گفت‌وگو راه کوتاه حل مسائل اجتماعی

گفت‌وگو، ابزاری برای تبادل اطلاعات، احساسات و عواطف و به معنی درک جهان مشترک از طریق کلام و بیان مشترک است و این امر با تفاهم و درک متقابل طرفین امکان‌پذیر خواهد شد.

وقتی امر اجتماعی خصلت گستردگی و همه‌گیری و ایجاد دغدغه در جامعه به خود می‌گیرد، شکل اجتماعی یافته و اینجاست که برای حل این مشکل اجتماعی باید گفت‌وگوی اجتماعی بین طرفین یا به‌عبارتی شرکای اجتماعی با دولت یا بدون دولت برای حل‌وفصل مشکلات جامعه شکل بگیرد.

اگر بتوان گفت‌وگوی اجتماعی را تبادل اطلاعات، مشاوره یا مذاکره و چانه‌زنی تعریف کرد، برای ورود به مبحث گفت‌وگوی اجتماعی نیازمند اشتراک‌گذاری اطلاعات در تمام سطوح با نقاط قوت و ضعف هستیم و این دروازه ورود به مبحث گفت‌وگوی اجتماعی است.

از طرفی بیان مسائل کمتر حساسیت‌زا برای ورود به مبحث گفت‌وگو و شکل‌گیری این نهاد نوپا امری ضروری است والا با مخالفت گروه‌های مختلف در نطفه خفه خواهد شد.

برای گفت‌وگوی اجتماعی باید جهان مفهومی مشترکی بر اساس زبان مشترک شکل بگیرد تا بتوان به توافق برای مذاکره دست یافت. از طرف دیگر دولت به‌عنوان اقتصاد و ظرفیت سیاسی و اجتماعی بزرگ باید قسمتی از اختیارات اقتصادی و اجتماعی و سیاسی خود را به مردم واگذار کند والا مردم عملا امکانی برای گفت‌وگو پیدا نمی‌کنند و به‌جای گفت‌وگو با همدیگر، به فکر گفت‌وگو با طرف برتر؛ یعنی دولت که دارای ثروت، قدرت، منزلت و اطلاعات بالاتری است می‌افتند و موفقیت خود را در گفت‌وگو و نزدیکی با دولت می‌بینند و اینجاست که بدنه اجتماعی جامعه و نهادهای عمومی غیردولتی، احزاب و سمن‌ها امکان رشد و توسعه نمی‌یابند و گفت‌وگو در جامعه در هیچ‌کدام از سطوح اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی نهادینه نمی‌شود.

از طرف دیگر دولت نیازمند ایجاد فضاهایی برای گفت‌وگو از قبیل پاتوق‌ها و میادین شهری برای تجمع افراد و گفت‌وگو با هم است؛ به‌عبارتی حوزه عمومی مدنظر هابرماس قسمتی از زیرساختار گفت‌وگوی اجتماعی است، از طرف دیگر رسانه‌های گروهی، به‌خصوص روزنامه‌ها هم باید آزادانه گفت‌وگوی اجتماعی را در جامعه رواج دهند تا به یک فهم مشترک از گفت‌وگو در جامعه دست یابیم.

در زمینه گفت‌وگوی اجتماعی کار با دولت بی‌شک توانمندکردن شرکای اجتماعی و پیوستن به مقاوله‌نامه‌های بین‌المللی درخصوص آزادی شکل‌گیری و فعالیت تشکل‌ها امری ضروری است، البته وجود تشکل‌های مستقل و توانمند صنفی برای پیگیری منافع مختلف خود در جامعه امری اساسی است.

در انتها برای گفت‌وگوی اجتماعی پایدار، احترام به حقوق اساسی آزادی انجمن‌ها و چانه‌زنی جمعی، وجود سازمان‌ها و انجمن‌های قوی و مستقل با ظرفیت و دانش فنی لازم برای شرکت در گفت‌وگو، اراده سیاسی و تعهد به مشارکت در گفت‌وگوی اجتماعی ازسوي تمام طرف‌های درگیر، حمایت سازمانی مناسب به معنای اشتراک‌گذاری اطلاعات و مشاوره که علاوه بر اشتراکذاری اطلاعات تبادل نظر، عقاید و ایده‌ها و شکل‌گیری یک گفت‌وگوی عمیق و مذاکره و چانه‌زنی جمعی که نشان‌دهنده توانایی سطح گفت‌وگوی اجتماعی است ضروری است. 

مهدی حسین‌آبادی