به گزارش ایرنا ، با وجود اهمیت این انرژی رایگان الهی ، آیا رواست سالانه هزاران هکتار عرصه های طبیعی کشور عزیزمان در قهر آتش و دود و کینه از بین بروند؟
پرسش دیگر این که هر سال خبر سوختن قامت بلند درختان جنگل های سرزمین مان را می شنویم ، چرا درمان اصولی برای نجات این موهبت الهی نمی یابیم؟
بر اساس آمار با وجود این که سرانه جنگل ایران یک سوم متوسط جهانی است متاسفانه شاهدیم گاه و بی گاه آتش سوزی های گسترده ای در عرصه های طبیعی کشور رخ می دهد که مهار آن گاه تا چند روز طول می کشد.
بنا بر اعلام منابع رسمی ، عامل اصلی بیشتر آتش سوزی ها در عرصه های منابع طبیعی انسان است که به اعتقاد کارشناسان باید برای آگاهی بخشی مردم به ویژه روستاییان حاشیه جنگل ها تدابیر ویژه ای اتخاذ کرد تا خود حافظ عرصه ها باشند.
هرچه افراد بومی و محلی با مهارت های مهار آتش سوزی بیشتر آموزش دیده باشند و هر قدر از تجهیزات بهتر و بیشتر برخوردار باشند، در مهار آتش و جلوگیری از گسترش به عرصه های بیشتر موفق تر خواهند بود و در این زمینه باید ایجاد انگیزه نسبت به این مساله مدنظر قرار گیرد.
از سویی دیگر، هر روز با توسعه فناوری های نوین در عرصه های مختلف روبه‌رو هستیم، اهمیت عرصه های منابع طبیعی به عنوان حافظان اصلی حیات کره زمین، شایستگی این را دارد که از به روزترین فناوری برای مهار آتش سوزی های احتمالی استفاده شود، با توجه به این که کشور از دانش‌آموختگان سطح بالایی در حوزه های علمی برخوردار و تولیدکننده دانش و تجهیزات موردنیاز است، می توان با تکیه بر این دانش و توان علمی، به مدد منابع طبیعی شتافت.
اکنون بهره گیری از مشارکت مردم و سازمان های مردم نهاد، تامین بودجه کافی و افزایش نیروی های محیط بان نیز از اصلی ترین راهکارهای حفظ منابع طبیعی در برابر مساله آتش سوزی در عرصه هاست.
از ۹.۷ میلیون هکتار وسعت استان سمنان، ۵۵ درصد نواحی بیابان و خشک، ۳۸.۵ درصد مراتع، ۲ درصد اراضی کشاورزی و ۳.۶ درصد شامل حدود ۳۵۲ هزار هکتار جنگل است، این آمار نشان می دهد حفظ همین میزان عرصه های جنگلی تا چه میزان برای حیات طبیعی این استان ضروری است،
خبرگزاری جمهوری اسلامی استان سمنان به خاطر اهمیت این موضوع میزگردی با عنوان «آتش سوزی عرصه های جنگلی و مرتعی/ چالشها و راهکارها» را با حضور مسوولان ذیربط استانی برگزار کرد.
در این میزگرد، ایرج رئیسیان مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری، عباسعلی دامنگیر مدیرکل حفاظت محیط زیست، علینقی حیدریان مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری و سرهنگ عباسعلی ترحمیان فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان حضور داشتند و با امید داودی مخترع سیستم راکت مهار آتش در ایران نیز تلفنی گفت و گویی انجام شد.
**معرفی عرصه های منابع طبیعی استان سمنان
۵۸ هزار هکتار جنگل های پهن برگ هیرکانی در چهار شهرستان استان سمنان وجود دارد که بیشترین آن در شهرستان مهدیشهر با ۲۴ هزار هکتار است، جنگل های سوزن برگ ارس ۱۵۲ هزار هکتار، سوزن برگ تاغ و گز دست‌کاشت ۴۲ هزار هکتار و ۱۴۴ هزار هکتار جنگل کویری و بیابانی است.
منطقه حفاظت‌شده پرور از توابع شهرستان مهدی شهر با حدود ۶۴ هزار هکتار روستاهای رودبارک، پرور، کاورد، تلاجیم، فینسک و ملاده از روستاهای مهم این منطقه حفاظت شده استان سمنان را شامل می شود.
* آتش سوزی جنگل ها و مراتع در ایران
۱۶ میلیون هکتار وسعت جنگلها و ۸۲ میلیون هکتار وسعت مراتع در سطح کشور است، نزدیک به ۶۰ درصد آتش سوزی ها سهوی، حدود ۴۰ درصد نیز عمدی و به دلایلی چون اهداف قومی- قبیله‌ای یا تصرفات غیرمجاز زمین اتفاق می افتد.
