کسورات قانونی چیست و به چند نوع تقسیم میشود؟

کسورات قانونی در حقیقت مبلغیست که از حقوق و یا مزایای کارگر و پرسنل کم می‌شود

کسورات قانونی

در واقع از کسورات به عنوان مبلغی یاد میشود که موجب کاهش حقوق و یا مزایای کارگر و پرسنل می گردد. تعيين این مبلغ، بین کارفرما و کارگر براساس یک توافق دوطرفه است و البته کسورات حقوق توسط قانون در بعضی موارد مشخص شده است. به طورکلی کسورات حقوق برای بعضی از موارد صرف می شود که از آن ها می توان به مالیات بر حقوق و مالیات بر مزایا، بیمه کارگر، مساعده، وام و کسورات صندوق اجرا اشاره کرد.

حقوق و دستمزد

نحوه ی پرداخت دستمزد براساس ساعات کار می باشد و به کارگران، اختصاص داده میشود درحالیکه پرداخت حقوق به صورت ماهانه است و به کارمندان داده می شود.

حقوقی که به کارمندان می پردازند از مزایا و کسوراتی برخوردار است. از مزایا می توان حقوق مبنا، عائله مندی، فوق العاده شغل، و غیره را نام برد درحالیکه کسورات دربرگیرنده ی حق بیمه، مالیات، وام صندوق و غیره می باشد.

شاید در ظاهر بتوان حقوق را به آسانی پرداخت کرد که نوعی معامله دو طرفه محسوب میشود ولی پرداخت حقوق به نیروی کار به محاسبه ی دقیق نیاز دارد؛ به همین خاطر بسیار سخت و دشوار است.

زیرا شما وظیفه دارید که رضایت کارکنان را در مورد کسورات کسر شده از حقوقشان، حاصل کنید و باید پرداختهای اضافه، پرداخت های انگیزشی و خدمات و مزایا را علاوه بر حقوق پایه در نظر داشته باشید. گاهی وقت ها برای کارکنان، پاداشی جهت کسب موفقیت در مسیر تعیین شده ، اختصاص داده میشود.

انواع کسورات قانونی

موارد مختلفی از کسورات حقوق و دستمزد وجود دارد. کسورات قانونی از دستمزد و قرارداد، موارد زیر را شامل میشود:

> کسورات مزایا:

مزایا به مبلغی اطلاق میشود که به کارگر و پرسنل، علاوه بر حقوق پایه پرداخت می گردد. علت پرداخت این مزایا برای عواملی نظیر سود حاصل از کار، اضافه کاری و پاداش می باشد. باتوجه به عوامل مختلفی می توان میزان و یا مستمر پرداخت مزایا را تعيين کرد. مقدار کسورات مشخص شده بعد از تعيين مبلغ مزایا و همچنین حقوق پایه از آنها کم می شود و بر این مینا می توان به حقوق خالص فرد پی برد.

‌بطور کلی کسورات قانونی برای بیمه کارگر، مالیات بر حقوق و ... صرف می‌شود

> کسور مربوط به حق بیمه قرارداد:

وظیفه ی کارفرما براساس ماده ۱۴۸ قانون کار، اینست که کارگران، تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار داده شوند. حق بیمه درواقع شامل ۳۰ درصد حقوق شخص میباشد که کارفرما ۲۳ درصد از آنرا می پردازد و از حقوق کارگر باید ۷ درصد مابقی را کسر کرد. مبلغ کلی حقوق شخص در لیست حقوق و دستمزد سهم بیمه کارگر درج شده و از آن کسر می شود. این نکته را در نظر داشته باشید که از حق اولاد و حق ماموریت نمیتوان درصد اعلام شده برای کسور حق بیمه را کسر کرد؛ به این معنی که ۷ درصد، کل حقوق منهای حق اولاد و حق ماموریت مدنظر است.

