابع آبي را در معرض تهديدی جدي بر اثر واژگوني اين تريلرها قرار داده است. پس از هر واژگوني، تمامي مواد نفتي تانکرها روانه طبيعت دست‌نخورده کردستان شده است.
فاجعه بدتر اما زماني است که هيچ‌کدام از این دستگاها خود را مسئول جمع‌آوري و پاکسازي نمي‌داند. به گفته مسئولان کردستاني، مسئوليت پاکسازي با شرکت‌هاي طرف قرارداد است اما آنها تاکنون در‌اين‌زمينه اقدامي انجام نداده‌اند. واژگوني مستمر و هميشگي تانکرهاي عراقي، به يکي از مباحث اصلي در استان کردستان تبديل شده است. در آخرين مورد يک تانکر مواد نفتي در نزديکي يکي از رودخانه‌هاي مسير مريوان- سنندج واژگون شد و تمامي مواد نفتي آن وارد آب‌هاي جاري اين مسير شد.
درهمين‌راستا شرکت آب منطقه‌اي کردستان به‌عنوان يکي از دستگاه‌هاي معترض در اين حوزه، ضمن انتشار بيانيه‌اي درباره آلودگي آب‌هاي اين استان به‌دليل واژگوني اين تانکرهاي عراق هشدار داد و خواستار رسيدگي سريع‌تر به اين موضوع مهم و حياتي شد. در اين اطلاعيه آمده است: متأسفانه دو کاميون حامل مواد سوختي از ابتداي سال جاري در رودخانه‌هاي شهرستان ديواندره واژگون شده که اين حادثه تهديدي جدي براي رودخانه‌هاست. يکي از مهم‌ترين مسائلي که حوزه کيفي منابع آب استان را تهديد مي‌کند، واژگوني تانکرهاي حامل مواد سوختي در حاشيه رودخانه‌هاي استان و منابع آبي است.
اين درحالي است که بيشتر جاده‌هاي اصلي و مواصلاتي استان به موازات رودخانه‌ها احداث شده‌اند که از منابع اصلي تأمين‌کننده آب شهرها و روستاها هستند و اين امر امنيت کيفي اين منابع را همواره در معرض تهديدی جدي قرار داده است. طي سال‌هاي اخير شرکت آب منطقه‌اي کردستان با برنامه‌ريزي‌هاي منسجم و در قالب يک تيم مديريتي بحران کارآمد، همواره اين‌گونه پيامد‌ها را مورد رصد و کنترل قرار داده و عوارض اين مخاطرات را با تمهيداتي به حداقل رسانده است.
از ابتداي سال ۹۶ تاکنون دو مورد واژگوني مواد سوختي در محدوده شهرستان ديواندره با واکنش سريع اعضاي مديريت بحران این شهرستان به رياست فرماندار، اقدامات لازم انجام و از ورود اين مواد به رودخانه‌ها و ساير منابع آبي جلوگيري به عمل آمده است. همچنين در آخرين مورد از اين دست اتفاقات که در پل نساره و حاشيه اصلي رودخانه قزل‌اوزن در مرداد به وقوع پيوست، سريعا اقداماتي برای جلوگيري از ورود آلودگي به اين رودخانه صورت پذيرفت.
تانکرهاي نفتي، اولين معضل محيط‌زيست
مديرکل محيط‌زيست کردستان در آخرين اظهارنظر خود درباره داستان تردد و واژگوني تانکرهاي عراقي در جاده‌هاي استان کردستان اعلام کرده بود که يکي از معضلات محيط‌زيست استان، واژگوني هرروزه تانکرهاي حامل مواد سوختي عراقي در اين استان به شمار مي‌رود. عبدالوحيد رياضي‌فر با اشاره به لزوم مديريت و ساماندهي هرچه سريع‌تر اين معضل جدي در استان کردستان که محيط‌زيست را به‌شدت تهديد مي‌کند، گفت: متأسفانه واژگوني اين خودروها موجب آلوده‌شدن منابع آبي و خاکي استان شده است.
انتظار مي‌رود پليس‌راه استان به‌طور موقت و تا ارائه يک راهکار مناسب و اصولي در نقاط حادثه‌خيز و خطرناک، حضور فيزيکي بيشتري داشته باشند تا شاهد کاهش وقوع حوادثي که منجر به آلودگي منابع آبي و خاکي مي‌شود، باشيم. داستان تردد تانکرهاي عراقي در ميان اعتراض‌هاي مستمر و منظم صورت‌گرفته از سوي بخش‌هاي مردمي و دولتي همچنان ادامه دارد ولي متأسفانه در اين ميان، دود اين معضل به چشم محيط‌زيست کردستان مي‌رود و مردم همچنان با نگراني اين وضعيت را دنبال مي‌کنند. طبق اطلاعات و آمار رسمي از مبادي ورود و خروج تانکرهاي حامل سوخت فسيلي از مرز باشماق مريوان در هر ۲۴ ساعت، بين ۲۰۰-۱۸۰ دستگاه تانکر از اين مرز وارد می‌شوند و
دست‌کم نيمي از اين تعداد در برگشت با خود مازوت براي تحويل به کشور عراق حمل مي‌کنند. درمجموع در ۲۴ ساعت به‌طور متوسط ۲۸۵ تانکر پر از مواد فسيلي در مسيري به طول تقريبي ۳۰۰ کيلومتر به صورت شبانه‌روزی در داخل استان تردد مي‌کنند. هريک از اين تانکرها حاوي ۳۷ هزار ليتر مواد نفتي (فسيلي) است. اين عدد و رقم براي ۲۴ ساعت است و نشان مي‌دهد در طی ماه و سال چه خطر بزرگي در کمين منابع آبي و اراضي و خاک اين استان است. اگر ضريب غير‌استاندارد، کوهستاني و صعب‌العبور بودن را به آن بيفزاييم، پيش‌بيني واژگوني بخشي از اين تانکرها فاجعه زيست‌محيطي است که حداقل طي ۱۵ سال اخير بارها رخ داده است.
- 16
- 1