جنگلهای ایران حدود ۸.۸ درصد مساحت کشور را تشکیل می‌دهند که از نظر مدیریتی به دو گروه جنگلهای شمال و جنگلهای خارج از شمال تقسیم می‌شود، در سه ماه نخست امسال یک هزار و ۵۰۰ هکتار جنگل و مرتع در کشور دچار حریق شد که این رقم نسبت به سال گذشته که ۲ هزار و ۳۰۰ هکتار بود، ۳۰ درصد کاهش یافته است.
جنگلهای شمال به تمام ناحیه رویشی هیرکانی و خزری اطلاق می‌شود و جنگلهای خارج از شمال نیز در ۴ ناحیه رویشی دیگر قرار دارد، حجم جنگلهای شمال کشور حدود ۴۰۰ میلیون مترمکعب و جنگلهای خارج از شمال حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب است، سرانه جنگل در کشور ۱۷ صدم درصد در هکتار و سرانه جهانی جنگل ۶۲ صدم درصد در هکتار است.
**آتش سوزی جنگل ها و مراتع در استان سمنان
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان گفت: در سال ۹۳ در این استان در مجموع ۱۸ فقره آتش سوزی چهار فقره در جنگل، هفت فقره در مراتع و هفت فقره در مراتع دارای درخت رخ داد که ۲۹ هکتار در این مناطق آسیب دید.
سرهنگ علینقی ترحمیان افزود: در سال ۹۴ تعداد ۱۶ فقره آتش سوزی شامل ۹ فقره در جنگل و هفت فقره در مراتع که با کاهش ۸۲ درصدی به ۵.۲ هکتار کاهش پیدا کرد.
وی با بیان اینکه در سال ۹۵ بر خلاف وجود فعالیت های پیشگیرانه، با افزایش۵۷ درصدی، در ۳۷ فقره آتش سوزی ۳۰ هکتار از اراضی استان سمنان در آتش سوخت، اضافه کرد: در پنج ماه سال ۹۶ در ۶ فقره آتش سوزی نزدیک به هشت هکتار از اراضی استان سمنان در آتش آسیب دید که تنها ۲ هکتار در جنگل و بقیه در مراتع از بین رفت.
وی با اشاره به اینکه رتبه اول آتش سوزی در سال ۹۵ مربوط به شهرستان شاهرود به میزان ۲۵ هکتار و سپس در مهدیشهر به میزان پنج هکتار بود، خاطرنشان کرد: آتش سوزی در ماه های تابستان و پاییز سال ۹۵ از ابتدای تیر ۱.۷ هکتار، مرداد ۱۳ هکتار، شهریور ۲.۵ هکتار و مهر ۱۲ هکتار در مجموع نزدیک به ۳۰ هکتار بوده است.
**غفلت انسان عامل اصلی آتش سوزی عرصه ها
مدیر کل منابع طبعی وآبخیزداری استان سمنان با اشاره به این که در تیر ۹۶ نزدیک به ۱۰ هکتار از راضی رودبارک منطقه حفاظت شده شهرستان مهدی شهر دچار آتش سوزی شد، خاطرنشان کرد: این آتش سوزی ها در تمام دنیا در حال رخ دادن است و در جنگل های پرتغال و کشورهای خارجی هزاران هکتار در آتش سوخته است.
علینقی حیدریان، علت آتش سوزی اخیر را غفلت چوپان بر شمرد و با بیان اینکه در استان سمنان هیچ سابقه آتش سوزی عمدی یا قبیله ای و قومی وجود ندارد، خاطرنشان کرد: ۹۵ درصد آتش سوزی های عرصه های منابع طبیعی عوامل انسانی است.
عباسعلی دامنگیر مدیر کل حفاظت محیط زیست استان سمنان نیز در این میزگرد بیان داشت: عامل انسانی درآسیب به عرصه های طبیعی تشدید کننده عوامل طبیعی است، افزایش گرما، تغییر زیست کره باعث شده کوچک‌ترین سهل انگاری اثرات غیرقابل جبرانی را در پی داشته باشد.
**کمبودها استان سمنان برای مهار آتش منابع طبیعی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان گفت: در استان به ازای هر ۱۱۳ هکتار یک نیروی حفاظتی وجود دارد و این در حالی است که میانگین کشوری به ازای هر ۶۵ هکتار یک نفر است.
علینقی حیدریان افزود: بیشترین آتش سوزی در جاده مجن چهار باغ به دلیل داشتن ظرفیت بالای گردشگر و تراکنش جنگل و به دلیل نبود نیروی کافی مستقر در این مناطق رخ می دهد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان با اشاره به نیاز اعتباری برای ترویج فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی، گفت: کمترین ردیف بودجه برای برنامه ترویج در برنامه ششم توسعه در نظر گرفته شده است.