> کسور مربوط به انواع مالیات:

از دیگر موارد دربرگیرنده ی کسورات حقوق می توان به مالیات بر حقوق اشاره کرد. کارفرما وظیفه دارد که مقدار کسورات حقوق برای مالیات را محاسبه کند. کارفرما باید مبلغ باقی مانده از سهم کارگر را پس از بررسی معافیت های مالیاتی از حقوق کارگر کسر کند و به حساب اداره مالیات ، چنین مبلغ کسر شده ای را واریز کند. قبل از کسورات حقوق، بررسی عوامل مؤثر در معافیت پرداخت مالیات، برای تعیین مبلغ نهایی الزامی است. دسته ای به نام حقوق ناخالص در محاسبه حقوق و دستمزد، وجود دارد. حقوقی که برای پالایش خود، هیچ فیلتری را رد نکرده باشد؛ حقوق ناخالص میگویند. هیچ فاکتوری از حقوق ناخالص، کم نمیشود و آن را به کارگر یا کارمند می دهند. به این منظور کارگر یا کارمند، آنرا به صورت خام و یکجا ، بدون کسری در حقوقش دریافت میکند.

تمامی فیلتر های موجود در کسر حقوق و دستمزد، توسط حقوق خالص محاسبه شده است. درواقع تمامی پالایش ها بر روی حقوق خالص، انجام شده است. برای دریافت حقوق خالص باید یک پالایش بر روی حقوق انجام شود.

> کسورات صندوق اجرا:

کارفرما باید مبالغ کسر شده از حقوق را بر اساس قانون به حساب صندوق واریز کند. تعيين مقدار این مبالغ براساس حکم دادگاه و یا مراجع قضایی انجام میشود. در هرماه باتوجه به مبلغ معینی، مقدار مشخصی از حقوق فرد را کسر می کنند و به چند قسط تقسیم میکنند. حکم قانون در برخی از موارد به کارفرما این چنین است که کسورات حقوق را به شرح زیر انجام دهد:

۱. درصورت بدهی کارگر و پرسنل به یک شخص و عدم پرداخت این مبلغ به او، فرد طلبکار ، اجازه ی شکایت به دادگاه را دارد و دادگاه به منظور کسر مبلغ از حقوق کارگر، برای وصول طلب حکم می دهد. در صورتی که بدهی از حقوق ماهیانه زیادتر باشد؛ به قسط بندی این مقدار بدهی می پردازند و تا اتمام بدهی در هرماه از حقوق کارگر و پرسنل، مبلغی را کسر می کنند.

۲. کارفرما درصورت خسارت زدن کارگر و پرسنل به او می تواند شکایتی به دادگاه بدهد. در این صورت دادگاه، اقدام به صدور حکم برای جبران خسارت می کند تا کسورات حقوق انجام شود. البته درصورت بیشتر شدن مبلغ خسارت ازیک سوم حقوق کارگر، این مبلغ را از حقوقش به صورت اقساطی کسر می کنند و این کسورات حقوق تا اتمام مبلغ خسارت صورت می گیرد.

> کسور مربوط به تضمین حسن انجام کار:

هدف از کسور مربوط به تضمین حسن انجام کار اینست که کارفرما مطمئن شود که پیمانکار، تعهداتش را به خوبی انجام می دهد. در ماده ۳۵ شرایط عمومی پیمان، موضوع تضمین حسن انجام کار به رسمیت شناخته شده و وظیفه ی کارفرما بر اساس آن اینست که در حساب خودش، ۱۰ درصد از مبلغ هر پرداخت به پیمانکار را نگه دارد تا اگر پیمانکار برطبق قرارداد، پروژه را بدرستی و در زمان معین، تحویل داد؛ تمام مبالغ کسر شده را به پیمانکار بازگرداند.

برخی از کسورات قانونی در شرایط عمومی پیمان درج شده‌اند

> کسور توافقی:

کسور توافقی دربرگیرنده ی کسوراتیست که به توافق طرفین براساس قرارداد کار زیر انجام شود:

۱. مساعده:

مساعده حقوق درواقع به حقوقی گفته میشود که به شخص پیش از موعد مقرر داده میشود و حسابدار، حقوق و دستمزد آنرا در هنگام تهیه لیست از پرداختی های آن شخص، کسر میکند. معمولاً در همان ماه، کسور مساعده انجام میشود.