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان سمنان با اشاره به این که بر اساس مقیاس تعریف شده به ازای هر سه هزار هکتار یک محیط بان برای عرصه های محیطی تعریف شده است، یاد آور شد: در سمنان به ازای ۱۲ تا ۱۵ هزار هکتار یک نفر در حال فعالیت است که نشان از کمبود نیرو است.
دامنگیر با اشاره به این که در کل استان سمنان۱۳۰ محیط بان از عرصه های منابع طبیعی در حال خدمت هستند، یاد آور شد: با توجه به زمان استراحت محیط بانان، تنها ۵۰ درصد از این نیروها در ۲۴ ساعت فعال هستند.
وی افزود: مهم ترین عامل تهدید آتش سوزی ها، حریق ناشی از بی توجهی بهره برداران و گردشگران است و کمبود نیروها و امکانات از دیگر چالش های پیش روی این نهاد است.
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان سمنان با اشاره به اینکه در کنار توسعه اقتصادی به آینده زیستی ،حفظ منابع طبیعی و محیط زیست در اولویت تمام تصمیم گیرندگان استان سمنان مدنظر باشد، بیان داشت: محیط زیست یک دستگاه نظارتی برای آتش سوزی جنگل است اما این دستگاه ها مکمل هم هستند و با هم افزایی در همه صحنه ها حضور دارد.
مدیر کل دفتر مدیریت بحران استانداری سمنان نیز گفت: مقصران آتش سوزی جنگل ها مجازات شوند و کسانی که به عرصه های منابع طبیعی آسیب می زنند جدی تر پیگیری شوند.
ایرج رئیسیان با تاکید بر اینکه مادامی که بهره بردار و گردشگر بدون همراهی محیط بان وارد عرصه های منابع طبیعی شود امکان خطا و آتش سوزی وجود دارد، گفت: بزرگترین چالش حوزه بهره برداران این است که اتباع افغان ۹۹ درصد چوپانان فعلی را تشکیل می دهند.
فرمانده یگان حافظت ادراه کل منابع طبعی و آبخیزداری استان سمنان هم با اشاره به این که در آمار جهانی جنگل به ازای هر ۱۰ هزار هکتار یک نفر، در مراتع هر ۲۰ هزار هکتار یک نفر به عنوان قرقبان و در مناطق بیابان به ازای هر ۵۰ هزار هکتار یک نفر تعیین شده است، خاطر نشان کرد: این در حالی است که در مجموع استان سمنان نیاز به ۳۲۰ نفر حافظ منابع طبیعی دارد که این تعداد در حال حاضر ۵۹ نفر است.
سرهنگ ترحمیان افزود: با توجه به این که مجوز استخدام در این نهاد وجود ندارد، ۲۴ نفر از این نیروها به صورت حجمی و فصلی و بقیه با توجه به وضعیت مکانی به صورت قراردادی و موقت در حال فعالیت هستند.
وی با یادآوری اینکه یک چهارم نیروها معادل ۱۷ نیروی جنگلبان علاوه بر حضور در مراتع و جنگل ها مشغول به کارهای ادرای این نهاد هستند، اضافه کرد: نیروهای موجود استان سمنان یک چهارم میانگین نیروهای کشوری است.
وی با اشاره به اینکه برآورد هزینه های منابع طبیعی برای تامین تجهیزات در سال گذشته که به استانداری سمنان ارسال شده است، افزود: ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان برای تامین ابزار و تجهیزات مهار آتش در استان نیاز است .
وی خاطرنشان کرد: خاموش کردن آتش به وسیله آتش کوب، بیل و شن کش شکلی ابتدایی دارد و پاسخگوی نیاز فعلی نیست و بالگرد نیاز اصلی برای مهار آتش سوزی های احتمالی در این عرصه ها است.
وی با اشاره به دمنده هایی در کل کشور به تارگی خریداری شده است، افزود: تعدادی از این دستگاه ها برای استان سمنان خریداری شده اما به دلیل محدودیت اعتباری، توان خرید آنها به قیمت سه تا پنج میلیون تومان برای هر کدام وجود ندارد.
**استفاده از دانش روز برای مهار آتش اجتناب ناپذیر است
امید داودی مخترع سیستم راکت مهار آتش منابع طبیعی در این میزگرد که تلفنی با او گفت و گو شد در باره جزییات اختراعش برای مهار آتش سوزی در جنگل گفت : شرکت دانش بنیان ما زیر نظر بنیاد نخبگان نمونه آزمایشگاهی یک دستگاه راکت برای خاموش کردن آتش طراحی کرده است، این سامانه در ارتفاع‌های مختلف و به صورت هوشمند به صورت لکه گیری تمام کانون حریق را می تواند خاموش کند.
وی با اشاره به این که این راکت لکه گیر و به صورت کلی آتش در عرصه ها را خاموش می کند، خاطرنشان کرد : هر یک از این راکت ها یک و نیم تن وزن دارد که باید به وسیله بالگرد حمل شود.
وی به انعقاد مقدماتی قراردادش یا وزارت دفاع برای عملیاتی شدن این فناوری در اسفند سال ۹۵ اشاره کرد و از مسوولان امر خواست تا برای نجات عرصه های طبیعی کشور از معضل فراگیر آتش سوزی از این فناوری روز استفاده کنند،
این راکت در سال ۹۳ به شماره ۸۲۶۰۲ در اداره ثبت اختراعات و مالکیت های صنعتی ایران به ثبت رسیده است.
این مخترع تصریح کرد: این اختراع در نمایشگاه و جشنواره بین المللی اختراعات ۲۰۱۴ ژنو در کشور سوئیس، توانست در بین یکهزار اختراع ۷۲۵ مخترع از ۴۲ کشور جهان، در کلاس اِف، مدال برنز جهانی و دیپلم افتخار کسب کند.
** من با این اختراع به سرزمینم ایران ادای دین کردم حالا نوبت مسوولان امر است
داودی با بیان این که برای نجات جنگل های کشور از آتش سوزی ها کپسول راکت مهار آتش را طراحی کردم ، گفت امید است مسوولان کشور از این فناوری استفاده کنند چرا که ما به سرزمین مان ایران ادای دین کردیم حالا نوبت مسوولان امر است تا بیایند از این اختراع استفاده کنند.
**آموزش نیروهای بومی برای مهار آتش
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان گفت: اعتماد سازی نیروهای محلی از سال ۹۲ تا کنون انجام شده و ۳۲ روستا حاشیه جنگل چهار شهرستان که دارای جنگل پهن برگ بوده به صورت مشارکتی همکاری داشته اند و توزیع تجهیزات خاموش کردن آتش و آموزش بومیان انجام شده است و یک گروه کوهنوردی ۲۰ نفره به صورت داوطلابانه در مواقع ضروری آتش سوزی حضور دارند.
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان سمنان نیز گفت: بر خلاف تصور که سمنان استانی بیابانی است، این استان دارای ظرفیت متنوع از جمله ۲ ذخیره گاه زیست کره است که یکی از آنها بزرگترین زیست کره ایران است.
وی خاطرنشان کرد: ۲۵ درصد از کل مساحت استان سمنان زیرنظر حفاظت محیط زیست قرار دارد و ۱۴ تا ۱۶ درصد مناطق چهارگانه کشور به لحاظ تنوع زیستی در استان سمنان واقع است، ۱۷ پاسگاه محیط بانی فعال است و در سه سال گذشته هشت پایگاه جدید راه اندازی شده است.
دامنگیر بر حضور افراد بومی و محلی و مشارکت آنان و فرهنگسازی برای مهار آتش از سوی افراد بومی و آشنا به مسایل طبیعی هر منطقه تاکید کرد و گفت: اگر از آتش در اراضی مستثنیات جلوگیری نشود به اراضی ملی می رسد.
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان سمنان گفت: با وجود وعده های تامین تجهیزات و حمایت از محیط بانان عملاتی نشده است، ولی مانور، کارگاه آموزش پیشگیری از آتش سوزی در مراتع، تهیه نصب تابلوی هشدار و آموزش قرقبانان انجام شده است.
مدیر کل دفتر مدیریت بحران استانداری سمنان هم گفت: از ۱۸ مخاطره تعریف شده مدیریت بحران کشور از جمله سیل، زلزله، بهمن، فوران آتش فشان، پیشروی آب دریا، موج گرما و سرما و هجوم ملخ، برای آتش سوزی به این شکل تعریفی وجود ندارد.
ایرج رئیسان افزود: در برخی موارد برای تبدیل کردن اراضی جنگلی به زمین های کشاورزی برخی اهالی با آتش سوزی عمدی صحنه سازی می کنند.
وی با اشاره به اینکه بر اساس مطالعات انجام شده تا سال ۲۰۳۰ خشکسالی و موج گرما ادامه دارد و استان سمنان به عنوان استانی بیابانی است، افزود: ۲۵ صدم درصد از جنگل های کشور در استان سمنان وجود دارد، سمنان به عنوان قطب محیط زیست از امکانات لازم محروم و با کمبود مواجه است.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان هم افزود: انجام های مانور مشترک با استان های مجاور در مواقع اضطرای، شبکه زیست محیطی، تشکل های مردم نهاد و تفاهم نامه با شوراهای روستایی به همین منظور منعقد شده است .
در پنج ماه سال ۹۶ با ۶ فقره آتش سوزی نزدیک به هشت هکتار از اراضی این مناطق در آتش آسیب دید که تنها ۲ هکتار در جنگل و بقیه در مراتع بوده از بین رفت.
- 9
- 1