۲. بدهی کارگر به شرکت های تعاونی:

گاهی اوقات کارگر و کارمند از فروشگاه های تعاونی، اقلام مختلفی را به شکل اقساطی میخرند که در فیش حقوق، بازپرداخت این اقساط قید میشود. در این حالت، مبلغ قسط به واسطه ی کسور دستمزد شخص، کم میشود.

۳. اضافه پرداخت ها:

منظور از اضافه پرداخت ها اینست که به کارگر یا کارمند به هر علتی در ماه قبل، اشتباهاً پرداخت شده است. در اینصورت این مبلغرا پس از احراز اشتباه در محاسبه حقوق ماه قبل از مزد ماه جاری کسر میکنند.

> کسور مربوط به پیش پرداخت قراردادی:

برای زودتر کلید خوردن پروژه در قراردادهای عمرانی، باید درصد مشخصی از مبلغ کل قرارداد، پیش از آغاز کار به پیمان کار پرداخت شود. در ماده ۳۶ شرایط عمومی پیمان از چنین موضوعی به رسمیت یاد شده است. باتوجه به قرارداد اصلی پیمانکاری، شرایط پرداخت این مبلغ را مانند مقدار آن و یا روش پرداخت در بین طرفین انجام میدهند و باتوجه به حجم پروژه در هر مورد میتواند متفاوت باشد. در واقع در شرایط خصوصی پیمان( بندهای اختصاصی هر قرارداد)، موضوعات مرتبط با پیش پرداخت ، تعيين تکلیف می شود.

> کسور احتمالی مربوط به شرایط عمومی پیمان:

گاهی وقت ها برخی از کسورات قانونی درج شده در شرایط عمومی پیمان، تحت شرایط خاصی، متعلق به قراردادهای عمرانی میشود. هدف از اجرای این کسورات، بیشتر بخاطر کوتاهی و یا نقض مقررات قراردادی و قانونی پیمانکار میباشد که خساراتی را به کارفرما می زند. در این حالت امکان کسر مبالغی از قرارداد باتوجه به مقررات شرایط عمومی پیمان، برای کارفرما وجود دارد تا از این طریق، قادر به جبران زیان های وارد شده باشد. در ادامه بر اساس شرایط عمومی پیمان، بعضی از این موارد را شرح می دهیم:

۱- پیمانکار، بنابر بند« و» ماده ۱۷ شرایط عمومی پیمان، وظیفه دارد که برطبق قانون کار، دستمزد کارگرانش را بپردازد. درصورت سرپیچی پیمانکار از چنین وظیفه ای، کارفرما میتواند به میزان دستمزد پرداخت نشده کارگران با رعایت شرایط خاصی، از مبلغ قرارداد کم کند و به این ترتیب دستمزد کارگران را بپردازد.

۲- اگر پیمانکار بر اساس بند« الف» ماده ۲۰ شرایط عمومی پیمان، در پرداخت هزینه هایش کوتاهی کند؛ کارفرما میتواند هزینه های مذکور را از مبلغ قرارداد، کسر کند. از هزینه هایی که پیمانکار، موظف به پرداخت انهاست؛ می توان به مخارج کارگاهی نظیر هزینه تجهیز کارگاه، مبالغ برق و آب و… اشاره کرد.

۳- برخی از تعهدات پیمانکار در ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان، به منظور حفاظت از کارگاه و تجهیزات و مصالح موردنیاز، اشخاص ثالث، بیمه و انجام مراقبت های مقتضی ذکر شده است. کارفرما در صورت نقض این تعهدات توسط پیمانکار، میتواند تعهدات مذکور را طبق حکم بند« ح» این ماده، به جای پیمانکار انجام دهد و مطابق شرایط بند« ح»، مبالغ صرف شده را از حساب پیمانکار کسر کند.

۴- گاهی وقت ها بنابر ماده ۲۳ شرایط عمومی پیمان، پیمانکار به خاطر سهل انگاری خود، خساراتی را به تأسیسات زیربنایی کارگاه مثل خطوط آب، برق، گاز و… وارد میکند. کارفرما در چنین شرایطی، مجوز کم کردن میزان خسارت وارده به تأسیسات زیربنایی را از مبلغ قرارداد دارد.

کسورات قانونی یکی از موارد مهم حسابداری است

گردآوری: بخش کار و کارگر سرپوش